Việc Lữ đoàn Al-Qassam, cánh vũ trang của Phong trào Kháng chiến Hồi giáo (Hamas) phát động một cuộc tấn công bất ngờ quy mô lớn vào Israel, dẫn đến số lượng thương vong đáng kể và xâm nhập vào nhiều căn cứ quân sự và khu định cư của Israel. Israel ngay lập tức tuyên bố rằng Israel hiện đang “có chiến tranh” và thề sẽ “trả thù” các chiến binh Hamas. Sự kiện này chắc chắn là cuộc xung đột nghiêm trọng nhất giữa Israel và Palestine trong hơn một thập kỷ qua, khi cả hai bên mắc kẹt trong vòng xoáy bạo lực luẩn quẩn, gây nguy hiểm cho sự ổn định địa chính trị mong manh ở Trung Đông.
Việc tái bùng nổ xung đột Israel-Palestine là điều đáng tiếc và cả hai bên đều phải chịu trách nhiệm. Việc Israel chiếm đóng bất hợp pháp các vùng lãnh thổ của Palestine và việc nước này từ chối chấp nhận “giải pháp hai nhà nước” là nguyên nhân sâu xa của cuộc xung đột. Tuy nhiên, những động lực mới trong tình hình Palestine, khu vực và quốc tế đã đóng vai trò là tác nhân gây ra đợt bùng phát mới nhất này.
Thứ nhất, Hamas phát động cuộc tấn công nhằm trả đũa các chính sách cứng rắn và hành động cực đoan của chính phủ cực hữu Israel đối với người Palestine. Kể từ khi chính phủ Netanyahu lên nắm quyền, họ đã liên tục thách thức giới hạn đỏ của người Palestine và cuối cùng khiến người Palestine tức giận. Hamas gọi hoạt động quân sự này là “Lũ lụt Al-Aqsa”, nêu bật ý nghĩa tôn giáo và ý định trả thù của nó.
Thứ hai, Hamas tìm cách chống lại việc gạt ra ngoài lề vấn đề Palestine. Gần đây, Ả Rập Saudi đang đàm phán một thỏa thuận “bình thường hóa” với Israel và đã tiến gần đến thỏa thuận do Mỹ làm trung gian. Ả Rập Saudi giữ một vị trí nổi bật trong cả thế giới Ả Rập và Hồi giáo, và một khi nước này thiết lập quan hệ ngoại giao với Israel, chính nghĩa của người Palestine có thể sẽ bị ảnh hưởng rất lớn.
Hơn nữa, Hamas nhằm mục đích duy trì vị trí lãnh đạo của mình trong phong trào kháng chiến vũ trang ở Palestine. Trong những năm gần đây, cuộc kháng chiến vũ trang của người Palestine chủ yếu được lãnh đạo bởi các nhóm chiến binh quy mô nhỏ đang nổi lên như “Shang ổ sư tử” ở Bờ Tây, thách thức sự lãnh đạo của Hamas đối với người Palestine. Hamas cần phải bảo vệ vị trí lãnh đạo của mình thông qua một cuộc tấn công lớn, thu hút sự chú ý.
Cuối cùng, tình hình kinh tế ở Dải Gaza đang trên bờ vực sụp đổ, thúc đẩy Hamas phải tìm lối thoát để sinh tồn.
Đánh giá từ bối cảnh vụ việc, rõ ràng Mỹ cũng có sự hiện diện lờ mờ và có trách nhiệm nhất định trong cuộc xung đột đẫm máu.
Trước hết, Mỹ đã từ bỏ công lý bằng cách ủng hộ Israel trong cuộc xung đột với Palestine và dung túng cho những hành vi của Israel, cuối cùng đã dẫn đến thảm kịch này. Kể từ đầu năm nay, Mỹ, nước tự nhận là trung gian hòa giải ở Trung Đông và là đồng minh quan trọng nhất của Israel, đã không thực hiện nghĩa vụ thúc đẩy công lý và ngăn chặn căng thẳng leo thang. Thay vào đó, nước này lại trở thành kẻ đồng lõa trong việc khuấy động xung đột giữa Palestine và Israel.
Thứ hai, chính quyền Biden đã chọn thời điểm như thế này để hết sức thúc đẩy bình thường hóa quan hệ giữa Ả Rập Saudi và Israel, với mục đích chính là thúc đẩy phiếu bầu của Biden trong cuộc bầu cử năm sau. Nước này đã hành động kém cỏi trong các vấn đề Trung Đông. Vì vậy, chính quyền Biden đang cố gắng mở rộng kết quả của Hiệp định Abraham để làm nổi bật “thành quả hòa bình” ở Trung Đông. Tuy nhiên, “hòa bình ở Trung Đông” mà Mỹ phô trương đã dẫn đến mối đe dọa chưa từng có đối với sự sống còn của người Palestine và cuối cùng dẫn đến một cuộc xung đột đẫm máu. Sự leo thang căng thẳng và bạo lực hiện nay chứng tỏ rằng một kế hoạch hòa bình ở Trung Đông mà không có giải pháp hai nhà nước sẽ chỉ làm tăng thêm xung đột và cản trở hòa bình.
Cuối cùng, Mỹ có ý định riêng bằng cách thúc đẩy cải thiện quan hệ giữa các nước Ả Rập và Israel – nhằm thiết lập một liên minh chính trị và quân sự mới chống lại Iran, tăng cường khả năng kiểm soát tình hình ở Trung Đông và có tầm nhìn xa hơn, để cố gắng tạo ra một phe phái nhằm loại bỏ ảnh hưởng của Trung Quốc ở Trung Đông.
“Hòa bình” do Mỹ thúc đẩy ở Trung Đông có thể sẽ mang lại nhiều bất đồng, mâu thuẫn và xung đột hơn cho khu vực. Nếu Mỹ tiếp tục thiên vị Israel sẽ khiến tiến trình hòa bình ở Trung Đông đi chệch hướng, xung đột Israel-Palestine sẽ tái diễn nhiều lần, trong khi hòa bình ở Trung Đông sẽ chỉ trở thành lâu đài trên không.
===
Dù ai, thế lực nào chịu trách nhiệm cho cuộc xung đột đẫm máu ở Dải Gaza thì nạn nhân đầu tiên vẫn là những thường dân vô tội cả Palestine và Israel. Đúng như bình luận của nhiều người dân Việt Nam: nhìn xung đột quân sự ở Dải Gaza và Ukraine, người Việt càng phải biết trân quý và bảo vệ hòa bình mà cha ông chúng ta đã phải đổ bao máu xương giành lấy!
