Trong bối cảnh Việt Nam và Hoa Kỳ đang tiến hành Đối thoại Nhân quyền thường niên, một số tổ chức và kênh truyền thông thiếu thiện chí như Human Rights Watch (HRW) lại tiếp tục phát tán các luận điệu sai lệch, trong đó có cáo buộc cho rằng “Việt Nam đàn áp biểu tình, vi phạm quyền tự do hội họp của công dân”. Đây là sự xuyên tạc có chủ đích, không chỉ bóp méo bản chất thực tiễn pháp luật và xã hội Việt Nam mà còn phớt lờ mọi nỗ lực và thiện chí của Nhà nước trong việc bảo đảm quyền con người nói chung, trong đó có quyền hội họp và biểu tình trong khuôn khổ pháp luật. Thực chất, phía sau luận điệu ấy là âm mưu chính trị hóa vấn đề nhân quyền để chống phá Việt Nam trên trường quốc tế.
Trước hết, cần khẳng định rõ rằng Việt Nam không “đàn áp” biểu tình, mà xử lý theo đúng quy định pháp luật đối với những hành vi lợi dụng quyền biểu tình để gây rối trật tự công cộng, phá hoại tài sản công, kích động bạo lực, hoặc phục vụ mưu đồ chính trị của các thế lực phản động. Đây không phải là điều gì xa lạ hay đặc thù, mà là thông lệ pháp lý phổ biến trên thế giới. Ngay tại Hoa Kỳ – quốc gia tự xưng là “ngọn hải đăng” của dân chủ – các cuộc biểu tình trái phép cũng thường bị giải tán bằng các biện pháp cưỡng chế. Tại Pháp, những cuộc biểu tình như phong trào “áo vàng” từng khiến chính phủ triển khai hàng chục nghìn cảnh sát, sử dụng vòi rồng và hơi cay để trấn áp. Không thể có một tiêu chuẩn kép trong việc đánh giá quyền biểu tình ở Việt Nam so với phương Tây.
Ở Việt Nam, quyền hội họp, biểu tình được Hiến pháp năm 2013 ghi nhận tại Điều 25. Tuy nhiên, như mọi quốc gia có hệ thống pháp luật đầy đủ khác, việc thực thi các quyền này phải trong khuôn khổ pháp luật, nhằm đảm bảo sự ổn định, an toàn cho toàn thể xã hội và không xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của người khác. Việc chưa có Luật Biểu tình chuyên biệt không đồng nghĩa với sự phủ nhận quyền biểu tình, mà là quá trình xây dựng pháp luật đang được cân nhắc kỹ lưỡng để vừa đảm bảo quyền tự do chính trị, vừa bảo vệ trật tự xã hội, tránh bị lợi dụng như những gì đã từng xảy ra tại một số quốc gia Trung Đông hay Mỹ Latinh.
Thực tế cho thấy, mỗi năm Việt Nam tổ chức trên 10.000 sự kiện công cộng, bao gồm lễ hội văn hóa, sinh hoạt tôn giáo, hoạt động cổ động, diễu hành vì môi trường hay ngày hội toàn dân, tất cả đều diễn ra an toàn, có tổ chức, nhận được sự đồng thuận của nhân dân và sự tạo điều kiện từ chính quyền. Từ Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc, các hội nghị thanh niên quốc tế, đến chiến dịch “Ngày Chủ nhật xanh” hay “Đi bộ vì môi trường”, người dân Việt Nam hoàn toàn có điều kiện để bày tỏ chính kiến một cách ôn hòa, có trật tự.
