Một câu hỏi được cộng đồng quốc tế hết sức quan tâm cùng với sự xuất hiện hộ chiếu vaccine là liệu hộ chiếu vaccine có giúp ngăn chặn đại dịch COVID-19 hay không? Chính sự gia tăng tình trạng bất bình đẳng, phân biệt trong quá trình tiêm chủng đã khiến khả năng ngăn chặn dịch bệnh của hộ chiếu vaccine suy giảm. Chưa cần tính đến vấn nạn hộ chiếu vaccine giả chắc chắn sẽ có, chỉ cần số lượng người dân chưa được tiêm phòng quá lớn cũng đủ khiến cho nguy cơ lây nhiễm khó có thể được ngăn chặn.
Hệ quả tất yếu
Trong bối cảnh đại dịch COVID-19 đang tiếp tục gây nên những tổn thất hết sức nặng nề cả về người và của, thì việc gấp rút điều chế thành công vaccine phòng chống căn bệnh viêm đường hô hấp cấp này thực sự là một kỳ tích của nhân loại. Vaccine phòng COVID-19 không chỉ thắp lên hi vọng ngăn chặn những cái chết vì đại dịch mà cả khả năng hồi phục nhiều ngành kinh tế đang tê liệt. Khi việc triển khai tiêm chủng đang gia tăng trên khắp thế giới, nhiều quốc gia bắt đầu nghĩ cách triển khai “hộ chiếu vaccine” nhằm giúp chuyện di chuyển của người dân trở lại trạng thái bình thường. Hơn thế, hộ chiếu vaccine còn được kỳ vọng sẽ giúp tháo gỡ nhiều nút thắt gây ra bởi đại dịch COVID-19. Tuy nhiên, của cải bao giờ cũng là nguồn cơn dẫn đến sự phân biệt. Tuy mới chỉ xuất hiện ở một số nước như Israel, Đan Mạch, Thụy Điển, Trung Quốc, Thái Lan… nhưng hộ chiếu vaccine đã bắt đầu gây nên những điểm nghẽn mới, trước hết là khả năng làm sâu sắc hơn những kỳ thị, phân biệt đối xử không chỉ trong nội bộ một quốc gia mà cả trên bình diện quốc tế.
Ý tưởng triển khai hộ chiếu vaccine là hệ quả tất yếu từ việc điều chế ra vaccine phòng COVID-19 cũng như nhu cầu bức thiết của cuộc sống xã hội. Dưới góc độ y tế, các bác sĩ hi vọng, hộ chiếu vaccine sẽ giúp nâng cao năng lực quản lý, kiểm soát và ngăn chặn lây lan dịch bệnh. Như tại Việt Nam, nước được cộng đồng quốc tế đánh giá là thành công trong công tác đẩy lùi dịch COVID-19, hộ chiếu vaccine nếu được triển khai thì công tác tầm soát các nguồn F1, F2 sẽ trở nên dễ dàng hơn rất nhiều.
Hiện nay, điều kiện tiên quyết để cuộc sống của người dân trên khắp thế giới có thể trở lại trạng thái bình thường đó chính là việc dỡ bỏ các rào cản phong tỏa đi lại. Cũng giống như thời điểm và mục đích ra đời của cuốn hộ chiếu truyền thống, với tư cách của một tấm thẻ sức khỏe chỉ cấp cho những người đã tiêm chủng đủ liều vaccine, những người sở hữu hộ chiếu vaccine sẽ đi lại dễ dàng hơn giữa các địa phương trong một nước và giữa các nước do không phải cách ly hay xét nghiệm COVID-19. Nếu một quốc gia đạt ngưỡng “miễn dịch cộng đồng” nhờ tiến hành tiêm phòng trên diện rộng thì rõ ràng các biện pháp phong tỏa, giãn cách xã hội sẽ là không cần thiết.
Hộ chiếu vaccine – minh chứng bảo đảm ngăn chặn dịch bệnh COVID-19 của một quốc gia
Một nghịch lý là chính tại những nước đang sở hữu nguồn vaccine phòng COVID-19, nhiều người dân lại không chịu tiêm chủng. Đơn cử như tại Mỹ, mới chỉ có 15,72% và tại Đức là 4,67% người đã tiêm đủ liều, tức là mới đủ điều kiện được cấp hộ chiếu vaccine (đây là hai nước sở hữu vaccine của hãng Pfizer-BioNTech); con số tương tự tại Anh (nước sở hữu vaccine của hãng AstraZeneca) là 5,29%, tại Nga (nước sở hữu vaccine Sputnik V) là 2,98% (Our World Data, cập nhật ngày 29/03/2021). Chính quyền các nước này hi vọng việc triển khai thực hiện cấp hộ chiếu vaccine sẽ thúc đẩy nhanh quá trình tiêm chủng, giúp khắc phục tình trạng e ngại tiêm chủng của một phần cư dân.
Các hãng hàng không và du lịch có lẽ là những đơn vị mong muốn hộ chiếu vaccine mau chóng được triển khai hơn cả. Trên thực tế, hiện tại không một quốc gia nào dám mạo hiểm cho phép nối lại các chuyến bay thương mại quốc tế hay các đoàn tham quan du lịch nhập cảnh. Hộ chiếu vaccine được kỳ vọng là sẽ giúp giải tỏa nỗi e ngại không kiểm soát được dịch bệnh của các nhà quản lý, từ đó giúp phá vỡ tình trạng đóng băng của các ngành kinh tế cần có sự giao lưu cao này.
Xét trên nhiều góc độ, do hộ chiếu vaccine là một minh chứng về tình trạng sức khỏe cũng như khả năng bảo đảm ngăn chặn dịch bệnh COVID-19 của một quốc gia, nên số lượng hộ chiếu vaccine của một quốc gia sẽ tỷ lệ thuận với sự gia tăng lòng tin của cộng động quốc tế, trước hết là của các nhà đầu tư vào quốc gia đó. Từ đó, hộ chiếu vaccine cũng cho thấy mức độ an toàn và hợp tác trong cộng đồng quốc tế.
