Bài xã luận của Global Times ngày 10/11/2022 đã bình phẩm về bài báo “Các nền dân chủ trên thế giới đặt câu hỏi: Tại sao nước Mỹ không thể tự sửa chữa?” được viết bởi Damien Cave, trưởng văn phòng của tờ báo ở Sydney, Australia, đăng trên tờ New York Times mới đây, tuyên bố rằng “nhiều nền dân chủ từng coi Hoa Kỳ là hình mẫu đang lo lắng rằng nó đã lạc lối”.
Washington đang phải đối mặt với đủ loại khó khăn, từ phân cực chính trị và chia rẽ xã hội đến phân biệt chủng tộc và bạo lực súng đạn. Về chính sách đối ngoại của mình, Mỹ đã nhiều lần gây ra xung đột, thậm chí là chiến tranh trên toàn thế giới. Nhiều quốc gia và khu vực, thậm chí trong đó có nhiều đồng minh của Washington, không còn coi Mỹ là quốc gia đáng tin cậy và mất niềm tin vào cái gọi là hệ thống dân chủ.
Đúng như Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên năm ngoái đã nói: “Nền dân chủ Hoa Kỳ không phải là một hình mẫu mẫu mực mà là một nền dân chủ đã hỏng”. Kết quả một cuộc thăm dò của New York Times/Siena College chỉ ra rằng 28% cử tri Mỹ cho biết họ có ít hoặc không tin tưởng vào tính chính xác của cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm nay. Theo một cuộc thăm dò gần đây của Đại học Quinnipiac, 69% người theo Đảng Dân chủ và 69% người theo Đảng Cộng hòa nghĩ rằng nền dân chủ của đất nước đang trên bờ vực sụp đổ.
Cốt lõi của nền dân chủ kiểu Mỹ nằm trong hệ thống bầu cử của nó, nhưng ngày càng có nhiều người dân Mỹ tin rằng hệ thống này không hiệu quả. Nhiều người Mỹ đã nhận thức được rằng thông qua hệ thống hiện tại của họ, họ không thể bầu ra một người đủ tiêu chuẩn để lãnh đạo đất nước.
Ở một mức độ lớn, điều này là do khi bất kỳ tổng thống nào nắm quyền, điều mà ông ấy nghĩ đến đầu tiên không phải là làm thế nào để giải quyết vấn đề, sửa chữa sai lầm, bảo vệ lợi ích quốc gia và bảo vệ phúc lợi của người dân, mà là làm thế nào để duy trì lợi ích đảng phái và củng cố quyền lực. Đây là một cách tiếp cận quản trị lộn ngược. Nền dân chủ Hoa Kỳ đã bị chính trị hóa và trở thành vũ khí cho đấu đá chính trị nội bộ, tạo ra sự chia rẽ giữa các chính trị gia và công chúng. Trong bối cảnh đó, mâu thuẫn nội bộ của Mỹ sẽ càng thêm gay gắt. Chính trị Hoa Kỳ đang trong tình trạng bệnh tật.
Trong con mắt của cử tri Hoa Kỳ ngày nay, cái gọi là chính trị dân chủ của Hoa Kỳ, cũng như hệ thống bầu cử của nó là chọn một quả táo ít thối giữa hai giỏ quả thối. Xã hội Hoa Kỳ có xu hướng ngày càng hiểu sâu hơn về những mặt hạn chế của hệ thống dân chủ của họ. Trớ trêu thay, giới tinh hoa chính trị Hoa Kỳ vẫn đang cố gắng xuất khẩu một hệ thống như vậy, hệ thống này sẽ khiến họ bị chế giễu bởi ngày càng nhiều quốc gia trên thế giới.
Theo Shen Yi, giáo sư tại Đại học Phúc Đán, nền dân chủ Hoa Kỳ luôn như vậy, chỉ có điều là “bộ lọc” đã biến mất.
Trong một thời gian dài, Mỹ đã bỏ xa các nước khác về trình độ kinh tế và vật chất. Với lợi thế vật chất của mình, Mỹ vơ vét của cải trên thế giới, rồi mô tả việc tích lũy của cải là sản phẩm của nền dân chủ Mỹ, cố chứng tỏ ưu thế của mình. Dựa vào khoảng cách quá lớn về tư liệu giữa các nước và phương Tây, nó đã tạo ra một hệ thống kiến thức và dư luận, theo đó nó tuyên truyền rằng sức mạnh của Hoa Kỳ là do cái gọi là hệ thống dân chủ của nó mang lại, và tung hô “chức năng tự điều chỉnh”.
Nhưng trên thực tế, có rất ít hồ sơ công khai về bất kỳ sai lầm lớn nào trong suốt lịch sử Hoa Kỳ có thể tự sửa chữa thông qua hệ thống của mình. Những gì chúng ta đã thấy là ngược lại. Donald Trump là một tổng thống từng mắc sai lầm, và về lý thuyết, Tổng thống Biden nên sửa sai. Nhưng sửa chữa ở đâu?
Vấn đề không nằm ở chỗ liệu nền dân chủ kiểu Mỹ có “lạc đường” hay không, mà ở chỗ sức mạnh của Mỹ đang suy giảm tương đối và sự trỗi dậy của các nền kinh tế mới nổi, cùng với nhiều mâu thuẫn và một số hạn chế của nền dân chủ kiểu Mỹ. Những vấn đề này không còn có thể được che đậy bởi các “bộ lọc”. Những gì chúng ta thấy bây giờ thực sự là màu sắc thực sự của nền dân chủ kiểu Hoa Kỳ.
