Có nhiều định nghĩa về tự do (freedom), tuy nhiên ở góc độ chung nhất, có thể hiểu tự do là tình trạng mộ các nhân có thể và có khả năng hành động theo ý chí, nguyện vọng của mình phù hợp với các quy phạm pháp lý và đạo đức trong một xã hội dân chủ mà không bị cản trở bởi bất cứ chủ thể hay yếu tố nào. Tự do thường được phân thành tự do chủ động (positive freedom) và tự do thụ động (negative freedom). Tự do chủ động là tự do của cá nhân nhằm đạt được mục tiêu cụ thể nào đó (ví dụ như tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do hội họp…). Tự do thụ động là tự do của cá nhân khỏi bị các chủ thể khác xâm phạm đến (tự do thân thể…)
Tự do là một yếu tố nền tảng cuả nhân phẩm. Việc tước đoạt tự do trong nhiều trường hợp làm tổn hại nghiêm trọng đến nhân phẩm. Chính vì vậy J.J Rousseau đã chỉ trích những người không dám đứng lên bảo vệ tự do “Từ bỏ tự do của mình là từ bỏ phẩm chất con người, từ bỏ quyền làm người và cả nghĩa vụ làm người” (Bàn về Khế ước Xã hội – 1792)
Tư do mang tính chất của một sự lựa chọn hay một quyền cá nhân. Về khía cạnh này, J.S, Mill cho rằng cần bảo vệ tự do của các cá nhân để họ được “sống hạnh phúc theo ý của họ, hơn là bắt họ sống hạnh phúc theo ý những người xung quanh” (Bàn về tự do 1859). Cũng về khía cạnh này, K Marx và F. Engels khẳng định cần hướng đến một xã hội lý tưởng trong tương lai mà “Sự phát triển tự do của mỗi người là điều kiện cho sự phát triển tự do của mọi người” (Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản 1948)
Luật Nhân quyền quốc tế đề cập đến cả hai khái niệm: các quyền (rights) và tự do cơ bản của con người. Tuy nhiên trong thực tế hầu như không có sự phân biệt và khác biệt trong vận dụng các tiêu chuẩn quốc tế về quyền và tự do cơ bản của con người, bởi lẽ các tự do cơ bản thuongf được diễn đạt như là các quyền (ví dụ tự do ngôn luận cũng thường được gọi là quyền tự do ngôn luận).
