Ngày 9/12/2021, Tổng thống Joe Biden khai mạc Hội nghị Thượng đỉnh vì dân chủ “bằng cách gióng lên hồi chuông cảnh báo về sự trượt dốc toàn cầu đối với các thể chế dân chủ và kêu gọi các nhà lãnh đạo thế giới chứng minh các nền dân chủ có thể thực hiện được”. Biden gọi đây là thời điểm quan trọng để các nhà lãnh đạo đồng cấp nỗ lực gấp đôi trong việc củng cố các nền dân chủ. Biden trong bài phát biểu của mình tuyên bố rằng ông đang khởi động một sáng kiến chi tới 424 triệu đô la cho chương trình trên khắp thế giới nhằm hỗ trợ các phương tiện truyền thông độc lập, công tác chống tham nhũng và hơn thế nữa.
Cuộc họp thu hút phản ứng dữ dội từ các đối thủ chính của Hoa Kỳ và các quốc gia khác không được mời tham gia, nhất là Trung Quốc
Trước thềm hội nghị thượng đỉnh, các đại sứ tại Mỹ từ Trung Quốc và Nga đã viết một bài luận chung trên tạp chí chính sách National Interest mô tả chính quyền Biden thể hiện “tâm lý Chiến tranh Lạnh” sẽ “khơi dậy sự đối đầu về ý thức hệ và rạn nứt trên thế giới . ” Chính quyền cũng đã phải đối mặt với sự giám sát về cách thức họ quyết định mời quốc gia nào.
Họ nhắc đến hiện tượng “bi kịch nền dân chủ Mỹ”, khi các quan chức dân cử địa phương đang phải từ chức ở mức báo động trong bối cảnh đối đầu với những tiếng nói giận dữ tại các cuộc họp hội đồng trường, văn phòng bầu cử và tòa thị chính. Các bang đang thông qua luật hạn chế quyền tiếp cận lá phiếu, khiến người Mỹ khó bỏ phiếu hơn. Và cuộc tấn công vào ngày 6 tháng 1 tại Điện Capitol đã khiến nhiều người trong đảng Cộng hòa của Trump bám vào những tuyên bố sai lầm của ông về một cuộc bầu cử bị đánh cắp, làm xói mòn niềm tin vào tính chính xác của cuộc bỏ phiếu.
Các quan chức Trung Quốc đã đưa ra một luồng chỉ trích công khai về hội nghị thượng đỉnh, với một quan chức cấp cao của chính phủ thậm chí còn gọi đó là một “trò đùa”. Họ cũng bày tỏ sự phẫn nộ trước việc chính quyền Mỹ mời Đài Loan tham gia cuộc họp. Trung Quốc tuyên bố hòn đảo tự trị là một phần lãnh thổ của mình và phản đối việc nước này có bất kỳ liên hệ nào với các chính phủ nước ngoài.
“Phía Hoa Kỳ tuyên bố rằng cái gọi là hội nghị thượng đỉnh dân chủ của họ là để bảo vệ nền dân chủ, thì tôi không thể không hỏi với nguồn lực và công nghệ y tế dồi dào và tiên tiến nhất, làm sao Hoa Kỳ có thể cho phép hơn 800.000 người của mình chết vì virus và khiến gần 50 triệu người vẫn còn bị COVID? ” Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Zhao Lijian cho biết trong tuần này. “Với những thảm kịch nhân quyền như vậy, làm thế nào Hoa Kỳ có thể bảo vệ nền dân chủ?”
Các quốc gia không được mời khác đã tỏ ra không hài lòng. Hungary, thành viên Liên minh châu Âu duy nhất không được mời, đã cố gắng ngăn Chủ tịch Ủy ban EU Ursula von der Leyen phát biểu thay mặt cho khối tại hội nghị thượng đỉnh. Trong chiến dịch tranh cử năm 2020, Biden gọi Thủ tướng Hungary Viktor Orban là một “tên côn đồ”.
Nhà Trắng từ chối cho biết việc quyết định ai được mời và ai bị loại khỏi danh sách đã diễn ra như thế nào.Chẳng hạn, Ba Lan, quốc gia đã phải đối mặt với những lời chỉ trích vì làm suy yếu tính độc lập của cơ quan tư pháp và truyền thông, đã được mời. Thư ký báo chí Nhà Trắng Jen Psaki cho biết danh sách mời không phải là một “con dấu chấp thuận hay không chấp thuận.” và “Nó chỉ có nghĩa là có nhiều giọng nói và khuôn mặt và đại diện khác nhau tại cuộc thảo luận”.
