Cảnh quay đau buồn tại sân bay Kabul cho thấy những người Afghanistan đang cố gắng chạy trốn trên các máy bay phản lực của Mỹ trong khi các nhà ngoại giao rời Đại sứ quán Mỹ.
Phụ nữ trở thành nạn nhân một cách có hệ thống dưới thời Taliban
Sau 20 năm Mỹ hiện diện quân sự tại Afghanistan, Taliban đã giành quyền kiểm soát thủ đô Kabul hôm 15-8, tạo nên khủng cảnh hỗn loạn di tản của chính phủ Afghanistan và các nhà ngoại giao phương Tây. Cảnh quay đau buồn tại sân bay Kabul – giống một cách kỳ lạ với cảnh người Mỹ di tản khỏi Sài Gòn – cho thấy những người Afghanistan đang cố gắng chạy trốn trên các máy bay phản lực của Mỹ trong khi các nhà ngoại giao rời đại sứ quán Mỹ. Các nhà phê bình nói rằng thảm họa nhân đạo đang diễn ra là bất cứ điều gì ngoài việc sơ tán “an toàn và có trật tự” mà Tổng thống Mỹ Joe Biden đã hứa.
Thường dân Afghanistan lo sợ sự quay trở lại của chế độ tàn bạo Taliban giai đoạn 1996-2001, thời kỳ mà các tôn giáo và dân tộc thiểu số bị đàn áp, ném đá cũng như hành quyết công khai. Phụ nữ trở thành nạn nhân một cách có hệ thống dưới thời Taliban, phụ thuộc vào nam giới đi kèm để rời khỏi nhà và không thể tiếp cận giáo dục.
Trong bối cảnh hỗn loạn trong vài ngày qua, hàng nghìn người Afghanistan đã bỏ trốn khỏi đất nước. Nhiều người đã được hứa sẽ tị nạn ở nước ngoài hoặc đang chờ quyết định cấp thị thực, bị mắc kẹt ở trong nước vì tất cả các chuyến bay thương mại bị hủy bỏ. Liên hợp quốc ước tính có khoảng 18 triệu người Afghanistan, tức gần 1/2 dân số Afghanistan cần viện trợ nhân đạo khẩn cấp, bao gồm cả thực phẩm và nhà ở.
Vậy thế giới cần làm gì và có thể làm gì để hỗ trợ người dân ở Afghanistan.
Đầu tiên là quyên góp cho các quỹ cứu trợ và các cơ quan viện trợ. Nhiều tổ chức đã đưa ra lời kêu gọi viện trợ khẩn cấp kể từ khi Kabul thất thủ vào tay Taliban. Các tổ chức phi chính phủ quốc tế lớn, chẳng hạn như Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế, Ủy ban Cứu hộ quốc tế và Ủy ban Nhân quyền Liên Hợp Quốc đang tìm kiếm các khoản quyên góp để hỗ trợ công việc tiền tuyến của họ tại Afghanistan.
Tổ chức Baba Mazari Foundation của Australia đã cam kết phân phối 100.000 USD viện trợ khẩn cấp cho những người tị nạn phải di dời trong nước, trong khi các tổ chức từ thiện Afghanistan và Turquoise có trụ sở tại Vương quốc Anh đã phát động quỹ khủng hoảng.
Các tổ chức khác đang làm việc để cải thiện các khía cạnh cụ thể của cuộc xung đột hiện tại. Công ty khởi nghiệp Ehtesab của Afghanistan đang mở rộng quy mô công nghệ của họ để cung cấp cho dân thường các bản cập nhật bảo mật trực tiếp. Tổ chức Hỗ trợ truyền thông quốc tế của Đan Mạch đang kêu gọi quyên góp để hỗ trợ các nhà báo Afghanistan, những người có thể đặc biệt dễ bị tổn thương bởi bạo lực của Taliban. Miles4Migrants chấp nhận quyên góp bằng dặm bay cho những cá nhân được pháp luật cho phép đi lại, những người không đủ khả năng chi trả.
Nhiều chiến dịch huy động vốn từ cộng đồng nhỏ hơn cũng đã xuất hiện trực tuyến trong tuần qua. Một chiến dịch này, do một nhà hoạt động nhân quyền người Đức tổ chức, đang tìm nguồn cung cấp các nhu yếu phẩm cơ bản để phân phối thông qua các tổ chức địa phương trong khi chiến dịch gây quỹ này do nhà làm phim Kyber Khan phát động cung cấp khẩn cấp cứu trợ tiền mặt. Các mạng lưới khác, chẳng hạn như chiến dịch do nhà hoạt động người Afghanistan Samira Hamidi tổ chức, đang tập trung nỗ lực vào các tình nguyện viên địa phương giúp đỡ các gia đình dễ bị tổn thương.
Về hỗ trợ người tị nạn, các quốc gia bao gồm Mỹ và Canada đã đưa ra thị thực và con đường đặc biệt cho những người Afghanistan từng hỗ trợ lực lượng phương Tây trong chiến tranh. Các nhà hoạt động đã xuất bản các nguồn tài liệu để giải thích các yêu cầu và quy trình nhập cư, trong khi các tổ chức khác đang tìm kiếm tình nguyện viên để trợ giúp các thủ tục tái định cư. Hôm 2-8, Bộ Ngoại giao Mỹ cũng đã thông báo mở rộng các tiêu chí tị nạn để bao gồm những người Afghanistan có nguy cơ không đủ điều kiện để được cấp Thị thực nhập cư đặc biệt.
Riêng với những phụ nữ nổi tiếng, các nhà hoạt động, thẩm phán, hiện đang phải đối mặt với nguy cơ bị ngược đãi và bạo lực ở Afghanistan, có những tổ chức tập trung vào phụ nữ đang kêu gọi quyên góp, chẳng hạn như Mạng lưới khu vực của phụ nữ và Phụ nữ vì phụ nữ Afghanistan. Nhiều nhà báo nữ đã tiếp tục đưa tin về cuộc xung đột bất chấp nguy cơ đối với sự an toàn cá nhân của họ. Rukhshana Media, một cơ quan độc lập cam kết làm nổi bật tiếng nói và câu chuyện của phụ nữ Afghanistan đã cộng tác với TIME, cho biết cần giúp đỡ để hỗ trợ các nhà báo.
