Tờ Global Times ngày 13/6/2023 đăng bài lên án, chế nhạo gay gắt Hoa Kỳ khi Chính phủ nước này vừa tuyên bố sẽ quay trở lại tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp Quốc (UNESCO) sau khi tuyên bố rút khỏi. Truyền thông Trung Quốc gọi đó là hành động tư duy bá quyền, thiếu tôn trọng cộng đồng và luật lệ quốc tế, xem tổ chức quốc tế là “nơi đấu tranh địa chính trị và theo đuổi ‘lãnh đạo toàn cầu’ nhân danh lợi ích của cộng đồng quốc tế”. Việc nghe các nước lớn đấu khẩu, vạch mặt, thủ đoạn, động cơ của nhau mới thấy hết được bản chất của họ. Ai đó còn ảo tưởng vào cái gọi là “lợi ích cộng đồng”, “dựa vào lòng tốt của dân tộc khác”, không tự lực cánh sinh, không tạo giá trị “trao đổi” cho mình trên sân chơi quốc tế là hết sức viển vông.
The United States said on October 12, 2017 that it was pulling out of the UN’s culture and education body, accusing it of “anti-Israel bias” in a move that underlines Washington’s drift away from international institutions. / AFP PHOTO / JACQUES DEMARTHON
===
Hoa Kỳ đã thông báo riêng cho Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp Quốc (UNESCO) vào tuần trước rằng họ đã quyết định gia nhập lại cơ quan này. Rút khỏi các hiệp định và tổ chức rồi sau đó gia nhập lại đã trở thành một hành vi phổ biến đối với Hoa Kỳ. Cái gọi là “các quy tắc quốc tế” mà Mỹ nói đến chẳng qua chỉ là một từ đồng nghĩa với việc tuân thủ hoặc từ bỏ có chọn lọc.
Hiện Mỹ nợ UNESCO 619 triệu USD. Để tái gia nhập UNESCO, chính quyền Biden có kế hoạch yêu cầu Quốc hội cấp 150 triệu đô la để trang trải phí thành viên. Nó cũng tuyên bố rằng các khoản đóng góp tương tự sẽ được cung cấp trong những năm tiếp theo cho đến khi quốc gia hoàn trả đầy đủ các khoản phí.
Dong Chunling, một nhà nghiên cứu cộng tác tại Viện Nghiên cứu Hoa Kỳ, Viện Quan hệ Quốc tế Đương đại Trung Quốc, nói với Global Times rằng động thái gần đây của Hoa Kỳ để tái gia nhập UNESCO phản ánh sự bất ổn và không chắc chắn trong chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ. Từ việc tự ý rút khỏi các tổ chức quốc tế dưới thời Trump cho đến việc gia nhập dần dần dưới thời chính quyền Biden, rõ ràng là Hoa Kỳ đang bị phân cực về chính trị. “Đây là một nhược điểm trong hệ thống chính trị của họ. Chừng nào nó còn không thay đổi, những lo ngại về sự bất ổn và bất ổn hiện nay của Mỹ sẽ còn tồn tại”, ông Đông lưu ý.
Yuan Zheng, phó giám đốc và là thành viên cấp cao của Viện Nghiên cứu Mỹ tại Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, lặp lại quan điểm này, nói rằng thật là mỉa mai khi Hoa Kỳ muốn tái gia nhập UNESCO. Một mặt, với sự thay đổi tổng thống, Mỹ đã tạo ra một tình huống mà nước này có thể rút khỏi và gia nhập lại các tổ chức và hiệp định quốc tế theo ý muốn, cho thấy sự thiếu nhất quán trong chính sách đối ngoại của nước này. “Mặt khác, hành vi rút lui, gia nhập lại và trì hoãn thanh toán phí phản ánh sự thiếu nghiêm túc trong cách tiếp cận của Mỹ đối với các quy tắc quốc tế cũng như trách nhiệm và nghĩa vụ của chính họ. Đó là điển hình của hành vi bá quyền”, Yuan nói.
Trên thực tế, chính phủ Mỹ trước đó đã bóng gió về ý định “tái gia nhập” UNESCO. Vào ngày 22 tháng 3, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken nói rằng Trung Quốc là quốc gia đóng góp lớn nhất cho UNESCO và điều này có rất nhiều trọng lượng. Nếu Mỹ không ngồi vào bàn đàm phán, họ sẽ mất cơ hội định hình hành vi của tổ chức, vì vậy điều quan trọng là Mỹ phải quay trở lại. Lần này, truyền thông Mỹ mô tả việc Mỹ quay trở lại UNESCO là “để chống lại ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc và các đối thủ khác tại tổ chức văn hóa và di sản của Liên Hợp Quốc.
Yuan cho rằng đang có sự phân hóa xã hội đáng kể với mâu thuẫn gay gắt giữa hai chính đảng lớn ở Mỹ hiện nay. Rất khó để đạt được sự đồng thuận về nhiều vấn đề. Trong tình huống này, Trung Quốc chắc chắn là một cái cớ thuận tiện. Bất cứ điều gì có thể được quy cho sự tồn tại của Trung Quốc để cung cấp động lực thực tế cho việc thực hiện các chính sách nhất định trong nước.
Ngày 13/6, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân cho biết Trung Quốc hy vọng quyết định lần này của Mỹ được đưa ra trên tinh thần trách nhiệm, ủng hộ chủ nghĩa đa phương và đóng góp cho hợp tác quốc tế. Mỹ hai lần rút khỏi UNESCO đã tác động tiêu cực đến công việc của tổ chức này.
“Các tổ chức quốc tế không phải là công viên. Các quốc gia không thể đến và đi tùy thích. Quan trọng hơn, Hoa Kỳ không được coi các tổ chức quốc tế là nơi đấu tranh địa chính trị và theo đuổi ‘lãnh đạo toàn cầu’ nhân danh lợi ích của cộng đồng quốc tế “, Vương nói.
Trên thực tế, Mỹ đã kiên trì theo đuổi cách tiếp cận bá quyền “Nước Mỹ trên hết” và “chủ nghĩa ngoại lệ của Mỹ”. Là một quốc gia bá quyền, Mỹ giả vờ đóng vai trò lãnh đạo toàn cầu. Tuy nhiên, họ luôn đặt lợi ích của mình lên trên các tổ chức và quy tắc quốc tế, ưu tiên luật pháp trong nước hơn luật pháp quốc tế.
Cách tiếp cận nói một đằng làm một nẻo của Washington, được thúc đẩy bởi logic cơ bản là duy trì quyền bá chủ, đi chệch khỏi các chuẩn mực cơ bản của quan hệ quốc tế. Điều này chỉ đẩy nhanh sự suy giảm uy tín quốc tế của nó và càng làm hoen ố hình ảnh quốc tế của nó.
“Hành động của Mỹ bộc lộ sự thiếu tôn trọng tối thiểu đối với các tổ chức và luật lệ quốc tế, phản ánh tư duy bá quyền điển hình. Dù Mỹ có quay lại lần này, họ cũng không thể đưa ra cam kết ngừng rút lui trong tương lai. Điều này làm suy yếu rất nhiều quyền lực mềm, uy tín quốc tế và hình ảnh quốc tế của họ” Dong nói.
UNESCO và các quốc gia thành viên cần cảnh giác và nhận thức được hành vi độc đoán của Hoa Kỳ, vốn ưu tiên lợi ích của chính Hoa Kỳ, cũng như tác hại do hành vi đó gây ra.
