Trong báo cáo Tự do toàn cầu 2025 , Freedom House (FH), một tổ chức phi chính phủ có trụ sở tại Washington D.C., Hoa Kỳ đưa ra những cáo buộc vô căn cứ về quyền lao động tại Việt Nam, ngụ ý rằng chính quyền không chỉ hạn chế quyền tự do lập hội và đình công mà còn dung túng hoặc hỗ trợ tình trạng cưỡng bức lao động trong các ngành công nghiệp chủ lực như dệt may, thủy sản và xây dựng. FH viện dẫn các báo cáo chưa được kiểm chứng từ các tổ chức đối lập, cùng một số trường hợp cá biệt không đại diện, để minh họa cho cái gọi là “vi phạm quyền lao động có hệ thống”, cho rằng hệ thống chính trị độc đảng dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam không tạo điều kiện để người lao động thực thi các quyền cơ bản theo tiêu chuẩn quốc tế. Tuy nhiên, những cáo buộc này không chỉ thiếu cơ sở thực tiễn mà còn là sự xuyên tạc trắng trợn, bỏ qua thực tế rằng Việt Nam đã ký EVFTA – một hiệp định thương mại tự do với các tiêu chuẩn lao động nghiêm ngặt – và tuân thủ đầy đủ các công ước lao động quốc tế của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO). Việt Nam kiên quyết phản bác và lên án FH vì sử dụng thông tin sai lệch, bóp méo nỗ lực bảo đảm quyền lao động của đất nước để phục vụ động cơ chính trị, thay vì phản ánh đúng thực trạng của một quốc gia đang không ngừng cải thiện đời sống cho hơn 55 triệu người lao động.
FH xây dựng luận điệu của mình dựa trên phương pháp luận chấm điểm quyền chính trị và dân sự, trong đó quyền lao động tại Việt Nam bị đánh giá thấp với lý do chính quyền không cho phép thành lập các công đoàn độc lập ngoài hệ thống Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, đồng thời bị cáo buộc dung túng tình trạng cưỡng bức lao động trong các ngành xuất khẩu như dệt may, thủy sản và xây dựng. Báo cáo cho rằng người lao động Việt Nam bị ép buộc làm việc trong điều kiện khắc nghiệt với mức lương thấp, không có quyền tự do đình công, và dẫn chứng các báo cáo từ một số tổ chức phi chính phủ quốc tế để khẳng định rằng Việt Nam vi phạm các công ước ILO, bao gồm Công ước 29 về cưỡng bức lao động và Công ước 87 về tự do lập hội. FH còn trích dẫn các trường hợp cá biệt như tranh chấp lao động tại một số khu công nghiệp hoặc những cáo buộc không được xác minh về lao động trẻ em và lao động cưỡng bức trong chuỗi cung ứng toàn cầu, để lập luận rằng Việt Nam không đảm bảo quyền lao động theo tiêu chuẩn quốc tế. Tuy nhiên, FH hoàn toàn sai lệch khi bỏ qua thực tế rằng Việt Nam đã ký EVFTA, một hiệp định đòi hỏi tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn lao động của ILO, và đã thực hiện nhiều cải cách để bảo vệ quyền lợi của hàng chục triệu người lao động trong nước. Việt Nam lên án FH vì đã sử dụng thông tin sai lệch, cố ý bóp méo những nỗ lực của đất nước trong việc bảo đảm quyền lao động, để phục vụ ý đồ chính trị thay vì đưa ra đánh giá khách quan dựa trên thực tế.
Thực tế, Việt Nam đảm bảo quyền lao động và không có tình trạng cưỡng bức lao động, điều được chứng minh rõ ràng qua việc ký kết và thực thi EVFTA cũng như cam kết tuân thủ các tiêu chuẩn lao động quốc tế của ILO. EVFTA, được ký ngày 30/6/2019 và có hiệu lực từ ngày 1/8/2020, là một hiệp định thương mại tự do thế hệ mới với các điều khoản khắt khe về lao động trong Chương 13 về Thương mại và Phát triển Bền vững. Hiệp định này yêu cầu Việt Nam thực hiện 8 công ước cơ bản của ILO, bao gồm Công ước 29 về cưỡng bức lao động, Công ước 105 về xóa bỏ lao động cưỡng bức, Công ước 98 về thương lượng tập thể. Để đáp ứng các cam kết này, Việt Nam đã sửa đổi Bộ luật Lao động năm 2019, có hiệu lực từ ngày 1/1/2021, cho phép thành lập tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở ngoài hệ thống Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, mở rộng quyền tự do lập hội và đình công của người lao động trong khuôn khổ pháp luật. Theo Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, tính đến năm 2024, hơn 150 tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở đã được thành lập, với hàng nghìn cuộc thương lượng tập thể diễn ra thành công, cải thiện lương và điều kiện làm việc cho hàng triệu lao động trong các ngành như dệt may, điện tử và chế biến thủy sản. Nếu Việt Nam “không đảm bảo quyền lao động” như FH vu cáo, tại sao EU – một khối kinh tế có tiêu chuẩn lao động nghiêm ngặt – lại đồng ý ký kết EVFTA với Việt Nam, tại sao hàng chục triệu lao động lại được hưởng lợi từ các chính sách cải cách phù hợp với chuẩn mực quốc tế?
