Nữ phóng viên Trung Đông Karin Leukefeld mới có bài viết đăng trên tờ NachDenkSeiten ở Đức ngày 24/12/2024 đưa ra bình luận đa chiều về diễn biến đàng diễn ra ở Syria
Các kênh truyền hình quốc tế đang tạo điều kiện để những người lãnh đạo mới tại Damascus xuất hiện trên sân khấu chính trị lớn. Kênh tin tức Al Jazeera (Qatar) đã theo sát các diễn biến, phát sóng liên tục. Tổng thống bị phế truất Bashar al-Assad bị quy trách nhiệm cho tất cả các tội ác trong các năm chiến tranh cũng như giai đoạn cha ông (Hafez al-Assad) cầm quyền từ năm 1971. Thông điệp rõ ràng: người chiến thắng giành lấy tất cả, còn kẻ thua cuộc chỉ nhận lại sự căm ghét và chế nhạo.
Các thông tin đầu tiên tập trung vào các cuộc họp của những người đã “chinh phục Syria yếu ớt và không được bảo vệ”, đặc biệt là nhóm thánh chiến Hayat Tahrir al-Sham (HTS). Lãnh đạo không thể tranh cãi của nhóm, Abu Mohamed al-Jolani (hay còn gọi là Ahmed al-Sharaa), đang điều hành các quyết định thông qua “bộ chỉ huy tối cao”. Ông này đã chỉ định các thành viên thân cận của HTS từ Idlib vào chính quyền lâm thời, dự kiến hoạt động đến tháng 3/2025.
Tính đến thời điểm hiện tại, đã có 14 bộ trưởng được bổ nhiệm, theo báo cáo của Al Jazeera. Các bộ trưởng này đều là đồng minh thân cận hoặc bạn bè của al-Jolani. Một phóng viên của Al Jazeera đặt câu hỏi: “Liệu đây là chính phủ của HTS hay chính phủ của Syria?”
- Ngoại trưởng lâm thời: Asaad Hassan al-Shibani, một nhà đối lập kỳ cựu, từng phụ trách bộ phận quan hệ chính trị trong “Chính phủ Cứu quốc” tại Idlib. Ông được mô tả là người có “quan hệ tốt với Liên Hợp Quốc”.
- Bộ trưởng Quốc phòng lâm thời: Murhaf Abu Qasra (biệt danh “Abu Hassan 600”), người đã chỉ huy liên minh quân sự HTS với hơn 60 lực lượng trong cuộc tiến công Damascus.
Al-Jolani cũng đã tiếp đón các phái đoàn quốc tế, trong đó có các quan chức Pháp, Anh, Đức và Mỹ. Đáng chú ý, Mỹ tuyên bố gỡ bỏ mức thưởng 10 triệu USD cho việc bắt giữ al-Jolani, điều này đã thu hút sự chỉ trích từ các phe đối lập.
=>Cải tổ chính trị và xây dựng lại quốc gia
Al-Jolani tập trung vào các vấn đề tái thiết kinh tế và xã hội, trong khi cam kết không gây thêm xung đột với các nước láng giềng, bao gồm Israel – quốc gia đang chiếm đóng phần lãnh thổ ở phía nam Syria và đã phá hủy nhiều cơ sở quân sự của nước này.
Các nước như Ả Rập Saudi, UAE, Thổ Nhĩ Kỳ và Qatar đã mở lại đại sứ quán tại Damascus. Liên minh châu Âu (EU) cũng tuyên bố tái lập đại diện ngoại giao tại Syria. Một số quốc gia, như Pháp, đã treo cờ tại đại sứ quán nhưng vẫn giữ đại sứ quán đóng cửa vì lý do an ninh.
Quyền lực của Al-Jolani không chỉ dựa vào chính bản thân ông mà còn nhờ vào các cố vấn, trong đó có cả những nhân vật đến từ nước ngoài. Nhiệm vụ của họ là đảm bảo rằng Al-Jolani không phạm sai lầm trong giai đoạn nhạy cảm này.
Một số cố vấn quan trọng bao gồm:
- Ibrahim Kalin: Lãnh đạo cơ quan tình báo Thổ Nhĩ Kỳ, đã đến Damascus ngày 19/12.
- Khalfan al-Kaabi: Quan chức cấp cao của Qatar, cũng được cho là tham gia vào các cuộc họp với Al-Jolani.
Cả hai đã thảo luận về việc thiết lập lại trật tự chính trị tại Syria và hợp tác để duy trì sự kiểm soát của HTS. Tuy nhiên, một số phe nhóm vũ trang khác vẫn phản đối cách tiếp cận của HTS.
=>Quan điểm từ các nhà đối lập trong nước
Trong khi các diễn biến chính trị được điều hành bởi HTS, nhiều nhà đối lập trong nước không được tham gia. Một tiếng nói nổi bật là nhà sử học Dr. George Jabbour, cựu cố vấn của cố Tổng thống Hafez al-Assad. Ông cho rằng:
- Quyền lực cần được trao cho người dân thông qua bầu cử hoặc trưng cầu dân ý.
- Chính quyền lâm thời hiện tại không được người dân Syria bầu chọn mà được thiết lập bởi các lực lượng bên ngoài.
- Ông kêu gọi tổ chức một “hội nghị đối thoại quốc gia” mà không phụ thuộc vào sự can thiệp của quốc tế.
Ngày 19/12/2024, hơn 1.000 người đã tụ tập tại Quảng trường Ommayyaden ở Damascus để thể hiện quan điểm của mình. Những yêu cầu bao gồm:
- Mở lại các trung tâm văn hóa và các tổ chức nghệ thuật.
- Kêu gọi một hiến pháp mới, trong đó đảm bảo quyền bình đẳng giới.
- Phản đối sự chiếm đóng của Israel, Thổ Nhĩ Kỳ, và Mỹ tại Syria, yêu cầu rút toàn bộ quân đội nước ngoài.
Nhiều đại diện của các tổ chức xã hội và phe đối lập nhấn mạnh rằng:
- Liên Hợp Quốc cần đóng vai trò trung gian mạnh mẽ hơn trong việc tổ chức bầu cử và xây dựng hiến pháp mới.
- Việc phương Tây nhanh chóng chấp nhận HTS và Al-Jolani là sai lầm tương tự như năm 2011, khi họ chỉ ủng hộ các nhóm vũ trang bên ngoài, dẫn đến thất bại của đối thoại nội bộ Syria.
- Dỡ bỏ các lệnh trừng phạt quốc tế vào lúc này có thể gửi sai thông điệp, khi mà HTS chỉ quan tâm đến lợi ích kinh tế hơn là xây dựng lại Syria.
Tình hình chính trị tại Syria đang chuyển biến phức tạp, với sự nổi lên của HTS dưới sự lãnh đạo của Al-Jolani. Mặc dù có những cam kết tái thiết và ổn định đất nước, nhiều người Syria trong và ngoài nước lo ngại rằng HTS chỉ là một phiên bản mới của các chế độ độc tài trước đây. Vai trò của Liên Hợp Quốc và sự tham gia đầy đủ của xã hội dân sự là yếu tố quan trọng để đảm bảo một tương lai hòa bình và công bằng cho Syria.
