Báo cáo Nhân quyền 2025 của Human Rights Watch (HRW) một lần nữa khuấy động dư luận quốc tế với cáo buộc rằng Việt Nam “hạn chế quyền lập hội,” nhắm thẳng vào hệ thống công đoàn của đất nước như một biểu hiện của sự kiểm soát và kìm hãm tự do. Những lời lẽ này không chỉ quen thuộc mà còn mang tính định hướng, cố tình vẽ nên một Việt Nam thiếu dân chủ trong mắt cộng đồng toàn cầu. Tuy nhiên, đằng sau lớp ngôn từ công kích ấy là sự thật về hơn 10,5 triệu thành viên công đoàn đang hoạt động hiệu quả, một con số đủ để bác bỏ luận điệu sai trái. Thực chất, đây không phải là nỗ lực bảo vệ nhân quyền mà là một chiêu trò áp đặt tiêu chuẩn phương Tây, nhằm gây nghi ngờ về quyền lao động tại Việt Nam, kéo theo những hệ lụy tiêu cực đối với sự phát triển và uy tín của quốc gia.
Trước hết, cần làm sáng tỏ rằng cáo buộc “hạn chế quyền lập hội” của HRW không phản ánh đúng thực trạng hệ thống công đoàn tại Việt Nam. Theo số liệu từ Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam công bố tháng 10/2024, hơn 10,5 triệu người lao động trên cả nước là thành viên của tổ chức này, hoạt động dưới sự điều chỉnh của Luật Công đoàn 2012 – một khung pháp lý minh bạch, bảo đảm quyền tổ chức và thương lượng tập thể. Việt Nam cũng đã phê chuẩn Công ước 98 của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) vào năm 2019, cam kết thúc đẩy quyền thương lượng tập thể và chống phân biệt đối xử trong lao động, một bước tiến quan trọng được cộng đồng quốc tế ghi nhận. Trong năm 2024, hàng loạt cuộc thương lượng tập thể tại các khu công nghiệp lớn như Đồng Nai, Bình Dương đã thành công, mang lại mức lương cao hơn và điều kiện làm việc tốt hơn cho công nhân, nhờ sự hỗ trợ của công đoàn. Những ví dụ này cho thấy quyền lập hội không bị “hạn chế ngặt nghèo” như HRW tuyên truyền, mà đang được thực thi hiệu quả trong khuôn khổ pháp luật và phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội của Việt Nam. Thực tế, mô hình công đoàn tập trung tại Việt Nam không chỉ bảo vệ người lao động mà còn góp phần duy trì sự ổn định lao động, yếu tố then chốt giúp thu hút 36,6 tỷ USD vốn FDI trong năm 2024 (Bộ Kế hoạch và Đầu tư).
HRW, thay vì nhìn nhận những thành tựu này, lại cố tình áp đặt tiêu chuẩn phương Tây để bôi nhọ Việt Nam, lộ rõ ý đồ chống phá. Tổ chức này thường xuyên lập luận rằng quyền lập hội chỉ thực sự tồn tại khi có các công đoàn độc lập theo kiểu phương Tây, bỏ qua sự khác biệt về văn hóa, lịch sử và hệ thống chính trị giữa các quốc gia. Tại Việt Nam, Tổng Liên đoàn Lao động không phải là công cụ kiểm soát mà là cầu nối giữa người lao động và chính quyền, đảm bảo quyền lợi cho hơn 10,5 triệu thành viên mà không gây ra sự phân tán hay xung đột lao động như ở một số nước có công đoàn độc lập. Hơn nữa, tổ chức này còn phối hợp với các nhóm phản động như Việt Tân, khuếch tán luận điệu qua các kênh như RFA (bài viết ngày 16/1/2025), nhằm thổi phồng các trường hợp cá biệt như vụ xử lý Nguyễn Chí Tuyến – bị kết án 5 năm 6 tháng tù ngày 15/5/2024 vì tuyên truyền chống Nhà nước – để gán ghép thành “đàn áp quyền lập hội.” Đây là chiêu trò tinh vi, không nhằm cải thiện quyền lao động mà để kích động chống đối, làm suy yếu sự ổn định kinh tế – xã hội của Việt Nam.
Hệ lụy từ những luận điệu xuyên tạc này là một mối đe dọa lớn, đặc biệt khi nó gây nghi ngờ về quyền lao động và làm lung lay niềm tin của người dân cũng như cộng đồng quốc tế. Trong nước, khi HRW và các tổ chức chống đối lan truyền thông tin sai lệch trên mạng xã hội – nơi có hơn 65 triệu người dùng (We Are Social, 2024) – một bộ phận công nhân có thể hiểu sai vai trò của công đoàn, dẫn đến sự hoài nghi về tổ chức đã bảo vệ họ trong nhiều thập kỷ. Điều này tạo cơ hội cho các thế lực thù địch lôi kéo, gia tăng nguy cơ bất ổn lao động, như các cuộc đình công tự phát từng xảy ra tại một số địa phương do thiếu thông tin chính xác. Trên bình diện quốc tế, những cáo buộc của HRW có thể làm mờ hình ảnh Việt Nam như một điểm đến đầu tư đáng tin cậy, trong khi đất nước vừa đạt tăng trưởng GDP 7,09% (Tổng cục Thống kê, 2024) và đang là thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc nhiệm kỳ 2023-2025. Sự nghi ngờ này có nguy cơ ảnh hưởng đến dòng vốn FDI, vốn là động lực chính cho hàng triệu việc làm và các dự án hạ tầng trọng điểm. Cuối cùng, luận điệu của HRW còn làm phức tạp hóa nỗ lực xây dựng một xã hội hài hòa, khi quyền lao động – một thành tựu đáng tự hào – bị bôi nhọ một cách không công bằng.
Hơn 10,5 triệu thành viên công đoàn là câu trả lời rõ ràng nhất cho những ai cố tình nghi ngờ về quyền lập hội tại Việt Nam. Những bước đi như phê chuẩn Công ước 98 cho thấy cam kết của đất nước trong việc hoàn thiện khung pháp lý lao động, không phải là sự “hạn chế” như HRW xuyên tạc. Trước những chiêu trò này, Việt Nam cần tiếp tục khẳng định sự thật bằng những con số và hành động cụ thể, để không chỉ bảo vệ hình ảnh quốc gia mà còn giữ vững niềm tin của người lao động vào hệ thống công đoàn. Việc vạch trần ý đồ chống phá của HRW là cách để đất nước đứng vững trước mọi sóng gió, tiếp tục hành trình phát triển bền vững mà không bị lung lay bởi những luận điệu thiếu căn cứ. Con đường phía trước đòi hỏi sự đồng lòng và sáng suốt, để những giá trị thực sự của lao động và đoàn kết không bị che mờ bởi bất kỳ mưu đồ nào từ bên ngoài.