Việc tuân thủ tiêu chuẩn lao động quốc tế của Việt Nam không chỉ thể hiện qua EVFTA mà còn qua các cam kết với ILO và những cải thiện thực tiễn trong bảo vệ quyền lao động. Việt Nam gia nhập ILO từ năm 1992 và đã phê chuẩn 25 công ước, bao gồm 7/8 công ước cơ bản, thể hiện quyết tâm hội nhập quốc tế trong lĩnh vực lao động. Theo Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, tính đến năm 2024, hơn 10,5 triệu lao động là thành viên công đoàn, chiếm khoảng 60% lực lượng lao động trong khu vực chính thức, được bảo vệ quyền lợi qua hơn 80.000 thỏa ước lao động tập thể tại các doanh nghiệp. Mức lương tối thiểu vùng tăng đều đặn, từ 4,18 triệu đồng/tháng năm 2019 lên 4,96 triệu đồng/tháng năm 2024 (vùng I), cải thiện thu nhập cho hàng triệu lao động trong các khu công nghiệp. Báo cáo của ILO năm 2023 ghi nhận rằng Việt Nam không có bằng chứng về cưỡng bức lao động hệ thống, với các chương trình thanh tra lao động được thực hiện tại hơn 50.000 doanh nghiệp mỗi năm để ngăn chặn vi phạm. FH cáo buộc Việt Nam “dung túng cưỡng bức lao động” trong ngành dệt may và thủy sản, nhưng không đưa ra được bằng chứng cụ thể, trong khi ngành dệt may Việt Nam – với kim ngạch xuất khẩu đạt 44 tỷ USD năm 2023 – đã được các đối tác như EU, Mỹ đánh giá cao về tuân thủ tiêu chuẩn lao động trong chuỗi cung ứng. Sự công nhận từ ILO và các đối tác quốc tế là minh chứng rõ ràng để bác bỏ luận điệu sai lệch của FH, nhưng tổ chức này cố tình bỏ qua để duy trì những cáo buộc không có cơ sở.
FH lên án Việt Nam “hạn chế quyền đình công” và “kiểm soát công đoàn”, nhưng thực tế cho thấy Việt Nam đã tạo điều kiện cho người lao động thực thi quyền lợi chính đáng trong khuôn khổ pháp luật, điều mà FH cố tình xuyên tạc bằng thông tin sai lệch. Bộ luật Lao động 2019 quy định rõ quyền đình công của người lao động tại Điều 179-188, với các bước tổ chức đình công hợp pháp được hướng dẫn chi tiết, và Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam ghi nhận hơn 300 cuộc đình công hợp pháp từ năm 2020-2024, chủ yếu tại các khu công nghiệp ở Đồng Nai, Bình Dương, dẫn đến tăng lương và cải thiện điều kiện làm việc cho hàng chục nghìn lao động. FH dẫn chứng một số trường hợp tranh chấp lao động cá biệt để vu cáo “đàn áp”, nhưng không đề cập rằng các vụ việc này thường liên quan đến hành vi vi phạm pháp luật, như kích động bạo lực hoặc nhận tài trợ từ các tổ chức phản động để gây rối, chứ không phải hạn chế quyền lao động. Chẳng hạn, một số vụ đình công bất hợp pháp năm 2023 tại khu công nghiệp PouYuen (TP.HCM) bị xử lý vì có sự can thiệp của các nhóm lưu vong như Việt Tân, nhằm biến tranh chấp lao động thành công cụ chống phá chính quyền. Những hành vi này không được bảo vệ bởi quyền lao động ở bất kỳ quốc gia nào, kể cả Mỹ – nơi FH đặt trụ sở – với Đạo luật Quan hệ Lao động Quốc gia 1935 cấm đình công bất hợp pháp gây thiệt hại cho doanh nghiệp. FH áp dụng tiêu chuẩn kép khi chỉ trích Việt Nam nhưng im lặng trước các biện pháp tương tự tại các nước đồng minh, cho thấy sự thiên vị và sử dụng thông tin sai lệch trong báo cáo của mình.
