Nhân quyền là có quyền tung tin giả?
Nhân quyền là có quyền tung tin giả? Ngày 4/6/2020, đại diện Văn phòng Cao ủy Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc (OHCHR), bà Michelle Bachelet, nói rằng, trong dịch Covid-19, tại 12 nước châu Á có chính sách ngăn cấm người dân theo dõi, trao đổi thông tin liên quan đến vấn đề y tế với lý do “ngăn chặn thông tin thất thiệt”. Trong các quốc gia đó, có Việt Nam !
Việc đưa Việt Nam vào danh sách khiến dư luận không chỉ ngỡ ngàng, mà còn phẫn nộ. Bởi lẽ, thời điểm cao trào của đại dịch, cũng chính bà Michelle Bachelet, trong phát biểu ngày 6/3 tại Thụy Sĩ, đã đề cập sự cần thiết cảnh giác với thông tin không chuẩn xác; khẳng định rằng: “thông tin sai lệch hoặc giả mạo có thể gây hại lớn vì thúc đẩy sự sợ hãi và định kiến”. Phải chăng bà có tiêu chuẩn kép trong đánh giá về “tự do thông tin” giữa các nước Mỹ, Châu Âu với các quốc gia như Việt Nam?
Nếu nói Việt Nam vi phạm quyền tự do ngôn luận tại thời điểm bùng phát dịch Covid-19, vậy bà Michelle Bachelet có căn cứ khẳng định Việt Nam ngăn chặn người dân đề cập thông tin về Covid-19 không?
Thực tế, ở Việt Nam, trong mấy tháng qua, thông tin về Covid-19 là nhiều nhất. Chính phủ, Bộ Y tế thông tin hàng ngày về diễn biến dịch bệnh, cuộc họp nào của Ban Chỉ đạo quốc gia về phòng chống dịch, báo chí, truyền thông đều được tham dự và đưa tin đầy đủ.
Trên mạng xã hội, hàng triệu tin, bài, video, clip liên quan đến Covid-19. Con số khổng lồ tin bài liên quan đến dịch bệnh nói lên rằng, chẳng một ai ở Việt Nam bị cấm đoán chia sẻ thông tin về Covid-19, nếu họ làm điều đó một cách có trách nhiệm.
Trước cả khuyến cáo của OHCHR về yêu cầu “cởi mở, minh bạch là chìa khóa để trao quyền, khuyến khích mọi người tham gia các biện pháp được thiết kế nhằm bảo vệ sức khỏe của chính họ và mọi người”, ngay từ đầu năm, khi mới ghi nhận các ca bệnh đầu tiên, Chính phủ Việt Nam đã yêu cầu ngành Y tế và các cơ quan liên quan minh bạch thông tin, coi đó như một nguyên tắc, đồng thời, là một giải pháp trong nhóm giải pháp phòng chống dịch.
Về điều này, ngày 12/5/2020, Tiến sỹ Kidong Park, Trưởng đại diện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam đã đánh giá rằng: “Các bạn (Việt Nam) nắm bắt thông tin rất nhanh, chia sẻ minh bạch, kịp thời, áp dụng công nghệ thông tin nhanh nhạy, hiệu quả…”.
Đại diện Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ tại Việt Nam đánh giá cao Việt Nam trong công tác phòng, chống dịch COVID-19 với quyết tâm cao, thực hiện đồng bộ các giải pháp hiệu quả, công khai, minh bạch.
Thậm chí, Đại sứ Hoa Kỳ- Daniel Kritenbrink ca ngợi và chúc mừng Chính phủ Việt Nam cũng như TP Hà Nội vừa qua đã có những biện pháp phòng chống dịch Covid-19. “Việt Nam có hơn 1000km đường biên giới với Trung Quốc và là một trong những quốc gia đầu tiên bị tấn công bởi dịch bệnh nhưng đã chủ động, minh bạch thông tin, chống dịch hiệu quả, và Hoa Kỳ rất tự hào là đối tác của Việt Nam trong việc đối phó dịch bệnh Covid -19”.
Nhân đây, cũng xin dẫn đánh giá của cuộc khảo sát do tổ chức Dalia Research, có trụ sở tại Berlin (CHLB Đức), công bố ngày 30/3: Việt Nam có tỉ lệ người dân tin tưởng vào các biện pháp ứng phó dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp Covid-19 của Chính phủ cao nhất thế giới.
Tờ The Foreign Policy của Mỹ, 16/4 đã có bài viết đánh giá cao tính minh bạch thông tin của Chính phủ Việt Nam trong hoạt động phòng chống dịch bệnh Covid-19; khẳng định, mức độ tín nhiệm của Chính phủ Việt Nam trong phòng chống đại dịch Covid-19 được xếp ở mức độ cao nhất thế giới. Đó là nhờ sự minh bạch thông tin về tình hình dịch bệnh. Các cuộc họp từ cấp độ Chính phủ đến Bộ, ngành về đại dịch Covid-19 đều được báo chí thông tin đầy đủ.
Đó chỉ là một số dẫn chứng đánh giá cao thành công chống dịch của Việt Nam có được nhờ minh bạch thông tin từ chính khách, truyền thông và các tổ chức quốc tế có uy tín, hẳn bà Michelle Bachelet không hề tìm hiểu trước khi phát ngôn nhân danh Cao ủy Nhân quyền Liên Hợp quốc?
Đương nhiên, “chống dịch như chống giặc”, Chính phủ, cơ quan chức năng, đặc biệt là người dân Việt Nam, không thể dung túng cho những hành vi đưa thông tin sai, thông tin chưa được kiểm chứng, thông tin bịa đặt, xuyên tạc, gây hoang mang trong người dân, gây hỗn loạn xã hội, xâm hại lợi ích của cộng đồng, gây nguy hiểm đối với xã hội, gây khó khăn, tốn kém thêm cho ngành y tế,v.v…
“Virus corona lây qua đường mạng” – báo chí đã nhận định như thế để nhấn mạnh tính chất nghiêm trọng của tin giả, tin sai; để lên án, phê phán những “anh hùng bàn phím” và việc làm vô trách nhiệm của họ trong những ngày đại dịch. Và những phần tử thiếu ý thức đó đã phải cúi đầu thừa nhận hành vi sai phạm trước pháp luật. Ngay cả ở Mỹ, Châu Âu giờ cũng đang lao đao trước thông tin giả liên quan đến dịch bệnh tràn ngập trên mạng Internet, gây ra hệ lụy không gì đo đếm nổi, ngăn cản nỗ lực ngăn chặn dịch bệnh của họ.
Vậy nên, thật đáng trách những phát ngôn thiếu khách quan, và cả thiếu trách nhiệm nữa của OHCHR và bà Michelle Bachelet.
Tác giả: Vũ Thúy
