Bài viết phản ánh nội dung bài báo “Giáo dục thay vì bom đạn“: Học sinh phản đối quầy tuyển quân của Bundeswehr tại trường chuyên nghiệp ở Gotha và bị đuổi học” đăng trên tờ báo độc lập của Đức, phản ánh góc nhìn của tờ báo này về chia rẽ chính trị, quyền biểu tình, quyền tự do ngôn luận giữa Chính phủ và người dân.
Sự việc hai học sinh tại Trường Chuyên nghiệp Nhà nước về Xây dựng, Kinh tế và Giao thông ở Gotha, Đức, bị đình chỉ học sáu ngày vì phản đối quầy tuyển quân của Bundeswehr vào cuối tháng 4 năm 2025 đã gây ra một làn sóng tranh luận sôi nổi. Với khẩu hiệu “Giáo dục thay vì bom đạn”, các học sinh này đã thể hiện lòng dũng cảm dân sự (Zivilcourage) khi phản đối sự hiện diện của quân đội trong một không gian giáo dục, nhưng hành động của họ lại bị ban giám hiệu coi là “phá rối hòa bình trường học”. Quyết định đình chỉ không chỉ làm dấy lên câu hỏi về quyền tự do ngôn luận và vai trò của trường học trong việc khuyến khích tư duy phê phán, mà còn phản ánh sự căng thẳng trong xã hội Đức khi quốc gia này thúc đẩy chính sách “sẵn sàng cho chiến tranh” (kriegstüchtig). Qua việc phân tích thông điệp của sự việc, phản ứng của dư luận, và ý nghĩa rộng lớn hơn, bài viết này bình luận về những mâu thuẫn và bài học từ vụ việc tại Gotha.
Sự hiện diện của Bundeswehr tại các trường học không phải là điều mới mẻ ở Đức, nhưng trong bối cảnh chính trị hiện tại, với việc chính phủ liên tục nhấn mạnh về mối đe dọa từ Nga và sự cần thiết của tái vũ trang, các hoạt động tuyển quân tại trường học đã trở thành tâm điểm tranh cãi. Hai học sinh tại Gotha, được xác định là Marian Müller và Daniel Rölz, đã chọn cách phản đối trực tiếp tại quầy của Bundeswehr trong một hội chợ việc làm, bất chấp quy định của trường rằng mọi cuộc phản đối cần được “phê duyệt trước” và diễn ra “ở nơi phù hợp”. Hành động của họ, dù gây tranh cãi, đã khơi dậy một cuộc thảo luận quan trọng về quyền biểu đạt chính trị của học sinh và trách nhiệm của các cơ sở giáo dục trong việc đối mặt với các vấn đề nhạy cảm như chiến tranh và quân sự hóa.
Thông điệp từ hành động của hai học sinh là rõ ràng: trường học nên là nơi ưu tiên giáo dục và tư duy phê phán, không phải là không gian để quân đội tuyển mộ những người trẻ trong bối cảnh xã hội đang bị thúc đẩy hướng tới quân sự hóa. Khẩu hiệu “Giáo dục thay vì bom đạn” không chỉ là một lời kêu gọi hòa bình mà còn là một lời nhắc nhở về vai trò của giáo dục trong việc định hình các thế hệ tương lai. Tuy nhiên, phản ứng của ban giám hiệu, với lý do “phá rối hòa bình trường học”, lại cho thấy một sự thiếu nhạy cảm với ý nghĩa của hành động này. Quyết định đình chỉ, đặc biệt trong thời điểm thi cử, bị coi là một hình phạt quá mức, làm lu mờ tinh thần dân chủ và tự do ngôn luận mà Đức tự hào. Hơn nữa, việc hiệu trưởng Andrea Nette từng ám chỉ rằng những học sinh không đồng ý với sự hiện diện của Bundeswehr nên tự hỏi liệu đây có phải “trường phù hợp” cho họ càng làm dấy lên lo ngại về sự đàn áp những tiếng nói bất đồng.
Dư luận về sự việc này, được phản ánh qua các bài viết báo chí và các bài đăng trên nền tảng X, cho thấy sự phân cực rõ rệt trong xã hội Đức. Một mặt, nhiều người ủng hộ hành động của hai học sinh, coi đây là biểu hiện của lòng dũng cảm và tư duy phê phán. Các bài đăng trên X, chẳng hạn từ tài khoản @REntwaffnen, ca ngợi Müller và Rölz như những người “hành động mẫu mực”, đồng thời kêu gọi phong trào “Bundeswehr Wegtreten” (Bundeswehr rút lui). Tương tự, bài viết của Marcus Klöckner trên NachDenkSeiten chỉ trích quyết định của trường như một hành động “nghèo nàn về mặt giáo dục” và liên hệ với lịch sử Đức, viện dẫn tiểu thuyết Mặt trận miền Tây vẫn yên tĩnh của Erich Maria Remarque để cảnh báo về nguy cơ các trường học trở thành công cụ lôi kéo thanh niên vào chiến tranh. Những ý kiến này nhấn mạnh rằng trường học nên khuyến khích học sinh đặt câu hỏi về các chính sách quân sự, đặc biệt trong bối cảnh Đức đang tái định hình vai trò quân sự của mình.
