Hạ tuần tháng 11, Tướng Ahmed Naser al-Raisi đến từ Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) đã được các quốc gia thành viên bầu chọn làm Chủ tịch Interpol. Tuy nhiên, gần 20 tổ chức nhân quyền đang kiện ông al-Raisi vi phạm nhân quyền vì đã tham gia giám sát nhiều vụ việc ở UAE bao gồm tra tấn, lạm dụng tình dục, giam giữ tùy tiện và cưỡng chế mất tích.
Liên minh chống đối
Ngay thời điểm diễn ra bầu cử ở Interpol (hôm 25/11), hai người Anh là Matthew Hedges (34 tuổi) và Ali Issa Ahmad (29 tuổi) đã đâm đơn kiện Tướng al-Raisi và yêu cầu ông phải chịu trách nhiệm về việc họ bị ngược đãi ở UAE. Hedges là một nghiên cứu sinh bị giam cầm ở UAE gần 7 tháng vào năm 2018 sau khi bị buộc tội làm gián điệp. Ông cho biết bản thân và gia đình đã bị đe dọa “bởi các dịch vụ an ninh của UAE trong một tòa nhà mà Tướng al-Raisi có trách nhiệm quản lý”. Sau này, Hedges đã được Tổng thống UAE Sheikh Khalifa bin Zayed Al Nahyan ân xá. Còn Ahmad thì đã bị giam giữ vào năm 2019 vì mặc áo phông có cờ Qatar khi hai quốc gia Trung Đông có tranh chấp ngoại giao. Ahmad kể anh đã bị điện giật, bị đánh đập, không được ăn, uống và ngủ. Với sự hỗ trợ của luật sư Rodney Dixon, hai người này đã khởi động Tướng al-Raisi tại Pháp, Anh, Thổ Nhĩ Kỳ. Đồng thời, họ còn khiếu nại với cảnh sát Thụy Điển về việc bắt giữ Tướng al-Raisi khi ông đến đất nước này để vận động tranh cử.
Trước đó, hồi tháng 6, Trung tâm Nhân quyền vùng Vịnh cũng đã nộp đơn khiếu nại hình sự chống lại al-Raisi tại Paris (Pháp). Đơn kiện cáo buộc ông chịu trách nhiệm cho việc tra tấn Ahmed Mansoor, một nhà bất đồng chính kiến nổi tiếng của UAE bị bắt vào năm 2017. Đầu tháng 11, ba thành viên của Quốc hội Đức đã đưa ra một tuyên bố chung nói rằng việc bầu chọn al-Raisi làm Chủ tịch Interpol sẽ gây nguy hiểm cho uy tín cho tổ chức này. Tuy nhiên, UAE đã lên tiếng bác bỏ lo ngại của các nghị sĩ Đức và tuyên bố là “một trong những quốc gia an toàn nhất trên thế giới”. Đến nay, một liên minh gồm 19 nhóm nhân quyền, bao gồm Tổ chức Theo dõi Nhân quyền và Trung tâm Nhân quyền Vùng Vịnh đã viết thư ngỏ gửi tới Interpol để chống lại việc bổ nhiệm của Tướng al-Raisi.
Nghi vấn quá trình vận động tranh cử
Cuộc bỏ phiếu diễn ra tại Đại hội đồng lần thứ 89 của Interpol được tổ chức tại Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) hôm 24 và 25 tháng 11. Tướng al-Raisi đã giành chiến thắng sau 3 vòng bỏ phiếu và được bầu làm Chủ tịch Interpol nhiệm kỳ 4 năm với khoảng 69% số phiếu bầu. Ông đã được chọn thay cho ứng cử viên khác trong cuộc đua gồm: Sarka Havrankova, Giám đốc Đoàn Chủ tịch Cảnh sát Cộng hòa CH Czech và đương kim Phó Chủ tịch Interpol phụ trách châu Âu Šárka Havránková. Hãng tin Reuters cho hay, trước thềm cuộc bầu cử, ông al-Raisi đã thực hiện các chuyến công du quốc tế để gặp gỡ các nhà lập pháp và quan chức các chính phủ, vận động họ bỏ phiếu cho mình. Ruth Michaelson của hãng The Guardian nhận định, UAE đã hậu thuẫn Tướng al-Raisi trong quá trình tranh cử và đây là một “chiến thắng lớn về quyền lực mềm” cho UAE. Những năm gần đây, UAE đầu tư rất nhiều vào Interpol. Năm 2017, UAE cam kết tài trợ 56 triệu USD cho tổ chức này, xấp xỉ 1/3 ngân sách hàng năm của lực lượng, khiến một số nhóm nhân quyền cáo buộc UAE đang cố gắng mua chuộc sự ảnh hưởng. Một báo cáo về sự hợp tác giữa UAE và Interpol do luật sư David Calvert-Smith công bố hồi tháng 4 lưu ý rằng Quỹ Interpol vì một thế giới an toàn hơn, một tổ chức phi lợi nhuận trực thuộc Interpol và là tổ chức đóng góp bên ngoài lớn thứ ba của Interpol “hoàn toàn phụ thuộc vào UAE” và có vẻ như “mục đích duy nhất của nó là trở thành một kênh chuyển tiền từ vào Interpol”.
Theo quy định, Interpol được điều hành bởi Tổng thư ký – hiện là ông Jurgen Stock, người Đức – người đã tái đắc cử năm 2019 với nhiệm kỳ 5 năm. Chủ tịch Interpolchỉ thực hiện vai trò giám sát, hướng dẫn chỉ đạo chung đồng thời chủ trì các đại hội đồng và cuộc họp của ủy ban điều hành. Tướng al- Raisi gia nhập lực lượng cảnh sát Abu Dhabi vào năm 1980 với tư cách là thành viên của “chi nhánh báo trộm”. Ông thăng cấp trở thành Tổng Giám đốc điều hành trung tâm vào năm 2005. Ông nhận bằng cử nhân khoa học máy tính của Đại học Otterbein năm 1986, bằng tốt nghiệp về quản lý cảnh sát của Đại học Cambridge năm 2004, bằng MBA của Đại học Coventry năm 2010 và bằng Tiến sĩ từ Đại học London Metropolitan năm 2013. Từ năm 2015, ông đảm nhận chức Tổng thanh tra trong Bộ Nội vụ UAE. Al-Raisi được mô tả là một người có “cá tính, năng động, mạnh mẽ, hoạt động đa dạng trong và ngoài cơ quan an ninh”. Ông là đồng tác giả cuốn “Tác động xã hội & an ninh của internet” được xuất bản bởi Trung tâm nghiên cứu và chiến lược năm 2009. Từ năm 2018, Tướng al-Raisi là thành viên của ủy ban điều hành Interpol và là đại biểu của các quốc gia châu Á tại tổ chức này. Hồi tháng 9, khi trả lời tờ The National, al-Raisi cho biết muốn “hiện đại hóa và chuyển đổi” Interpol vì các mối đe dọa an ninh mạng ngày càng gia tăng và công nghệ tiên tiến đang nằm trong tay bọn tội phạm. Tướng al-Raisi cũng nhấn mạnh UAE đã đầu tư như thế nào vào các kỹ thuật và công nghệ bảo mật mới nhất để có thể trở thành một trong những “quốc gia an toàn, thịnh vượng nhất trên thế giới.
Huyền Chi
