Nửa cuối tháng 4 năm 2020, trong khi dịch bệnh COVID-19 vẫn đang diễn ra căng thẳng trên khắp thế giới, tại nhiều tiểu bang trên nước Mỹ, nhiều nước Châu Âu, Mỹ La tinh, các cuộc biểu tình lớn đã nổ ra để phản đối cách ly xã hội. Những cuộc biểu tình này cho thấy quyền tự do biểu đạt ý kiến đang bị lạm dụng tại nước Mỹ.
Những người biểu tình lấy lý do lệnh cách ly là một phản ứng thái quá của các chính quyền tiểu bang và buộc tội chính quyền vi phạm quyền tự do dân sự. Những người này mang theo súng bởi vì họ ủng hộ tự do sở hữu vũ khí. Một lập luận khác được họ đưa ra là cách ly đã khiến nền kinh tế Mỹ suy sụp với 22 triệu đơn xin trợ cấp thất nghiệp, làm sụp đổ nhiều thập kỷ tăng trưởng của Mỹ.
Khẩu hiệu phổ biến được sử dụng trong cuộc biểu tình rầm rộ tại nhiều bang này đó là “Hãy cho tôi tự do hoặc là cái chết”, trong đó các thống đốc bang được ví như những nhà độc tài. Họ còn đòi sa thải Tiến sĩ Athony Fauci, người đứng đầu lĩnh vực bệnh truyền nhiễm và là thành viên của lực lượng đặc nhiệm phòng chống dịch bệnh Covid-19 của Nhà Trắng. (Link: https://www.bbc.com/vietnamese/world-52364216 )
Ngay tại đất nước “kiểu mẫu” của nền dân chủ, quyền Tự do dân sự, mà cụ thể là quyền tự do biểu hiện, tự do tụ tập đang bị lạm dụng bởi chính những người dân chỉ biết thụ hưởng từ các quy định về quyền lợi ấy mà không để tâm đến trách nhiệm xã hội và tính mạng của những người dân khác. Nguyên nhân của tình trạng này đến từ sự nhân thức lệch lạc của những người dân có dân trí thấp. Họ phớt lờ những con số nhiễm bệnh và tử vong, đòi hỏi quyền tự do của mình và mặc kệ quyền được sống của người khác. Những quyền Tự do dân sự khi bị nhân thức lệch lạc đã trở thành cái cớ cho sự ích kỷ cá nhân, và có thể bị lợi dụng bởi những tài phiệt đang đứng trước nguy cơ phá sản bởi lệnh cách ly xã hội.
Cùng lúc ấy, toàn bộ các tổ chức nhân quyền bao gồm Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên Hợp Quốc (OHCHR), Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW), Uỷ hội Châu Âu (Council of Europe)… đều kêu gọi Tự do ngôn luân, tự do biểu hiện trong và sau đại dịch. Các tổ chức này đều kêu gọi các quốc gia chấp nhân các tiếng nói phản đối cách ly xã hội. Những phát biểu này không kèm với nêu cao ý thức trách nhiệm cộng đồng của mỗi cá nhân trong tình trạng khó khăn, hậu quả là khiến các quốc gia gặp nhiều khó khăn hơn trong quá trình ngăn ngừa dịch bệnh.
Trong suốt quá trình dịch bệnh diễn ra, nhiều cuộc biểu tình đã lần lượt nổ ra trên khắp thế giới để phản đối lệnh cách ly xã hội. Mở đầu là ngày 22 tháng 2, tại quảng trường Gwanghwamun ở trung tâm thủ đô Seoul của Hàn Quốc, hàng ngàn người đã biểu tình bất chấp lệnh cấm của chính phủ để phản đối cách ly và đòi tẩy chay Trung Quốc. Ngay sau đó 5 ngày, số ca nhiễm bệnh tăng từ 20 lên 121 ca nhiễm. (Link bài: http://www.bienphong.com.vn/covid-19-seoul-khong-con-an-toan/ )
Ngày 19 tháng 4, Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro cùng người ủng hộ ở Brazil biểu tình chống lại quyết định gia hạn thời gian phong toả nhằm ngăn dịch Covid-19 lây lan. Ông này kêu gọi người dân chống lại chính quyền những tiểu bang thực hiện cách ly xã hội. Ông phát biểu: “Các bạn phải đấu tranh vì đất nước. Các bạn phải tin rằng tổng thống đang làm những điều cần thiết để đảm bảo nền dân chủ và sự tự do”. Và một hình ảnh đáng lo ngại của tổng thống trong cuộc biểu tình đó là ông đã ho hung hắng trong suốt thời gian diễn ra và không đeo khẩu trang. (Link bài: https://zingnews.vn/tong-thong-brazil-ho-trong-luc-bieu-tinh-phan-doi-gian-cach-xa-hoi-post1075206.html ) Điều này khiến dư luân Brazil lo ngại rằng tổng thống Bolsorano đã bị nhiễm Covid-19 và đang lây lan bệnh dịch ra cộng đồng. Hiện nay, ông cũng đang bị cáo buộc thêm các tội trạng lạm quyền và tham nhũng. (Link bài: https://www.theguardian.com/world/2020/apr/28/jair-bolsonaro-faces-inquiry-into-claims-of-meddling-with-police )
Và mới đây là nước Đức, hàng nghìn người đã tham gia vào các cuộc biểu tình ở thành phố Berlin, Stuttgart từ ngày 18 đến 25/4, chống lại các biện pháp mà chính phủ đưa ra để bảo vệ đất nước trước đại dịch Covid-19. Những người biểu tình đưa ra giả thuyết sặc mùi thuyết âm mưu rằng bệnh dịch Covid-19 chỉ là tin giả được gieo rắc để chính quyền dành được nhiều quyền lực hơn. Họ đưa ra tuyên ngôn đòi quyền tự do tụ tập và tự do tôn giáo (có lẽ liên quan đến những thánh lễ buộc phải hủy bỏ vì dịch bệnh Covid-19). (Link: https://zingnews.vn/hang-nghin-nguoi-bieu-tinh-phan-doi-cach-ly-xa-hoi-o-duc-post1077821.html ) Các cuộc biểu tình này làm dấy lên mối lo ngại về dịch bệnh tại Đức, vì dù đã là điểm sáng tại Châu Âu trong ngăn ngừa dịch bệnh, nhưng dịch bệnh vẫn tiếp tục tăng nhanh trong những ngày này theo tỉ lệ cứ 10 người nhiễm bệnh sẽ lây cho 10 người khác, trong khi đó tỉ lệ này trước khi các cuộc biểu tình xảy ra chỉ là 10 người nhiễm bệnh sẽ chỉ lây cho 7 người khác. (Link bài: https://zingnews.vn/la-diem-sang-chau-au-nhung-ty-le-lay-nhiem-covid-19-cua-duc-dang-tang-post1077232.html )
Một loạt những cuộc biểu tình vô lý diễn ra trên khắp thế giới trong đại dịch cho thấy những hạn chế trong các tuyên ngôn về quyền tự do dân sự. Bất chấp lợi ích của cộng đồng, những tuyên ngôn tự do dân sự đang khuyến khích tinh thần quá khích, ích kỷ và nuôi dưỡng một làn sóng dân chủ cực đoan thiếu hiểu biết trên khắp thế giới.
Tác giả: Vũ Thúy