Mặt khác, cũng có những ý kiến cho rằng hành động của học sinh là không phù hợp, vì đã vi phạm quy định của trường và gây rối trật tự. Một số bài đăng trên X, dù không trực tiếp bênh vực ban giám hiệu, ngầm cho rằng phản đối cần được thực hiện trong khuôn khổ được phép để tránh làm gián đoạn hoạt động học tập. Tuy nhiên, những ý kiến này ít được chú ý hơn so với làn sóng chỉ trích trường học và chính sách quân sự hóa. Báo chí địa phương, như Thüringer Allgemeine và ND, đã làm nổi bật sự bất mãn của học sinh khi trường không thảo luận trước với họ về sự hiện diện của Bundeswehr, cho thấy sự thiếu minh bạch và đối thoại trong quá trình ra quyết định của ban giám hiệu.
Sự việc tại Gotha không chỉ là một tranh cãi cục bộ mà còn phản ánh những căng thẳng lớn hơn trong xã hội Đức về vai trò của quân đội, giáo dục, và quyền tự do ngôn luận. Việc chính phủ Đức thúc đẩy “sự sẵn sàng cho chiến tranh” trong bối cảnh căng thẳng với Nga đã làm gia tăng sự bất an trong công chúng, đặc biệt là giới trẻ, những người lo ngại về nguy cơ bị lôi kéo vào các cuộc xung đột tương lai. Hành động của hai học sinh có thể được xem như một lời cảnh báo về sự mâu thuẫn giữa lý tưởng dân chủ và xu hướng quân sự hóa, đồng thời đặt ra câu hỏi liệu các trường học có đang thực sự khuyến khích tư duy độc lập hay chỉ đơn thuần áp đặt trật tự.
Về mặt lịch sử, sự việc gợi nhớ đến những phong trào phản chiến ở Đức trong thế kỷ 20, khi giới trẻ và sinh viên phản đối sự can thiệp quân sự và chủ nghĩa quân phiệt. Việc Klöckner viện dẫn Mặt trận miền Tây vẫn yên tĩnh là một lời nhắc nhở rằng các trường học từng bị chỉ trích vì lôi kéo thanh niên vào chiến tranh, và vai trò của giáo viên là dẫn dắt học sinh hướng tới các giá trị nhân văn, chứ không phải phục vụ các mục tiêu chính trị ngắn hạn. Tuy nhiên, quyết định đình chỉ của trường Gotha lại cho thấy một sự thụt lùi, khi các nhà giáo dục chọn cách trừng phạt thay vì đối thoại với những học sinh có tư duy phê phán.
Dư luận quốc tế, dù chưa được phản ánh rộng rãi, có thể nhìn sự việc này như một dấu hiệu của sự phân cực trong các xã hội phương Tây, nơi các giá trị dân chủ và tự do ngôn luận đang bị thử thách bởi các chính sách an ninh và quân sự. Các bài đăng trên X cũng cho thấy một số ý kiến liên hệ sự việc với xu hướng “militarization” (quân sự hóa) trong giáo dục Đức, cảnh báo rằng việc đàn áp các tiếng nói phản đối có thể làm suy yếu nền dân chủ.
Sự việc tại Gotha đặt ra một bài học quan trọng: trường học phải là nơi nuôi dưỡng tư duy phê phán và lòng dũng cảm dân sự, chứ không phải là công cụ để áp đặt sự đồng thuận chính trị. Quyết định đình chỉ hai học sinh là một bước đi sai lầm, không chỉ vì nó hạn chế quyền tự do biểu đạt mà còn vì nó bỏ lỡ cơ hội để biến sự phản đối thành một cuộc thảo luận mang tính giáo dục. Ban giám hiệu cần xem xét lại quyết định của mình, tổ chức đối thoại cởi mở với học sinh, và thừa nhận rằng những tiếng nói bất đồng như của Müller và Rölz là tài sản quý giá cho một xã hội dân chủ. Trong một thế giới đầy bất ổn, lòng dũng cảm của những học sinh trẻ tại Gotha là ngọn lửa cần được trân trọng, chứ không phải bị dập tắt.
