Ban Biên tập xin giới thiệu bài viết của Stephen Ndegwa – một chuyên gia truyền thông tại Nairobi, giảng viên kiêm học giả tại Đại học Quốc tế Hoa Kỳ-Châu Phi, người phụ trách chuyên mục các vấn đề quốc tế về sự cần thiết phải xem Facebook cũng như các nền tảng mạng xã hội như “liều thuốc phải được kê đơn”, không thể “tự do” phát tác tác dụng phụ tới xã hội được .
Việc Facebook và hai nền tảng mạng xã hội khác là Instagram và WhatsApp có ảnh hưởng đáng kể đến trẻ em là một thực tế đã được ghi nhận đầy đủ. Là các trang web miễn phí cho tất cả mọi người không có tùy chọn kiểm soát của phụ huynh hoặc tính khả thi, Facebook là mảnh đất màu mỡ cho nội dung độc hại do người dùng thiếu trách nhiệm, thiếu hiểu biết tung ra.
Cô Frances Haugen, cựu nhân viên và người tố cáo Facebook gần đây
Đây là lý do thúc đẩy của người tố giác Frances Haugen làm chứng hàng giờ trước Tiểu ban bảo vệ người tiêu dùng, an toàn sản phẩm và bảo mật dữ liệu của Thượng viện Hoa Kỳ vào ngày 5/10, đưa ra một danh sách dài về tác động tiêu cực của nền tảng Facebook đối với trẻ em. Mặc dù Facebook nhận thức được tình hình này, Haugen nói rằng “ban lãnh đạo của công ty biết cách làm cho Facebook và Instagram an toàn hơn nhưng sẽ không thực hiện những thay đổi cần thiết vì họ đã đặt lợi nhuận khủng khiếp của mình trước con người.”
Trong khi đang tìm ra những bằng chứng, song một lĩnh vực mà mọi phụ huynh có thể đồng ý là thực tế rằng mạng xã hội đã có tác động đặc biệt tiêu cực đến sức khỏe tâm thần của trẻ em. Điều này thể hiện rõ qua sự gia tăng tội phạm và tự tử ở lứa tuổi thanh thiếu niên trong những năm gần đây. Có rất nhiều trường hợp thanh thiếu niên vướng vào tội ác đã nói rằng “Internet đã khiến tôi làm điều đó.”
Các nghiên cứu trong lĩnh vực này cũng chỉ ra rằng sự ham mê mạng xã hội của thanh thiếu niên có liên quan đến mức độ lo lắng và trầm cảm cao. Điều này là do phương tiện truyền thông xã hội có xu hướng bình thường hóa hành vi phạm pháp và dẫn đến sự so sánh địa vị xã hội không lành mạnh giữa những người trẻ có nhận thức đa cảm. Những người trẻ tuổi dành nhiều giờ liên tục mỗi ngày trên các nền tảng mạng xã hội có thông điệp thường gợi ý rằng cỏ luôn xanh hơn ở phía bên kia.
Các cáo buộc chống lại Facebook này không hoàn toàn mới. Hầu hết các cáo buộc nhắm vào gã khổng lồ truyền thông xã hội đã được các nhà nghiên cứu khác nhau bày tỏ trong nhiều năm. Nhưng căn bệnh này không chỉ ảnh hưởng đến Facebook và các nền tảng của nó. Hiện trạng đang phổ biến trên mạng xã hội nơi các nền tảng đã trở thành luật đối với chính nó.
Ví dụ, Facebook và Twitter đã đình chỉ tài khoản của các tổng thống và các nhà lãnh đạo khác với cáo buộc lợi dụng chống lại các đối thủ chính trị của họ. Đó là quá nhiều quyền lực trong tay của một chủ thể phi nhà nước, điều này gây nguy hiểm cho nền dân chủ.
