Nga đã công bố Chiến lược An ninh quốc gia mới, thay thế cho văn kiện năm 2015 được ban hành sau cuộc khủng hoảng Ukraine năm 2014 và sự đổ vỡ quan hệ với phương Tây. Điều đáng chú ý là chiến lược mới vẽ ra một bức tranh đáng báo động hơn về các mối đe dọa mà Nga phải đối mặt từ phương Tây và khái niệm hóa những mối đe dọa đó theo các nghĩa rộng hơn.
Danh sách “các quốc gia không thân thiện” với Nga
Với độ dài 44 trang, Chiến lược An ninh quốc gia (công bố 2/7) là một tài liệu đáng chú ý vì không chỉ bao gồm các vấn đề an ninh quốc gia mà còn có cả các vấn đề khác, từ kinh tế đến môi trường, các giá trị sống và quốc phòng. Nó đánh dấu sự thay đổi tiến bộ trong các ưu tiên của Điện Kremlin và là sự chắt lọc cuối cùng các lợi ích quốc gia và nhận thức về mối đe dọa của Nga. Điều đáng chú ý là chiến lược mới vẽ ra một bức tranh đáng báo động hơn về các mối đe dọa mà Nga phải đối mặt từ phương Tây và khái niệm hóa những mối đe dọa đó theo các nghĩa rộng hơn. Danh sách “các quốc gia không thân thiện” mới được công bố được đề cập trong chiến lược với cáo buộc đang tìm cách phá hủy đoàn kết nội bộ Nga bằng các phong trào phản đối cực đoan. Đồng thời, Nga nhắc lại lập trường có từ chiến lược an ninh năm 2015 và khái niệm chính sách đối ngoại năm 2016 về việc xây dựng quan hệ với Cộng đồng các quốc gia độc lập (CIS), Trung Quốc và Ấn Độ thông qua các phương thức song phương và dưới sự bảo trợ của các sáng kiến đa phương như Quan hệ đối tác Á-Âu mở rộng, Tổ chức hợp tác Thượng Hải (SCO) và Các nền kinh tế mới nổi (BRICS).
GIới quan sát cho rằng, những thay đổi này cho thấy cách lãnh đạo Nga nhận thức những thách thức an ninh bên trong và bên ngoài mà nước này đang phải đối mặt và nó cũng được phản ánh trong các phần nội dung của tài liệu chiến lược. Hầu hết mọi lĩnh vực ưu tiên trong Chiến lược An ninh quốc gia năm 2021 đều có nội dung chỉ trích các hành động của phương Tây có chủ đích làm suy yếu lợi ích quốc gia của Nga. Tài liệu nói rằng Mỹ, các đồng minh, các tập đoàn xuyên quốc gia và các tổ chức phi chính phủ nước ngoài (NGO) cùng những tổ chức khác đang tích cực tấn công các giá trị truyền thống của Nga với mục tiêu khiến Nga mất “chủ quyền văn hóa”. Phương Tây cũng đang tìm kiếm cách hạn chế hoạt động của các công ty Nga và “cản trở sự phát triển của Nga ở Bắc Cực; xuyên tạc lịch sử thế giới, phục hóa chủ nghĩa phát xít; xúi giục phong trào phản đối và chia rẽ xã hội Nga”. Giám đốc Trung tâm Carnegie Moscow, Dmitri Trenin nhận định: “Bất chấp hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Nga vừa kết thúc tại Geneva (Thụy Sĩ), đây là dấu hiệu cho thấy “cuộc đối đầu lâu dài” giữa Nga và phương Tây. Nó cũng đánh dấu sự thay đổi so với năm 2015 khi các mối quan hệ vẫn được cho là có thể được cứu vãn. Các cuộc đàm phán sau này dự kiến sẽ bị hạn chế và chỉ giới hạn trong các lĩnh vực cụ thể”.
Mối đe dọa từ việc sử dụng Internet để xuyên tạc lịch sử
Đặc biệt, an ninh thông tin được coi là ưu tiên hàng đầu. Nga nhận thấy mối đe dọa từ việc sử dụng Internet để huy động các sự kiện hàng loạt, cũng như xuyên tạc lịch sử. Dmitri Trenin lập luận rằng đây là dấu hiệu cho thấy an ninh thông tin đang trở thành một “không gian chiến đấu chính” giữa các quốc gia. Chiến lược An ninh quốc gia mới của Nga nhấn mạnh: kẻ thù của Nga bao gồm cả các công ty công nghệ quốc tế tấn công Nga bằng cách phát tán những thông tin không được kiểm chứng” và ngăn dòng chảy thông tin mà chính phủ Nga coi là những thông tin có ý nghĩa xã hội quan trọng. Nhắc tới nỗ lực của một số tổ chức nước ngoài nhằm vô hiệu hóa cơ sở hạ tầng thông tin ở Nga, chiến lược có đoạn cảnh báo: “Gia tăng bất ổn và xung đột địa chính trị, gia tăng mâu thuẫn liên quốc gia gắn kèm với gia tăng mối đe dọa sử dụng vũ lực quân sự”.
Theo nhà phân tích chính sách đối ngoại người Nga Vasily Kashin, việc tập trung vào các giá trị truyền thống, đảm bảo an ninh thông tin, chống lại tuyên truyền của phương Tây khiến chiến lược năm 2021 trở thành “một văn kiện hoàn toàn mới” và có ảnh hưởng lâu dài. Ông lưu ý rằng những thay đổi này sẽ “không tác động đến chính sách đối ngoại, mà là chính sách nội bộ và hệ tư tưởng”. Ngược lại, nó cho thấy có sự đổi thay từ thời điểm mà những vấn đề này được giới tinh hoa Nga tranh luận, chuyển sang một sự đồng thuận tập trung hơn.
