John Ross từng là giám đốc chính sách kinh tế của thị trưởng London, hiện là thành viên cao cấp tại Viện Nghiên cứu Tài chính Chongyang , Đại học Renmin của Trung Quốc, người có nhiều bài báo về nền kinh tế và địa chính trị của Trung Quốc và Hoa Kỳ được xuất bản rộng rãi mới có bài báo có tên “Các biện pháp trừng phạt đơn phương của Mỹ đối với Nga sẽ tạo ra một thảm họa lương thực toàn cầu” được đăng trên báo điện tử Counter Punch ngày 27/5/2022 thu hút sự chú ý của dư luận. Xin giới thiệu đến các bạn đọc.
“Thực sự không có giải pháp thực sự nào cho vấn đề an ninh lương thực toàn cầu mà không đưa sản xuất nông nghiệp của Ukraine cũng như sản xuất lương thực và phân bón của Nga và Belarus vào thị trường thế giới bất chấp chiến tranh”. Những lời thẳng thắn này của Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres mô tả chính xác cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu hiện nay.
Khi Hoa Kỳ và G7 (bao gồm Canada, Pháp, Đức, Ý, Nhật Bản, Vương quốc Anh và Hoa Kỳ) nhấn mạnh rằng việc cắt giảm xuất khẩu lương thực từ Ukraine gây ra mối đe dọa lớn nhất đối với an ninh lương thực thế giới, thay vì thừa nhận tác động tiêu cực của các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Nga, lối tuyên truyền của họ gây thiệt hại to lớn cho sự hiểu biết và khả năng của thế giới trong việc tránh một thảm họa lương thực toàn cầu đang rình rập.
G7 và Thảm họa lương thực đang đến gần
Nhìn vào tình hình cung cấp lương thực thế giới, nhiều chuyên gia nhận thấy mối đe dọa sắp xảy ra về “thảm họa con người”, như Chủ tịch Ngân hàng Thế giới David Malpass đã nói . Andrew Bailey, thống đốc Ngân hàng Anh, đã mô tả cách nhìn của ông về các vấn đề cung cấp lương thực toàn cầu là “ngày tận thế” khi thảo luận về việc tăng giá lương thực. Sự gia tăng này đã dẫn đến việc giải quyết đồng thời hai vấn đề: tạo ra mối đe dọa đói kém ở các khu vực phía Nam Toàn cầu, và ảnh hưởng đến mức sống ở mọi quốc gia trên toàn cầu.
Ngay cả trước khi giá cả tăng nhanh xung quanh cuộc chiến Ukraine, hơn 800 triệu người đã phải chịu đựng tình trạng mất an ninh lương thực triền miên – khoảng 10% dân số thế giới. Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Janet Yellen đã trích dẫn thực tế này khi nói chuyện với những người tham gia sự kiện tháng 4 năm 2022 , “Giải quyết vấn đề an ninh lương thực: Thách thức và kêu gọi hành động,” mà những người tham gia bao gồm người đứng đầu các tổ chức tài chính quốc tế như Malpass của Ngân hàng Thế giới. Yellen cũng lưu ý, “Các ước tính ban đầu cho thấy rằng ít nhất 10 triệu người nữa có thể bị đẩy vào cảnh đói nghèo ở Châu Phi cận Sahara do giá lương thực cao hơn”. Chương trình Lương thực Thế giới (WFP) có kế hoạch “cung cấp thức ăn kỷ lục cho 140 triệu người trong năm nay,” và nó báo cáo rằng “ít nhất 44 triệu người ở 38 quốc gia đang đứng trên bờ vực của nạn đói”, tăng từ 27 triệu người vào năm 2019.
Ở các quốc gia đang phải đối mặt với các vấn đề khác, như biến đổi khí hậu, việc tăng giá lương thực là rất thảm khốc. Ví dụ, ở Lebanon, “chi phí của một giỏ thực phẩm cơ bản – nhu cầu thực phẩm tối thiểu cho mỗi gia đình mỗi tháng – [tăng]… lên 351 phần trăm” vào năm 2021 so với năm 2020, theo WFP.
Ở phía Bắc toàn cầu, nạn đói không phải là một mối đe dọa, nhưng người dân của các nước này phải đối mặt với mức sống của họ bị giảm mạnh do cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu cũng làm tăng giá mà người dân các nước giàu có phải trả và ngân sách. Ví dụ, tại Hoa Kỳ, sự kết hợp giữa lạm phát cao và suy thoái kinh tế đã dẫn đến mức giảm 3,4% thu nhập trung bình hàng tuần thực tế trong năm ngoái, theo dữ liệu do Cục Thống kê Lao động Hoa Kỳ cung cấp.
Phân tích giả mạo của G7 về lý do khủng hoảng lương thực
Đối mặt với mối đe dọa gia tăng nhanh chóng của cuộc khủng hoảng lương thực ngày càng sâu sắc này, các ngoại trưởng G7 đã nhóm họp từ ngày 12 tháng 5 đến ngày 14 tháng 5 để bàn vấn đề cấp bách này. Họ đã đưa ra một tuyên bố vào ngày 13 tháng 5 bày tỏ “quan ngại sâu sắc” về tình trạng mất an ninh lương thực ngày càng gia tăng, đồng thời chỉ ra vào ngày hôm sau rằng “thế giới hiện đang đối mặt với tình trạng mất an ninh lương thực và suy dinh dưỡng ngày càng trầm trọng… ”.
