Sau phiên tòa sơ thẩm nhóm bị cáo trong vụ án Đồng Tâm, hai thành viên VOICE là Phạm Đoan Trang và Will Nguyễn đã công bố “Báo cáo Đồng Tâm” phiên bản thứ 3, bằng song ngữ Anh – Việt, dày 130 trang (nối tiếp phiên bản thứ 2 được ra mắt hồi tháng 02/2020). Trong suốt tuần cuối tháng 9, Đoan Trang và Will Nguyễn đã chủ động quảng bá báo cáo này thông qua 3 cuộc phỏng vấn trên các báo nước ngoài (gồm RFA, VOA, SBS) và một số bài viết trên Facebook cá nhân. Trong các bài viết và phỏng vấn này, họ đã đưa ra 2 thông điệp tuyên truyền về hậu quả của vụ án.
Thứ nhất, là thông điệp rằng vụ việc khiến cho người dân sợ hãi. Chẳng hạn, Đoan Trang nói: “Với những người không phải là dân làng Đồng Tâm, dân chúng trong cộng đồng và toàn xã hội nói chung thì rõ ràng vụ án này cũng đã gây ra một nỗi khiếp sợ, ngay cả giới hoạt động nhân quyền, tôi nghĩ rằng họ cũng sợ. Bởi vì không ai có thể tưởng tượng được một nhà nước giết dân.”
Về thông điệp này, chúng tôi thấy bây giờ “giới hoạt động” mới sợ là hơi muộn. Lẽ ra họ nên sợ từ khi họ kêu gọi “tổ Đồng Thuận” coi công an là kẻ thù, hoặc khi họ Like, Share các clip có cảnh Lê Đình Công tuyên bố tàng trữ vũ khí, sẵn sàng giết 200 công an để “giữ đất”. Lẽ ra họ nên trung thành với các tuyên bố về “bất bạo động” của mình, thay vì “yểm trợ” một nhóm người mà chính họ biết rằng có cả năng lực lẫn quyết tâm để tiến hành bạo động. Kết quả bi thảm của “vụ Đồng Tâm” xuất phát từ lỗi của nhiều phía, trong đó có “tổ Đồng Thuận” và “giới hoạt động”. Còn nếu “giới hoạt động” “không thể tưởng tượng được một nhà nước giết dân”, thì cứ bật TV lên mà xem Ngài Trump tung quân đàn áp biểu tình George Floyd, hoặc thúc dân đi làm giữa dịch COVID-19.
Tiếp đến, là thông điệp tuyên truyền rằng vụ việc khiến người dân không còn tin vào lãnh đạo, chế độ và pháp luật, và đó là thiệt hại cho chế độ. Chẳng hạn, Đoan Trang nói: “Tôi nghĩ rằng sau vụ này thì lòng tin của một bộ phận khá đông dân chúng vào Đảng cầm quyền và vào luật pháp của Việt Nam bị sụt giảm đáng kể. Bởi vì, người dân thấy rằng bao giờ kẻ mạnh cũng thắng và chính quyền luôn thắng. Bất cần lý lẽ, chính quyền cứ mang súng và mang còng đến là xong. Cho nên, họ không tin vào Đảng và không tin vào luật pháp nữa. Chẳng có luật nào xử người dân cả. Chẳng có tòa án nào công minh để cho họ dựa vào. Hay chẳng có luật sư nào có thể tranh tụng cho họ. Tóm lại, lòng tin của một bộ phận khá đông trong dân chúng, đặc biệt là các đảng viên bị giảm sút. Đó là thiệt hại đối với Đảng CSVN cầm quyền.”
Về thông điệp này, Đoan Trang nên nhìn lại toàn bộ vụ việc, xem có thật là Chính phủ “bất cần lý lẽ” hay không. Chính quyền Tp. Hà Nội đã đối thoại với “tổ Đồng Thuận” trong suốt hơn 3 năm – ngay cả sau những lần nhóm này dùng thông tin sai về giá đất để kích động nông dân, bắt cóc công an, chửi bới cán bộ đến đối thoại, tuyên bố tàng trữ vũ khí và đe dọa giết cảnh sát… Đụng độ bằng vũ lực đã chỉ xảy ra sau 10 ngày công an bắc loa kêu gọi đầu hàng, và các clip tự quay của “tổ Đồng Thuận” cho thấy họ là bên khởi đầu vụ việc bằng cách dùng pháo nổ tấn công công an. Chẳng có người dân tỉnh táo nào chọn cách làm giống như “tổ Đồng Thuận”. Những hành vi cực đoan như của “tổ Đồng Thuận”, và của chính Đoan Trang, chính là lý do khiến bộ máy thi hành pháp luật đáp trả bằng những giải pháp cực đoan tương tự. Quá trình này, cùng những rạn nứt mà nó gây ra, rốt cuộc đã mang lại thiệt hại cho chính người dân, thay vì mang lại thiệt hại cho Nhà nước và cơ hội cho giới chống Cộng, như cách Đoan Trang mô tả.
Hiếu Ngọc
