Đấu tranh ngoại giao là một trong những nội dung quan trọng, xuyên suốt chiều dài lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc, góp phần giữ yên bờ cõi, bảo vệ nền độc lập, khẳng định chủ quyền quốc gia. Đây là những bài học quý vẫn còn nguyên giá trị, cần tiếp tục được nghiên cứu, vận dụng trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc.
Trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta, do đặc điểm là quốc gia nhỏ, ở cạnh một số nước lớn, luôn ngự trị tư tưởng “bành trướng, thôn tính, mở mang bờ cõi”, “tranh bá, đồ vương”, “bình thiên hạ”, tự cho mình có quyền cất binh đi “điếu phạt”, buộc các quốc gia xung quanh phải trở thành “chư hầu” lệ thuộc,… nên Việt Nam liên tục phải đấu tranh, đương đầu với các đế chế hùng mạnh, lăm le xâm chiếm, quy phục và thực hiện chính sách cai trị, nô dịch, v.v. Trải qua những thăng trầm đó, hầu hết các triều đại phong kiến Việt Nam vẫn kiên cường, bất khuất giữ vững nền độc lập, thái bình, thịnh trị. Tuy nhiên, một số triều đại có tư tưởng nhu nhược, để đất nước bị lệ thuộc, không có nền độc lập, tự chủ, nhân dân chịu cảnh lầm than. Trong những hoàn cảnh khó khăn đó, nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của những thủ lĩnh, anh hùng các triều đại lại đứng lên giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc, cố kết cộng đồng đánh đuổi xâm lăng, bảo vệ bờ cõi, giữ vững sự bình yên để gây dựng giang sơn, cơ đồ nước Việt.