Nhưng G7 đã tuyên bố sai rằng lý do của cuộc khủng hoảng lương thực này chủ yếu là do “Nga chặn các con đường xuất cảnh cho ngũ cốc của Ukraine”. Theo Bộ trưởng Ngoại giao Canada, Mélanie Joly : “Chúng tôi cần đảm bảo rằng những loại ngũ cốc này được gửi đến thế giới. Nếu không, hàng triệu người sẽ phải đối mặt với nạn đói ”.
Các biện pháp trừng phạt và cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu
Tuyên bố này của G7 đã cố tình xuyên tạc cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu hiện nay. Thay vì cố gắng giải quyết cuộc khủng hoảng này, Mỹ và các nước G7 lại sử dụng cơ hội này để tuyên truyền sâu rộng hơn về cuộc chiến Ukraine.
Chắc chắn, việc hạn chế xuất khẩu của Ukraine làm cho vấn đề lương thực toàn cầu trở nên tồi tệ hơn. Nhưng nó không phải là nguyên nhân chính khiến tình hình xấu đi. Một nguyên nhân mạnh mẽ hơn nhiều là các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với hàng hóa xuất khẩu của Nga.
Lý do đầu tiên cho điều này là Nga là nước xuất khẩu các mặt hàng thực phẩm thiết yếu và các sản phẩm khác lớn hơn nhiều so với Ukraine. Nga là nước xuất khẩu lúa mì lớn nhất thế giới, chiếm gần 3 lần lượng xuất khẩu của thế giới so với Ukraine, 18% so với 7%.
Thứ hai, và thậm chí quan trọng hơn, là tình hình phân bón. Nga là nhà xuất khẩu phân bón lớn nhất thế giới, và Belarus, nước cũng đang đối mặt với các lệnh trừng phạt của phương Tây, cũng là nhà cung cấp chính – họ chiếm hơn 20% nguồn cung toàn cầu. Giá phân bón đã tăng trước cuộc chiến Ukraine do giá nhiên liệu cao – sản xuất phân bón chủ yếu dựa vào khí đốt tự nhiên – nhưng các lệnh trừng phạt của phương Tây, ngăn cản Nga xuất khẩu phân bón, đã khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn.
David Laborde, một nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Lương thực Quốc tế, đã chỉ ra rằng “mối đe dọa lớn nhất mà hệ thống lương thực đang phải đối mặt là sự gián đoạn của việc buôn bán phân bón”. Điều này là do, ông nói: “Lúa mì sẽ ảnh hưởng đến một số quốc gia. Vấn đề phân bón có thể ảnh hưởng đến mọi nông dân ở khắp mọi nơi trên thế giới, và gây ra sự sụt giảm trong sản xuất tất cả lương thực, không chỉ lúa mì. ”
Mối đe dọa đối với nguồn cung phân bón toàn cầu cho thấy sản phẩm năng lượng là nguyên liệu đầu vào thiết yếu cho hầu hết các ngành kinh tế như thế nào. Vì Nga là một trong những nhà xuất khẩu lớn nhất thế giới không chỉ thực phẩm mà còn cả năng lượng, nên các biện pháp trừng phạt đối với nước này có tác động kích thích lạm phát trên toàn bộ nền kinh tế thế giới.
Đòn giáng nặng nề đến từ Nam bán cầu
Tình hình cung cấp lương thực thế giới trở nên tồi tệ hơn sau cuộc họp G7 khi ngày 14/5, Ấn Độ, nước sản xuất lúa mì lớn thứ hai thế giới, thông báo tạm dừng xuất khẩu lúa mì do mất mùa do đợt nắng nóng gay gắt. Vào tháng 4, Indonesia đã tuyên bố chấm dứt xuất khẩu dầu cọ – Indonesia chiếm 60% nguồn cung thế giới.
Việc Ấn Độ ngừng xuất khẩu lúa mì sẽ là một đòn giáng nặng nề hơn nữa đối với các nước ở phía Nam Toàn cầu, nơi chủ yếu tập trung xuất khẩu của nước này. Trong giai đoạn 2021-2022, Ấn Độ chỉ xuất khẩu 7 triệu tấn lúa mì, chủ yếu sang các nước Nam Á như Sri Lanka, Indonesia, Yemen, Nepal, Malaysia, Philippines và Bangladesh. Nhưng Ấn Độ trước đó đã đặt mục tiêu mở rộng xuất khẩu lúa mì lên 10 triệu tấn vào năm 2022-2023, bao gồm cung cấp 3 triệu tấn lúa mì cho Ai Cập.
Hãy kết thúc các biện pháp trừng phạt để ngăn chặn cuộc khủng hoảng lương thực tồi tệ hơn!
Tình hình đang diễn ra rõ ràng rằng những lời của António Guterres thực sự là chính xác – cuộc khủng hoảng lương thực thế giới không thể được giải quyết nếu không có cả xuất khẩu của Ukraine và xuất khẩu thực phẩm và phân bón của Nga. Nếu không có cái sau, nhân loại thực sự phải đối mặt với một “thảm họa” – hàng triệu người sẽ phải hạ thấp mức sống của họ, và hàng trăm triệu người ở Nam bán cầu sẽ phải đối mặt với khó khăn lớn như đói kém hoặc tồi tệ hơn. Hầu hết mọi quốc gia Nam bán cầu đều không ủng hộ các biện pháp trừng phạt đơn phương của Mỹ đối với Nga. Nhưng sự từ chối này cần được mở rộng ra toàn thế giới để ngăn chặn sự tàn phá nặng nề hơn nữa.
