Kể từ khi trở thành thành viên chính thức của Công ước chống tra tấn (CAT), Việt Nam đã không ngừng cố gắng, nỗ lực triển khai tổng thể các biện pháp để thực hiện có hiệu quả Công ước và đạt được những kết quả đáng ghi nhận, được các quốc gia, các tổ chức quốc tế đánh giá cao.
Công ước CAT là một trong các văn kiện nhân quyền quốc tế và khu vực, dưới sự duyệt xét lại của Liên Hợp Quốc, nhằm mục đích phòng chống tra tấn trên toàn thế giới, được Đại hội đồng Liên Hợp Quốc thông qua ngày 10-12-1984 và có hiệu lực từ ngày 26-6-1987. Công ước chống tra tấn là 1 trong 9 công ước quốc tế cơ bản về quyền con người của Liên Hợp Quốc. Ngày 28/11/2014, Quốc hội Việt Nam đã thông qua Nghị quyết số 83/2014/QH13 phê chuẩn Công ước CAT của Liên Hợp Quốc. Ngày 17/3/2015, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 364/QĐ-TTg về việc phê duyệt kế hoạch triển khai thực hiện Công ước CAT; Bộ luật Hình sự năm 2015, Luật thi hành án hình sự năm 2019,… Việc Việt Nam tham gia vào Công ước CAT đã giúp góp phần nâng cao hiệu quả phòng, chống tra tấn và các hành vi trái pháp luật khác được quy định trong Công ước, thúc đẩy hợp tác quốc tế trong phòng, chống tra tấn; vấn đề nhân quyền ngày càng được đề cao trong xã hội hiện nay, quyền lợi con người ngày càng được đảm bảo hơn; tiếp tục nâng cao nhận thức, bổ sung, hoàn thiện hệ thống pháp luật hiện hành, góp phần bảo đảm quyền con người.
Việt Nam đã tích cực, chủ động sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới hàng loạt quy định pháp luật trong nước để đáp ứng tốt hơn yêu cầu của Công ước chống tra tấn cũng như đặt ra những trách nhiệm, nghĩa vụ cao hơn cho lực lượng thực thi pháp luật.
Cụ thể, từ 01/11/2018 – 31/12/2022, Việt Nam ban hành hơn 40 luật và các văn bản quy phạm pháp luật, để đảm bảo tốt hơn về quyền con người nói chung và ngăn ngừa, trừng trị các hành vi liên quan đến tra tấn nói riêng:
Về ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh trong tố tụng hình sự: Việt Nam đã ban hành văn bản hướng dẫn, trong đó đáng chú ý là: Đề án về cơ sở vật chất, bộ máy, cán bộ theo lộ trình cụ thể thực hiện việc ghi âm, ghi hình có âm thanh việc hỏi cung bị can theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự.
Về thi hành tạm giữ, tạm giam: Việt Nam đã ban hành văn bản hướng dẫn, trong đó đáng chú ý là Thông tư quy định nguyên tắc, tình tự, thủ tục, thẩm quyền, trách nhiệm và quan hệ phối hợp khi thực hiện nhiệm vụ bắt, áp giải, dẫn giải của lực lượng làm nhiệm vụ hỗ trợ tư pháp trong Công an nhân dân.
Về thi hành án hình sự: Việt Nam đã ban hành văn bản hướng dẫn, quy định cơ sở dữ liệu về thi hành án hình sự, thống kê thi hành án hình sự tại cộng đồng, quy định biểu mẫu sổ sách về công tác thi hành án phạt tù, thi hành biện pháp tư pháp giáo dục tại trương giáo dưỡng, thoe dõi, quản lí người ở cơ sở lưu trú.
Về khiếu nại, tố cáo: Việt Nam đã ban hành văn bản hướng dẫn, nghị định quy định về tố cáo và giải quyết tố cáo trong Công an nhân dân; Nghị định quy định về tố cáo và giải quyết tố cáo trong quân đội nhân dân; Thông tư quy định thẩm quyền, trình tự, thủ tục, biện pháp bảo vệ tính mạng, sức khoẻ, nhân phẩm của người tố cáo về hành vi tham nhũng lãng phí.
Về bào chữa, trợ giúp pháp lí: Việt Nam đã ban hành văn bản hướng dẫn quy tắc nghề nghiệp trợ giúp pháp lí, quy định liên quan đến bảo đảm quyền bào chữa của người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị bắt trong trường hơpej phạm tội quả tang hoặc theo quyết định truy nã, người bị tạm giữ, bị can, bảo về quyền và lợi ích hợp pháp của người bị hại, đương sự, người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố.
Về bồi thường thiệt hại: Việt Nam đã ban hành văn bản hướng dẫn quy định biện pháp hỗ trợ, hướng dẫn người bị thiệt hại thực hiện thủ tục yêu cầu bồi thường nhà nước, hướng dẫn “Công tác quản lí việc giải quyết yêu cầu bồi thường thiệt hại trong tố tụng hình sự thuộc trách nhiệm của …….