Thật vậy, các nhà phân tích coi việc Facebook và các nền tảng của Facebook bị mất điện kéo dài 6 giờ vào ngày 4 tháng 10 như một trò lừa bịp và một mánh lới quảng cáo tiếp thị kiêm tống tiền được che đậy một cách mỏng manh. Nó nhằm mục đích minh chứng rằng công ty đã trở thành một bộ phận cấu thành, nếu không muốn nói là không thể tách rời, của nền kinh tế toàn cầu. Liệu các nhà chức trách có sử dụng điều đó như một yếu tố giảm thiểu trong các khuyến nghị của họ về bất kỳ quy định nào trên Facebook hay không hiện vẫn còn là vấn đề phỏng đoán.
Cáo buộc rằng các thuật toán của Facebook thúc đẩy sự chia rẽ là đúng trên các phương tiện truyền thông xã hội phổ biến. Các quy trình được sử dụng để xác định và nhắm mục tiêu các đối tượng và phân khúc thị trường nhất định sẽ cô lập những đối tượng khác và đặt họ vào thế bất lợi hoặc tạo giá trị của nhân khẩu học với nhau. Sự phân biệt đối xử này phủ nhận yêu cầu phổ cập thông tin.
Việc Facebook ưu tiên lợi nhuận hơn sự an toàn của người dùng và phẩm giá con người là một đặc điểm rõ nét của chủ nghĩa tư bản phương Tây. Hiện tượng này xuất hiện nhiều lĩnh vực khác nhau, đặc biệt trong lĩnh vực hàng tiêu dùng nhanh, bao gồm một số bộ phận của Big Pharma. Những hậu quả kinh tế và xã hội của chủ nghĩa tư bản không được kiềm soát là rất lớn và thiệt hại cần nhiều thời gian để cải thiện.
Ngày càng nhiều Chính phủ đang áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với một số nền tảng truyền thông xã hội vì đã kích động xung đột chính trị giữa các công dân hoặc dẫn dắt người dân đi lệch hướng về mặt đạo đức. Trong tương lai, xu hướng có thể được tăng cường kiểm soát đối với nội dung trên mạng xã hội khi các nhà chức trách cố gắng ngăn chặn chúng hoạt động và xé nát cấu trúc xã hội của quốc gia họ.
Để tránh nghi ngờ, chúng ta đang sống trong một thế giới kỹ thuật số và không thể hoạt động hiệu quả nếu không có các nền tảng truyền thông xã hội phổ biến. Rất nhiều thương mại điện tử phát triển mạnh trên các kênh này khi hàng triệu người trên toàn cầu trao đổi ý tưởng và giao dịch hàng hóa và dịch vụ. Phương tiện truyền thông xã hội đã phá vỡ giới hạn về thời gian và địa điểm, giúp mọi người tương tác trong thời gian thực.
Đại dịch COVID-19 đã khiến các nền tảng này biến thành ngôi nhà cho các cuộc họp và hoạt động quốc tế được tổ chức thành công. Bất chấp những tác hại của chúng, mạng xã hội cũng hỗ trợ tâm lý xã hội giữa bạn bè và người thân sống xa nhau. Nó cũng đóng vai trò như một cầu nối giữa các nền văn hóa khác nhau.
Nhưng điều đó không thể cho phép các nền tảng truyền thông xã hội hoạt động trong một khoảng trống đạo đức, nơi mọi thứ và mọi thứ đều được cho phép. Một số mức độ quy định là cần thiết để đảm bảo rằng họ không đánh lừa tâm trí trẻ bằng cách bóp méo thực tế. Chủ sở hữu của các nền tảng cũng phải đáp ứng các nhạy cảm văn hóa xã hội của khán giả của họ và tránh săn lùng những bộ óc non nớt hoặc dễ tổn thương.
Phiên điều trần của Tiểu ban nên được xem như sản phẩm nuôi dưỡng ý tưởng cho Facebook. Các cáo buộc phải khuyến khích một bên là chủ sở hữu nền tảng tìm kiếm giải pháp nghiêm túc và một bên là các nhà lập pháp giải quyết để tạo ra một khuôn khổ pháp lý mạnh mẽ hướng dẫn hoạt động của các phương tiện truyền thông xã hội. Các nền tảng mạng xã hội giống như các loại thuốc mà liều lượng của nó bây giờ phải được kê đơn.
