Quốc tế lo ngại về Luật Cảnh sát biển Trung Quốc Kỳ 2: Gia tăng nguy cơ đối đầu

“Cảnh sát biển Trung Quốc từng hành xử bạo lực, hung hăng và bất hợp pháp. Luật Cảnh sát biển Trung Quốc không thực sự thay đổi điều đó mà ngược lại, nó là một công cụ nữa để họ thực thi. Đây sẽ là một cái cớ mà Cảnh sát biển Trung Quốc sử dụng vào lần tiếp theo khi họ đánh chìm một tàu nước ngoài hoặc tạo ra ít nhất nguy cơ va chạm có chủ đích để ngăn chặn các hoạt động khai thác khí đốt hoặc đánh bắt cá”, ông Greg Poling, Giám đốc Sáng kiến ​​minh bạch hàng hải thuộc Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế có trụ sở tại Washington (Mỹ) cảnh báo.

Trên thực tế, từ đầu tháng 11, khi Trung Quốc công bố lấy ý kiến về dự thảo Luật Cảnh sát biển, đã có nhiều phân tích từ các nhà quản lý và học giả quốc tế cho rằng, một số quy định trong dự thảo không những gây tranh cãi mà còn có thể làm tình hình ở Biển Đông trở nên phức tạp. Nghĩa là, dư luận quốc tế không chỉ lo ngại việc  Bắc Kinh cho phép lực lượng cảnh sát sử dụng vũ khí với tàu thuyền nước ngoài mà phản đối điều 17 quy định các tổ chức và cá nhân nước ngoài nếu không có sự chấp thuận của Trung Quốc mà tiến hành xây dựng các công trình, lắp đặt các thiết bị cố định hoặc nổi ở các vùng biển, đảo và bãi đá ngầm thuộc quyền tài phán của Trung Quốc, có thể bị cưỡng chế tháo dỡ; và điều 19 nói rằng khi chủ quyền, quyền lợi và quyền tài phán quốc gia bị các tổ chức, cá nhân nước ngoài xâm phạm thì cơ quan Cảnh sát biển Trung Quốc có quyền áp dụng mọi biện pháp cần thiết để ngăn chặn ngay tại chỗ hành vi xâm phạm, kể cả việc sử dụng vũ khí.

Trong nhiều năm qua, Trung Quốc luôn theo đuổi chính sách, mục tiêu tuyên bố các quyền đối với gần như toàn bộ Biển Đông. Thậm chí nước này vừa đưa ra yêu sách đường chín đoạn (hay còn gọi là đường lưỡi bò), lại vừa xây dựng trái phép các đảo nhân tạo trên Biển Đông, thậm chí vi phạm quyền tài phán, quyền chủ quyền của các quốc gia láng giềng. Do đó, khi Luật Cảnh sát biển Trung Quốc thực thi với những điều nói trên, nhiều khả năng Bắc Kinh sẽ bất chấp luật pháp, coi thường cả UNCLOS 1982, sử dụng vũ lực để khẳng định chủ quyền trên các đảo nhân tạo phi pháp nói trên.

Nói kỹ hơn về vấn đề này, tờ South China Morning Post dẫn lời chuyên gia Collin Koh của trường Nghiên cứu quốc tế S Rajaratnam thuộc Đại học Công nghệ Nanyang của Singapore, cho biết: “Luật Cảnh sát biển Trung Quốc có ngôn từ mơ hồ đòi hỏi định nghĩa thích hợp, chẳng hạn như “vùng biển thuộc quyền tài phán quốc gia. Điều này cũng có nghĩa là luật ban cho… thẩm quyền sử dụng vũ lực để khẳng định những quyền đó và chống lại các bên nước ngoài khác ngay cả khi hoạt động trong vùng đặc quyền kinh tế hợp pháp của nước kia. Nói chung, điều đó có nghĩa là làm tăng nguy cơ tính toán sai lầm và thậm chí có thể tạo ra hiệu ứng răn đe”.

Trong khi đó, cựu thẩm phán toà án tối cao Philippines Antonio Carpio phân tích, Trung Quốc đã coi mọi quy tắc ứng xử ở Biển Đông là “chết đến nơi” khi thông qua luật cho phép Cảnh sát biển sử dụng vũ lực chống lại bất kỳ ai được tìm thấy trong vùng biển mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền. Trả lời phỏng vấn hãng Rappler, ông Antonio Carpio nhấn mạnh: “Luật Cảnh sát biển Trung Quốc được thông qua ngày 22-1 là bằng chứng cho thấy “niềm tin xấu” của Bắc Kinh trong các cuộc đàm phán với ASEAN để hoàn tất COC. Khi Trung Quốc nói với ASEAN: “Hãy có quy tắc ứng xử đó”, họ đang bận rộn chuẩn bị luật để loại bỏ quy tắc ứng xử. Đây là suy nghĩ của Trung Quốc, là mối đe dọa đối với tất cả mọi người, là hành động bá quyền của Trung Quốc”. Cũng theo cựu thẩm phán tối cao Philippines, Luật cảnh sát biển Trung Quốc “đã vi phạm một cách rõ ràng” UNCLOS 1982 cùng Hiến chương Liên hợp quốc và các nước Đông Nam Á có thể tìm tới Liên hợp quốc để bác bỏ luật này.

Đồng quan điểm, TS Jay Batongbacal-Giám đốc Viện các vấn đề hàng hải và luật Biển nói thêm với hãng ANC rằng, luật Cảnh sát biển Trung Quốc có thể làm leo thang căng thẳng hơn nữa trên Biển Đông và ngư dân Philippines ở các thị trấn ven biển Zambales có thể bị tổn hại, vì họ đã từng bị tàu Trung Quốc quấy rối trước đây ở bãi cạn Scarborough/Hoàng Nham. Để chống lại những nỗ lực của Trung Quốc trong việc thắt chặt vòng vây ở Biển Đông, TS Jay Batongbacal cho rằng, các quốc gia trong khu vực nên gửi một thông điệp rõ ràng là họ sẽ không cho phép Bắc Kinh sử dụng vũ lực để thực thi các tuyên bố chủ quyền quá mức trên Biển Đông. “Bất kỳ hành động sử dụng vũ lực nào cũng nên được coi là hành động thù địch hoặc hành động xâm lược. Đó phải là thông điệp rõ ràng của các ước ASEAN”, TS Jay Batongbacal nhấn mạnh.

Còn ông Greg Poling, Giám đốc Sáng kiến ​​minh bạch hàng hải thuộc Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế có trụ sở tại Washington (Mỹ) chỉ rõ: “Cảnh sát biển Trung Quốc từng hành xử bạo lực, hung hăng và bất hợp pháp. Luật Cảnh sát biển Trung Quốc không thực sự thay đổi điều đó mà ngược lại, nó là một công cụ nữa để họ thực thi. Đây sẽ là một cái cớ mà Cảnh sát biển Trung Quốc sử dụng vào lần tiếp theo khi họ đánh chìm một tàu nước ngoài hoặc tạo ra ít nhất nguy cơ va chạm có chủ đích để ngăn chặn các hoạt động khai thác khí đốt hoặc đánh bắt cá”. Để phản ứng với luật mới của Trung Quốc, ông Greg Poling gợi ý các bên tranh chấp ở Biển Đông nên phối hợp với Mỹ và châu Âu để gây áp lực ngoại giao và kinh tế lên Bắc Kinh: “Trung Quốc phải bị cô lập và bị nêu tên, bị xấu hổ và bị trừng phạt vì hành vi của họ giống như cách chúng tôi xử phạt các chế độ khác”.

Huyền Chi