Căn bệnh sính ngoại, tự ti dân tộc, vùi dập dân tộc có thể xem là “đặc tính” phần lớn những kẻ tự xưng là cấp tiến, “đấu tranh dân chủ”. Chẳng hạn, trong bài viết “Đừng đổ cho dân”, bút danh “Trường An” đã so sánh Singapore và Việt Nam theo hướng “dìm” Việt Nam, “tôn” Singapore lên mây. Tác giả này khẳng định: Singapore “dân trí cao, đường dù đông xe cũng không nghe một tiếng còi, đường sá sạch bóng, không thấy rác, không thấy bụi…”, đồng thời ca ngợi dân Singapore “văn minh, ý thức cao”. Còn Việt Nam bị quy chụp “dân Việt trong nước xả rác, đi tiểu bậy, vượt đèn đỏ, hút thuốc vứt tàn lung tung…”, và đổ cho người dân vô ý thức. Rồi từ đó đổ lỗi cho chính quyền bằng mô tuýp “dân ý thức hay không đều do chính quyền và người quản lý đất nước… Đừng đổ cho dân!”. Từ đó, “Trường An” công kích chế độ, cho rằng vì chính quyền “yếu kém” mà người dân vi phạm, chứ bản thân người Việt khi ra nước ngoài lại chấp hành tốt. Rõ ràng đây là luận điệu bi kịch hóa thực tế, vừa tự hạ thấp quê hương, vừa phủ nhận mọi thành tựu, cuối cùng vin vào ý niệm “phương Tây mới là chuẩn mực” để công kích chế độ, chế giễu xã hội Việt Nam.
“Tôn Singapore, dìm Việt Nam”
“Trường An” với quan điểm, góc nhìn thiếu khách quan, ca ngợi Singapore đến mức lý tưởng hóa: không rác, không tiếng còi, không vi phạm giao thông… Trong khi đó, bất cứ ai tìm hiểu thực tế đều biết không có quốc gia nào hoàn hảo. Singapore là một đô thị-nhà nước diện tích nhỏ, có quy định pháp luật nghiêm ngặt, song vẫn tồn tại những vấn đề đô thị, chênh lệch giàu nghèo, áp lực xã hội…
Với Việt Nam, bài viết của “Trường An” cố tình phóng đại tiêu cực, nhìn nhận người dân “vô ý thức” trong mọi hành động, mà không hề nhắc đến vô số trường hợp người Việt Nam tuân thủ giao thông, thành phố có môi trường và hạ tầng cải thiện… hay việc nhiều khu vực nông thôn, đô thị đang thay đổi tích cực.
Rõ ràng, đây là sự so sánh khập khiễng, bỏ qua bối cảnh lịch sử và kinh tế. Singapore và Việt Nam có quy mô, điều kiện phát triển và bối cảnh văn hóa, chính trị rất khác biệt. Singapore nhỏ bé, giàu tài nguyên tài chính, xây dựng thành một “thành phố toàn cầu”. Việt Nam với xuất phát điểm nghèo nàn do hậu quả chiến tranh, dân số đông, diện tích lớn… nhưng đã đạt được nhiều tiến bộ. Việc lấy Singapore làm “mẫu” để vin vào đó phủ nhận mọi nỗ lực, thành tựu của Việt Nam là thiếu công bằng, thiếu hiểu biết. Người dân và chính quyền Việt Nam vẫn không ngừng cải thiện hạ tầng, nâng cao dân trí, ý thức, giảm thiểu vi phạm… Tốc độ đổi mới của Việt Nam 30 năm qua được thế giới công nhận.