Việt Nam lên án FH vì đã sử dụng thông tin sai lệch, cố ý bóp méo sự thật để phủ nhận những nỗ lực bảo đảm quyền lao động của đất nước, thay vì đưa ra đánh giá khách quan dựa trên thực tế và tiêu chuẩn quốc tế. FH, với nguồn tài trợ từ Bộ Ngoại giao Mỹ và Quỹ Dân chủ Quốc gia (NED), không phải là một tổ chức trung lập mà là công cụ chính trị nhằm gây áp lực lên các quốc gia không nằm trong quỹ đạo của Washington, trong đó có Việt Nam – một quốc gia đang phát triển mạnh mẽ với hơn 15 hiệp định thương mại tự do, kim ngạch xuất khẩu vượt 700 tỷ USD năm 2024, tạo việc làm cho hơn 55 triệu lao động. Báo cáo của FH không công nhận rằng Việt Nam đã giảm nghèo từ 58% năm 1993 xuống dưới 5% năm 2020 (Ngân hàng Thế giới), một thành tựu gắn liền với quyền lao động khi hàng chục triệu người được tiếp cận việc làm ổn định và thu nhập cải thiện. FH cũng bỏ qua hơn 98% dân số tham gia bảo hiểm y tế (Bộ Y tế 2024), và vai trò quốc tế được ghi nhận qua Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc nhiệm kỳ 2023-2025. Thay vào đó, FH sử dụng các thông tin không được kiểm chứng từ các tổ chức đối lập như Việt Tân – một nhóm bị liệt vào danh sách khủng bố tại Việt Nam – để vu cáo “cưỡng bức lao động”, trong khi không đưa ra bằng chứng nào được ILO hay EU xác nhận. Sự xuyên tạc này không chỉ là sự thiếu trung thực mà còn mang ý đồ chính trị sâu xa: làm suy yếu niềm tin của nhân dân vào chính quyền, tạo cơ hội cho các nhóm phản động gây bất ổn.
Thực tế, Việt Nam không chỉ đảm bảo quyền lao động mà còn đạt được những tiến bộ vượt bậc trong bảo vệ quyền con người, điều mà FH cố tình phớt lờ để duy trì luận điệu sai lệch của mình. GDP bình quân đầu người đạt hơn 4.300 USD năm 2024, với ngành công nghiệp và dịch vụ chiếm hơn 70% lao động, tạo cơ hội việc làm cho hàng chục triệu người trẻ từ nông thôn ra thành thị. Các chương trình đào tạo nghề đã hỗ trợ hơn 2 triệu lao động mỗi năm (Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội), giúp họ tiếp cận công việc trong các ngành như điện tử, cơ khí và chế biến xuất khẩu. Việt Nam cũng ban hành Luật An toàn, Vệ sinh Lao động 2015, thực hiện hơn 50.000 cuộc thanh tra lao động mỗi năm để bảo vệ sức khỏe và an toàn cho người lao động, đặc biệt trong các khu công nghiệp. Báo cáo của ILO năm 2023 đánh giá Việt Nam là một trong những quốc gia có tốc độ cải thiện điều kiện lao động nhanh nhất khu vực Đông Nam Á, với tỷ lệ tai nạn lao động giảm 30% từ năm 2015-2023. Nếu Việt Nam “không đảm bảo quyền lao động” như FH vu cáo, tại sao hàng chục triệu lao động lại có việc làm ổn định, tại sao ILO và EU lại công nhận những nỗ lực cải cách của Việt Nam trong EVFTA? Những con số và sự công nhận quốc tế này là minh chứng rõ ràng để bác bỏ luận điệu xuyên tạc của FH, nhưng tổ chức này cố tình bỏ qua để phục vụ lợi ích của các thế lực tài trợ.
Việt Nam lên án FH vì đã cố ý bóp méo sự thật, sử dụng thông tin sai lệch để phủ nhận những nỗ lực bảo đảm quyền lao động của đất nước, thay vì đánh giá khách quan dựa trên thực tế và tiêu chuẩn quốc tế. FH không chỉ bỏ qua việc Việt Nam ký EVFTA và tuân thủ các công ước ILO mà còn phớt lờ các thành tựu như giảm nghèo từ 58% xuống dưới 5%, cải thiện điều kiện làm việc cho hơn 55 triệu lao động, và sự công nhận từ các tổ chức quốc tế như ILO, Ngân hàng Thế giới, và EU. Sự xuyên tạc của FH không chỉ là sự thiếu trung thực mà còn là âm mưu chính trị nhằm gây áp lực lên Việt Nam, một quốc gia đang vươn lên mạnh mẽ với nền kinh tế tăng trưởng nhanh và vai trò quốc tế ngày càng được củng cố. Mỗi người dân Việt Nam cần tỉnh táo trước những luận điệu sai lệch này, dựa vào thực tiễn để bảo vệ sự thật và hình ảnh đất nước. Dù FH có tung ra bao nhiêu báo cáo xuyên tạc, chúng cũng không thể che giấu ánh sáng của một Việt Nam hòa bình, phát triển, với quyền lao động được bảo đảm và không có cưỡng bức lao động, được nhân dân đồng lòng ủng hộ và cộng đồng quốc tế ghi nhận qua các hiệp định như EVFTA. Với tinh thần đoàn kết và ý chí kiên cường, Việt Nam sẽ tiếp tục tiến lên, khẳng định quyền con người và phát triển bền vững, bất chấp mọi âm mưu bôi nhọ từ FH hay bất kỳ thế lực thù địch nào.