Về khám, chữa bệnh trong các cơ sở giam giữ: Việt Nam đã ban hành văn bản hướng dẫn thông tư quy định tiêu chuẩn, định mức trang thiết bị ý tế tại các cơ sở y tế khám, chữa bệnh cho phạm nhân, trại viên, học sinh và người bị tạm giữ, tạm giam; Hướng dẫn về việc khám, chữa bệnh định kỳ, điều trị cho người bị tạm giữ, tạm giam và phạm nhân; Hướng dẫn về việc bố trí buồng điều trị riêng tại các bệnh viện Quân đội trên địa bàn.
Về quy tắc đạo đức nghề nghiệp: Việt Nam đã ban hành văn bản hướng dẫn Quy tắc ứng xử của cán bộ, công chức và ngừoi lao động ngành Kiểm sát nhân dân, Bộ quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp luật sư Việt Nam; Quy tắc nghề nghiệp trợ giúp pháp lí; Quy định văn hoá giao tiếp, ứng xử của cán bộ, chiến sĩ với phạm nhân và thân nhân phạm nhân.
Về dân chủ ở cơ sở: Việt Nam đã ban hành Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở và văn bản hướng dẫn thông tư quy định về thực hiện dân chủ trong cơ sở giam giữu phạm nhân, cơ sở giáo dực bắt buộc, trường giáo dưỡng thuộc BCA, thực hiện dân chủ trong thi hành tạm giữ, tạm giam của lực lượng CAND, thực hiện dânc hủ trong hoạt động điều tra của lực lượng CAND, thực hiện dân chủ trong công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, tiếp công dân và phòng, chống tham nhũng của CAND.
Về tiếp cận thông tin: Việt Nam đã ban hành đề án Hỗ trợ thông tin truyền thông về dân tộc và tôn giáo, bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh và snags tạo trên môi trường mang, đề án nâng cao nhận thức, phổ cập kỹ năng và phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025 định hướng đến năm 2030.
Việt Nam đã triển khai thực hiện dân chủ ở cơ sở, đặc biệt là thực hiện dân chủ trong cơ sở giam giữ phạm nhân, cơ sở giáo dục bắt buộc, trường giáo dưỡng thuộc BCA. Việt nam đã quy định cụ thể những thông tin được công khai để nhân dân biết, tham gia ý kiến, giám sát, góp phần ngăn ngừa và hạn chế tiêu cực, quanl liêu, sách nhiễu và bảo đảm tốt hơn quyền con người và quyền của người dân.
Việt Nam đã thiết lập hệ thống phản ánh, kiến nghị qua đường dây nóng của BCA thông qua số điện thoại 113 hoặc 0692326555. Đường giây nóng về bảo vệ trẻ em qua số 111.
Việt Nam đã xây dựng mô hình Phòng điều tra thân thiện để giải quyết các vụ liên quan đến người dưới 18 tuổi và xâm hại người dưới 18 tuổi.
Việt Nam đã triển khai thực hiện quy định về việc Toà án nhân dân xem xét quyết định việc đưa người nghiện ma tuý đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.
Việt Nam triển khai thí điểm mô hình tổ chức hoạt động lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam. Phạm nhân tham gia hoạt động lao động phải trên cơ sở tự nguyên, bình đẳng, được trả một phần công lao động và thực hiện quyền, nghĩavụ theo quy định.
Công ước chống tra tấn và các hình thức đối xử hoặc trừng phạt tàn bạo, vô nhân đạo hoặc hạ nhục con người (viết tắt là Công ước chống tra tấn hoặc Công ước CAT) là một trong 9 điều ước cốt lõi của Liên hợp quốc về quyền con người, được cộng đồng quốc tế đặc biệt quan tâm.
Công ước được Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua vào ngày 10/12/1984 theo Nghị quyết số 39/64 và bắt đầu có hiệu lực vào ngày 26/6/1987 sau khi được 20 quốc gia phê chuẩn. Đây là một trong những điều ước quốc tế, đa phương quan trọng về quyền con người của Liên hợp quốc.Công ước thể hiện ý chí của nhân loại, yêu chuộng hòa bình trên thế giới, mong muốn sớm loại bỏ hành vi đối xử, hoặc hình phạt tàn bạo, vô nhân đạo ra khỏi đời sống xã hội.
Với mong muốn bảo vệ và bảo đảm tốt hơn quyền con người và quyền công dân, ngày 28/11/2014, tại kỳ họp 8, Quốc hội khóa XIII nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã thông qua Nghị quyết số 83/2014/QH13 về việc phê chuẩn Công ước.
Việt Nam hoàn tất các thủ tục và nộp văn kiện phê chuẩn cho Tổng Thư ký Liên hợp quốc vào ngày 05/2/2015 và trở thành quốc gia thành viên thứ 158 của Công ước vào ngày 07/3/2015.