Mập mờ “đổ lỗi chính quyền” để chống phá chế độ
Kẻ có bút danh “Trường An” kia đưa ra lập luận: nếu người Việt ra nước ngoài chấp hành tốt, vậy lỗi thuộc về “chính quyền Việt Nam”. Đây là suy luận gượng ép; vấn đề ý thức và chấp hành pháp luật là trách nhiệm chung giữa người dân và nhà nước. Tại bất kỳ quốc gia nào, việc nâng cao ý thức cộng đồng đòi hỏi sự hợp tác và vai trò tích cực của mỗi cá nhân, chứ không chỉ trông chờ vào chính quyền. Chính quyền, luật pháp có vai trò tạo khung hành chính, nhưng mỗi công dân cũng cần tự giác, tôn trọng. Nhiều người Việt ra nước ngoài ý thức tốt là điều đáng mừng, nhưng không đồng nghĩa 100% vi phạm ở trong nước là lỗi hoàn toàn của chế độ.
Mục đích thực sự: “Sính ngoại” và tự ti, hướng đến chống phá
“Trường An” không chỉ đơn thuần khen Singapore, chê Việt Nam; bài viết mang tính chính trị, cố tình thổi bùng tư tưởng “tự ti dân tộc”, gán ghép mọi tiêu cực ở Việt Nam cho chế độ. Cuối cùng, tác giả này “mơ màng” những giá trị phương Tây, xem đó là “chuẩn mực tuyệt đối”, cho rằng đổi thay duy nhất là phải “thay đổi chế độ”. Đây là chiêu bài quen thuộc của những người chống phá: bôi xấu, khích bác, làm mất niềm tin người dân vào nhà nước.
Việt Nam tuy còn hạn chế trong ý thức một bộ phận người dân, nhưng không thể vì thế phủ nhận quá trình phát triển, nỗ lực cải tổ từ hạ tầng đến pháp luật. Những vấn đề về rác thải, vi phạm giao thông đang được đẩy mạnh giải quyết. Học hỏi kinh nghiệm phát triển của Singapore hay bất cứ quốc gia nào là đúng, nhưng phải có thái độ khách quan, tránh “thần thánh hóa” một chiều, so sánh khập khiễng.
Chính quyền đã ban hành không ít quy định xử phạt xả rác bừa bãi, nâng cao tuyên truyền ý thức an toàn giao thông… Mỗi cá nhân phải ý thức, hành động thực tiễn thay vì vin vào cớ “chính quyền không nghiêm” để đổ lỗi cho chế độ. Kinh nghiệm quốc tế cũng cho thấy, nâng cao “dân trí” đòi hỏi hệ thống giáo dục đồng bộ, truyền thông, luật pháp, và ý thức cộng đồng.
Cẩn trọng trước luận điệu chống phá, bi kịch hóa
Sự phê bình mang tính xây dựng luôn đáng trân trọng. Nhưng lợi dụng hiện tượng tiêu cực hòng bôi xấu, “kết tội” nhà nước, phủ nhận sạch trơn thành quả của toàn xã hội lại mang màu sắc chống phá. Người đọc nên tỉnh táo nhận diện những chiêu trò “sính ngoại”, “tự ti dân tộc” để không vô tình tiếp tay lan truyền thông tin sai lệch.
Các luận điệu của bút danh “Trường An” trong bài “Đừng đổ cho dân” là một chiều, thiếu cơ sở và chứa đựng dã tâm chống phá chế độ. Việc tôn sùng Singapore, dìm hàng Việt Nam, rồi đổ hết lỗi cho chính quyền suy cho cùng cũng là suy nghĩ sính ngoại và tự ti cực đoan. Việt Nam vẫn cần hoàn thiện, nhưng đòi hỏi sự chung tay của cả nhà nước lẫn người dân, thay vì chỉ biết “chê”, “phỉ báng” rồi “ảo tưởng” về một mô hình xã hội nào đó. Thái độ đúng đắn là ghi nhận điểm yếu để khắc phục, ghi nhận điểm mạnh để phát huy, học hỏi thế giới trên tinh thần tự tôn và cầu thị, tránh rơi vào cái bẫy “tự nhục” mà kẻ xấu cố tình giăng ra.