===
Quốc hội khóa 118 của Hoa Kỳ đã đi được nửa nhiệm kỳ hai năm, triệu tập tại Washington, DC vào ngày 3/1/2023. Trong một năm qua, Quốc hội khóa 118 thường xuyên gây được sự chú ý và “làm nên lịch sử” thông qua các sự kiện quan trọng như bầu cử loại bỏ Chủ tịch Hạ viện và chật vật, nỗ lực để bầu ra chủ tịch mới, cũng như trục xuất các thành viên Quốc hội. Nó cũng đã nhiều lần đến gần một cách nguy hiểm khiến chính phủ phải đóng cửa, làm nổi bật những xung đột nội bộ căng thẳng giữa hai đảng trong bối cảnh chính trị Mỹ bị phân cực. Kết quả là rất có thể Quốc hội này sẽ đi vào lịch sử với tư cách là một trong những Quốc hội kém hiệu quả nhất trong lịch sử Hoa Kỳ.
Là cơ quan lập pháp cao nhất trong hệ thống phân quyền ở Mỹ, Quốc hội hiện đang phải đối mặt với tình trạng rối loạn chức năng chưa từng có trong việc thực hiện các trách nhiệm chính của mình. Theo báo cáo, sản lượng lập pháp tại Quốc hội này đã giảm mạnh, chỉ có 34 dự luật được thông qua vào năm 2023, chưa đến 1/10 tổng số so với Quốc hội trước.
Xét rằng vào năm 2024, cả hai đảng sẽ tập trung nỗ lực chính vào bầu cử thay vì thúc đẩy luật pháp, nhiều khả năng đến cuối nhiệm kỳ vào tháng 1 năm 2025, số lượng dự luật được Quốc hội này thông qua sẽ chạm mức thấp lịch sử.
Tại sao Quốc hội này lại trải qua một “sự rối loạn chức năng lập pháp” mang tính lịch sử? Các phương tiện truyền thông chính thống ở Mỹ đã đưa tin về vấn đề này nhưng ít người đi sâu phân tích sâu hơn. Có ba lý do chính của việc này.
Thứ nhất, đây là hệ quả tất yếu của nền chính trị phân cực trong thời đại mới của Mỹ, đồng thời cũng là biểu hiện nổi bật của sự leo thang và trật bánh trong cuộc chiến khốc liệt giữa hai bên. Kể từ cuộc bầu cử tổng thống năm 2016, chủ nghĩa dân túy cánh tả và cánh hữu đã chiếm ưu thế trong nền chính trị chính thống của Mỹ, gây ảnh hưởng sâu sắc đến hệ sinh thái chính trị của cả hai đảng.
Những tranh cãi xung quanh cuộc bầu cử năm 2020 và những sự kiện xảy ra sau đó, chẳng hạn như cuộc bạo loạn ở Capitol Hill, đã khiến mâu thuẫn giữa hai đảng ngày càng khó hòa giải, đến mức rơi vào cuộc đấu có tổng bằng 0. Sau cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2022, Đảng Cộng hòa đã giành lại quyền kiểm soát Hạ viện và coi việc cản trở chính quyền Biden cũng như chương trình nghị sự của Đảng Dân chủ là ưu tiên chính trị hàng đầu, không tiếc công sức thực hiện “chính trị phủ quyết”. Đồng thời, do sự phân bổ ghế gần như bằng nhau giữa hai đảng ở cả Thượng viện và Hạ viện, một số lượng nhỏ người đào tẩu trong mỗi đảng có thể mở ra cơ hội cho đảng kia. Kết quả là, cả hai bên đều nhấn mạnh sự liên kết về hệ tư tưởng và không sẵn sàng thỏa hiệp.
Thứ hai, đây là kết quả lan tỏa của sự bảo thủ và phân cực hơn nữa của Đảng Cộng hòa dưới ảnh hưởng của Chủ nghĩa Trump. Nhiệm kỳ tổng thống của Donald Trump đã định hình sâu sắc bản sắc và giá trị của Đảng Cộng hòa, dẫn đến sự trỗi dậy nhanh chóng của các lực lượng cực hữu trong đảng và cuộc đấu tranh giành quyền lực trong nội bộ đảng ngày càng gia tăng của họ sau cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2022.
Ngay từ đầu, Quốc hội hiện tại đã bị cản trở bởi trò hề đấu đá nội bộ trong Đảng Cộng hòa. Màn kịch bầu cử và bãi nhiệm chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy vào năm 2023 gần như đã làm tê liệt Quốc hội trong một khoảng thời gian đáng kể. Cánh cực hữu của Đảng Cộng hòa đã tận dụng sức mạnh của mình để tác động đến luật pháp, thúc đẩy chương trình nghị sự của riêng mình về các vấn đề như trần nợ, chi tiêu chính phủ và chính sách nhập cư. Kết quả là, hoạt động của Quốc hội trở nên chính trị hóa cao và bị chia cắt, dẫn đến một “cuộc chiến bập bênh” và “cuộc chiến tiêu hao” kéo dài giữa hai đảng và các phe phái trong Đảng Cộng hòa. Trong môi trường như vậy, đương nhiên Quốc hội sẽ gặp khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động lập pháp hiệu quả.
Thứ ba, tình trạng này là biểu hiện mới nhất cho thấy sự điên rồ về chính trị, sự bất lực và rối loạn chức năng trong quản lý của Quốc hội. Quốc hội luôn là nền tảng của hệ thống hiến pháp Hoa Kỳ, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy nhà nước pháp quyền và hiện đại hóa ở Hoa Kỳ với tư cách là cơ quan lập pháp cao nhất. Tuy nhiên, khi nền chính trị Mỹ bước vào thời kỳ hỗn loạn mới, Quốc hội đã dần đi chệch khỏi mục đích lập pháp của mình, trở thành công cụ để các nhà lập pháp cả hai đảng tranh giành quyền lực và lợi ích cá nhân.
Tình trạng như vậy đặc biệt nổi bật kể từ khi Quốc hội hiện tại bắt đầu hoạt động. Nhiều nhà lập pháp đã dùng lời nói và hành động cực đoan để gây sự chú ý. Họ háo hức tấn công đối thủ mà bỏ qua mối quan tâm của cử tri và xã hội Hoa Kỳ. Về mặt pháp lý, hầu hết các dự luật hiện có hiệu lực đều tập trung vào việc đảm bảo hoạt động cơ bản của chính phủ hoặc không gây tranh cãi ở Mỹ nhưng tác động hạn chế đến việc thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội của đất nước. Điều này khiến công chúng Mỹ ngày càng thất vọng về Quốc hội: Tỷ lệ phê duyệt công việc của cơ quan lập pháp giảm xuống 13%, thấp nhất kể từ năm 2017, theo một cuộc thăm dò của Mỹ vào tháng 10.
Pháp luật kém hiệu quả hiếm thấy trong lịch sử và những trò hề thường xuyên đang trở thành chú thích cuối trang “đáng xấu hổ” của Đại hội 118. Khi cuộc bầu cử tổng thống năm 2024 bắt đầu ở Hoa Kỳ, hai đảng đang tham gia vào một cuộc cạnh tranh khốc liệt, điều này có thể khiến luật pháp tại Quốc hội bị chính trị hóa và vũ khí hóa hơn nữa, đồng thời khuếch đại thêm sự hỗn loạn và thiếu sót của nền chính trị Hoa Kỳ.
