Phát biểu tại cuộc họp bất thường Hội đồng An ninh Nga đêm 21-2, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố đã ký sắc lệnh công nhận độc lập của hai nước Cộng hòa tự xưng Donetsk và Luhansk ở miền Đông Ukraine. Lãnh đạo các quốc gia thành viên NATO và Liên minh châu Âu (EU) đồng loạt chỉ trích quyết định này và liên tiếp có những cuộc họp an ninh khẩn. Căng thẳng ở Donbas trước đó đã gia tăng khi lực lượng ly khai và quân đội Ukraine nổ súng vào nhau, vượt qua ranh giới kiểm soát, làm dấy lên những lo ngại về nguy cơ của một cuộc chiến tranh toàn diện.
Hãng tin Reuters dẫn lời một số nhân chứng cho hay, hôm 20-2, có nhiều tiếng nổ lớn tại trung tâm thành phố Donetsk ở miền Đông Ukraine song chưa rõ nguyên nhân và thiệt hại. Sự việc xảy ra trong lúc giao tranh giữa quân đội chính phủ Ukraine và lực lượng ly khai vùng Donbass leo thang. Người Ukraine xác nhận các cuộc pháo kích của lực lượng ly khai do Nga hậu thuẫn đang ở mức cao nhất kể từ năm 2015 và về phần mình, lực lượng ly khai cáo buộc các lực lượng vũ trang Ukraine sử dụng vũ khí hạng nặng nhằm vào các khu vực dân sự. Hôm 17-2, một trường mẫu giáo ở vùng lãnh thổ do Ukraine kiểm soát, cách chiến tuyến chưa đầy 5 km đã bị tấn công. 2 ngày liên tiếp sau đó, nhà chức trách Ukraine đã báo cáo một sự gia tăng mạnh mẽ của các cuộc pháo kích bằng vũ khí hạng nặng, thứ bị cấm trong phạm vi 50 km tính từ chiến tuyến theo Thỏa thuận Minsk. Chính quyền Ukraine cho biết đã có 60 vụ vi phạm lệnh ngừng bắn hôm 17-2, trong đó nhiều vụ vi phạm lệnh ngừng bắn do vũ khí hạng nặng. Các nhà lãnh đạo của hai lãnh thổ ly khai thân Nga – tự xưng là Cộng hòa Nhân dân Luhansk và Donetsk thì tuyên bố Ukraine đang lên kế hoạch cho một cuộc tấn công quân sự lớn trong khu vực. Hôm 18-2, họ tổ chức sơ tán hàng loạt dân thường sang Nga, đồng thời hướng dẫn đàn ông ở lại và cầm vũ khí.
Valentina Gordeyeva – một thường dân ở miền Đông Ukraine mô tả nỗi sợ hãi và tàn phá của các cuộc pháo kích như sau: “Tôi đang cầm một chiếc túi và cảm thấy đau, sau đó tôi thấy máu chảy xuống túi của mình”. Chỉ vào địa điểm nơi bị trúng đạn gần một bến xe buýt ở Marinka, miền Đông Ukraine, người phụ nữ 65 tuổi này cho biết một trường học gần đó cũng bị hư hại trong vụ tấn công. Thành phố Marinka có số dân là 10.000 người, nằm ngay trên chiến tuyến, bên ngoài rìa phía Tây của Donetsk, thủ đô tự xưng của một trong hai lãnh thổ ở vùng Donbas do lực lượng ly khai thân Nga kiểm soát. Sau 8 năm xung đột với hơn 14.000 người thiệt mạng, người dân ở đây đã quen với sự đe dọa của súng và pháo. Hầu hết các tòa nhà của thành phố đều hằn lên vết sẹo của cuộc xung đột và những mái nhà hoặc cửa sổ còn nguyên vẹn là rất hiếm.
Sự leo thang căng thẳng ở miền Đông Ukraine đã khiến các cường quốc phương Tây lo ngại nguy cơ nước này đứng trước bờ vực của một cuộc chiến toàn diện. Trong khi đó, Nga cáo buộc Ukraine pháo kích vào lãnh thổ của mình và thực hiện “cuộc diệt chủng” đối với những người ly khai. Blinova Tetiana Anatolivna, 46 tuổi, người đã bỏ trốn trong ôtô của bạn mình từ Volnovakha gần Marinka đến cảng phía Đông Mariupol hôm 19-2 kể: “Tôi có người thân ở Donetsk và tất cả những gì họ muốn và tôi muốn là hòa bình”. Blinova Tetiana Anatolivna kể thêm rằng, nhiều người trong số những người ở lại khu vực này là người già, người bị bệnh hoặc không có đủ tiền để di dời và họ có khả năng phải chịu gánh nặng của một cuộc xung đột leo thang. Các nhóm viện trợ đã cảnh báo rằng 2,9 triệu người ở cả hai bên chiến tuyến đang cần được hỗ trợ nhân đạo khẩn cấp. Tại một ngôi làng nhỏ ở rìa Đông Nam của Marinka, bà Olena Ivanivna (65 tuổi) sống cùng 3 đứa cháu. Họ đã dành phần lớn thời gian trong tuần qua để trú ẩn ở boongke. Trong tuần trước, họ không có điện và giờ bà Olena Ivanivna đang lo sợ nước sẽ ngừng chảy sau khi một đường ống gần đó bị hỏng. Nhưng cả 3 bà cháu lại không có nơi nào khác để đi. “Bây giờ chúng tôi không rời khỏi nhà của mình. Họ bắn và chúng tôi trốn”, bà Olena Ivanivna đau khổ nói.
