Thật khó tin rằng 30 năm sau khi Francis Fukuyama tuyên bố chiến thắng của hệ thống dân chủ phương Tây và kỷ niệm “sự kết thúc của lịch sử”, 67% người Mỹ giờ đây bi quan tin rằng nền dân chủ đang có nguy cơ sụp đổ. Đây là theo một cuộc thăm dò của Đại học Quinnipiac. Truyền thông từ cả hai đảng của chính trường nhất trí phát tín hiệu báo động, khi Tổng thống Biden công khai tuyên bố “mối đe dọa đối với nền dân chủ Hoa Kỳ là có thật” trong bài phát biểu gần đây của ông ở Philadelphia – và họ nhận ra đúng hậu quả của sự suy thoái nguy hiểm này, là “các bang không đoàn kết của Nước Mỹ” xuất hiện đầy ấn tượng trên trang bìa của tạp chí Economist.
Nguyên nhân chính là cuộc đột kích vào Mar-a-Lago của FBI sau phiên điều trần ngày 6 tháng 1, nhanh chóng trở thành tập mới nhất của bộ phim truyền hình giữa hai đảng Cộng hòa và Dân chủ. Nhưng lần này, cường độ và mức độ rộng lớn đã phát triển đến một mức độ chưa từng thấy trước đây. Biden, trong vai trò tổng thống của mình, đã thẳng thắn tuyên chiến với đảng Cộng hòa “MAGA [Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại]” trong một bài phát biểu trước công chúng khi ông lên án họ là “chủ nghĩa bán phát xít”, “kẻ thù của Nhà nước.” Donald Trump, trong một phản ứng ăn miếng trả miếng, đã chỉ trích Biden vì tội “phỉ báng 75 triệu công dân”. Trong một cú đòn khác đối với các quy tắc chính trị, các thể chế liên bang đã dính líu đến sự cạnh tranh đảng phái một cách đáng hổ thẹn. Cả hai đảng Cộng hòa và Dân chủ đều cáo buộc Bộ Tư pháp đã bị đối thủ “vũ khí hóa”. Các thành viên đảng Dân chủ cho rằng Trump nên bị buộc tội ngay lập tức bất chấp quy định 60 ngày truyền thống không khuyến khích các công tố viên thực hiện các bước công khai có thể ảnh hưởng đến các cuộc bầu cử sắp tới. Đảng Cộng hòa đặt câu hỏi về thời gian của các trát đòi hầu tòa của Bộ Tư pháp, tố cáo đây là một nỗ lực vội vàng để kết thúc cuộc điều tra trước khi đảng Cộng hòa có khả năng giành lại Hạ viện trong cuộc bầu cử giữa kỳ.
FBI là một tổ chức liên bang khác nằm trong tâm bão. Chưa bao giờ các bước tương tự được thực hiện để điều tra việc xử lý thông tin mật của các chính trị gia đảng Dân chủ. Cục cũng bị cáo buộc thiếu minh bạch vì bản tuyên thệ chưa niêm phong được sử dụng để biện minh cho cuộc đột kích đã bị biên tập lại đáng kể hoặc toàn bộ. Người sáng lập Facebook Mark Zuckerberg tiết lộ rằng gã khổng lồ truyền thông xã hội đã nhận được cảnh báo từ FBI, điều này khiến Facebook hạn chế tranh cãi về máy tính xách tay của Hunter Biden trên nền tảng này trước cuộc bầu cử tổng thống năm 2020.
Ngày càng nhiều người Mỹ nhận ra rằng quy trình được cho là hợp pháp đã trở thành một cuộc chơi quyền lực không bao giờ kết thúc, và những gì họ có không phải là công lý mà chỉ là chính trị.
Sự bức xúc được các nhà làm luật lợi dụng để kích động bạo lực. Luis Miguel, ứng cử viên GOP cho Hạ viện Florida đã khuyến khích cử tri, trên phương tiện truyền thông xã hội, “bắn vào FBI, Cơ quan Thuế vụ (IRS), Cục Rượu, Thuốc lá, Súng và Chất nổ (ATF) và tất cả các cơ chế liên bang khác trong tầm ngắm”. Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Lindsey Graham tuyên bố sẽ có “bạo loạn trên đường phố” nếu Trump bị truy tố. Nó không chỉ là một cuộc chiến ngôn từ đang bị đe dọa: vào tháng 8, một tay súng đã bị bắn chết sau khi cố gắng đột nhập vào văn phòng Cincinnati của FBI. IRS đã tuyên bố lần đầu tiên kể từ năm 1995 rằng họ sẽ tiến hành đánh giá an ninh quy mô lớn đối với các hoạt động và cơ sở của mình, sau khi bị nhắm mục tiêu bởi các mối đe dọa tấn công trực tuyến. Một cuộc khảo sát của UC Davis cho thấy 20,5% người tham gia đồng ý rằng “bạo lực chính trị đôi lúc là chính đáng” và 18,7% mạnh mẽ ủng hộ và tin tưởng rằng “bạo lực hoặc vũ lực là cần thiết để bảo vệ nền dân chủ Mỹ trong khi các nhà lãnh đạo được bầu sẽ không”.
Có thể thấy trước rằng, giống như nhiều nơi khác trên thế giới, Hoa Kỳ sẽ mong đợi bạo lực chính trị trầm trọng hơn để phá hủy hệ thống dân chủ của họ trong một cuộc nội chiến không? Đó không phải là phỏng đoán đáng báo động mà là mối quan tâm cụ thể của gần một nửa người Mỹ: một cuộc thăm dò của YouGov cho thấy 43% người Mỹ nghĩ rằng một cuộc nội chiến “có thể xảy ra” trong thập kỷ tới, cao hơn nhiều so với mức cảnh báo. Các nhà sử học đã so sánh hiện trạng ở Mỹ với thời kỳ trước Nội chiến, cũng như thời kỳ trước Thế chiến thứ hai khi chủ nghĩa phát xít xuất hiện. Họ thấy trước một cuộc nổi dậy “phiên bản thế kỷ 21”, được đặc trưng bởi các chiến thuật độc đáo, khủng bố trong nước và chiến tranh du kích.
Bi kịch hơn nữa, người Mỹ không tìm thấy phương pháp khắc phục nào cho chính mình. 63% trong số họ dự đoán sự chia rẽ chính trị sẽ gia tăng và 62% dự đoán bạo lực chính trị có thể sẽ trở nên tồi tệ hơn trong vài năm tới. Thừa nhận rằng nền dân chủ đang bị đe dọa, cả hai đảng nói với cử tri giải pháp duy nhất là đánh bại và loại bỏ đối thủ của họ. Mỹ đang bị mắc kẹt trong một tình thế tiến thoái lưỡng nan chưa từng có, nơi người dân của họ xác định nền dân chủ theo những cách cơ bản khác nhau và không tương thích, đồng thời các giá trị xã hội và ý thức chung dần biến mất.
Đó là điều hợp lý khi các chính trị gia vẽ chân dung giữa nhiệm kỳ là “vấn đề sinh tử” khi Trump cố gắng “cứu nước Mỹ” và Biden “trận chiến vì linh hồn của quốc gia”. Nhưng câu trả lời mà họ đưa ra không gì khác ngoài sự cạnh tranh nhằm hủy hoại lòng tin của công chúng vào năng lực của chính phủ, và kích động các phương pháp tiếp cận bạo lực để giải quyết các xung đột xã hội. Kịch bản hiện tại sẽ không dẫn đến một kết thúc tốt đẹp.