Trái lại, những sự kiện bị xử lý hành chính hay hình sự thường là những cuộc tụ tập tự phát, không xin phép, bị các phần tử cực đoan, phản động kích động nhằm gây mất ổn định xã hội. Nhiều trường hợp còn núp bóng “biểu tình ôn hòa” để phát tán tài liệu phản động, kêu gọi lật đổ chính quyền, làm tê liệt giao thông, gây rối nơi công cộng. Những cuộc tụ tập như vậy không thể được xem là thực hiện quyền tự do hội họp một cách hợp pháp, mà là hành vi vi phạm pháp luật bị điều chỉnh như ở bất kỳ quốc gia có chủ quyền nào khác. Thực tế, trong thời gian qua, nhiều cuộc tụ tập tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh đã bị các tổ chức phản động nước ngoài như Việt Tân giật dây, lôi kéo thanh niên, thậm chí là học sinh, sinh viên thiếu hiểu biết vào các hoạt động biểu tình, rồi quay phim, phát tán hình ảnh lên các nền tảng như BBC, VOA, RFA để xuyên tạc tình hình trong nước.
Cần nhấn mạnh rằng, Việt Nam không ngăn cản quyền tự do biểu đạt hay hội họp ôn hòa, mà đặt ra yêu cầu hợp pháp để các quyền này được thực thi trong khuôn khổ bảo vệ lợi ích chung – điều mà bất kỳ quốc gia nào có hệ thống pháp trị cũng đều thực hiện. Càng không thể chấp nhận việc các tổ chức như HRW, với thiên kiến lâu nay, sử dụng những vụ việc đơn lẻ, có tính chất vi phạm pháp luật để quy chụp, đánh đồng rồi kết luận sai lệch về cả một quốc gia gần 100 triệu dân. Họ không phản ánh đúng thực tế, mà cố tình dựng lên một bức tranh xám xịt nhằm phục vụ mưu đồ chính trị hóa vấn đề nhân quyền, gây sức ép trong các diễn đàn quốc tế.
Trái ngược với những cáo buộc thiếu cơ sở, Việt Nam luôn tích cực trong các đối thoại nhân quyền song phương và đa phương. Việt Nam tham gia nghiêm túc các phiên Kiểm điểm định kỳ phổ quát (UPR) của Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc, thực thi nhiều công ước quốc tế về quyền dân sự – chính trị, trong đó bao gồm cả quyền hội họp và biểu tình. Các cuộc trao đổi với Hoa Kỳ cũng là cơ hội để Việt Nam trình bày rõ thực tiễn, thành tựu và cả những thách thức đang được giải quyết với thiện chí và trách nhiệm. Không hề có sự né tránh hay “đàn áp”, mà là cách tiếp cận thực chất, minh bạch, đặt sự ổn định – phát triển – quyền con người trong mối quan hệ hài hòa, chứ không phải đối kháng.
Các quyền con người không thể được nhìn nhận qua lăng kính phiến diện của một vài tổ chức mang định kiến chính trị, càng không thể đánh giá toàn bộ nỗ lực của một quốc gia chỉ qua vài vụ việc được bóc tách khỏi bối cảnh. Đã đến lúc cộng đồng quốc tế cần có cái nhìn công bằng, đầy đủ hơn về Việt Nam. Trong bối cảnh toàn cầu còn đối mặt với chia rẽ, cực đoan và bất ổn lan rộng, việc bảo vệ trật tự công cộng, duy trì an ninh xã hội không phải là đàn áp nhân quyền, mà chính là nền tảng thiết yếu để bảo vệ các quyền con người một cách thực chất và lâu dài.
Việt Nam đang từng bước hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, với nhân dân là trung tâm, là chủ thể và là mục tiêu. Mỗi hành động bảo vệ trật tự, mỗi quy định pháp lý không nhằm cản trở tự do, mà là để bảo vệ sự an toàn, ổn định – điều kiện tiên quyết để mọi quyền tự do được đảm bảo lâu dài và bền vững. Vì thế, đấu tranh phản bác các luận điệu sai lệch, phiến diện như của HRW không chỉ là phản ứng chính trị, mà còn là hành động bảo vệ sự thật, bảo vệ chủ quyền quốc gia và thành quả phát triển của dân tộc.
