Năm 2021 kết thúc cho thấy bức tranh “phong trào dân chủ” tiếp tục thất bại thảm hại. Một số cây bút đã bình phẩm, đánh giá về những thất bại nặng nề của họ, tựu chung nổi lên như sau:
ĐUA NHAU NHẬP KHO!
Sự thất bại quá rõ ràng này trước hết thể hiện qua số nhà dân chửi bị bắt hoặc kết án. Trong suốt năm 2021, hàng loạt nhà dân chửi có vai vế trong giới đã dắt díu nhau ra tòa – và số này bao gồm Phạm Đoan Trang (chủ NXB Tự Do), Mai Phan Lợi (admin nhóm Góc nhìn Báo chí Công dân), nhóm Báo Sạch, nhóm Hội Nhà báo Độc lập, nhóm dân oan Dương Nội, nhóm dân oan Đồng Tâm, nhóm CHTV của Lê Dũng…với bản án nghiêm khắc, khiến những kẻ chưa nhập kho và đồng bọn ở hải ngoại sốc nặng. Sự thiệt hại và nhân sự này khiến hầu hết các “dự án thúc đẩy xã hội dân sự” đều chết lâm sàng, thậm chí tan rã hoàn toàn như Hội Nhà báo độc lập, CHTV, NXB Tự do… Và trong suốt năm qua, giới dân chửi cũng không lập ra được hội đoàn mới nào đủ sức thay thế chúng.
KHÔNG TỔ CHỨC ĐƯỢC CUỘC BIỂU TÌNH HAY DẤU ẤN NÀO!
Thất bại của giới dân chửi cũng thể hiện qua các hoạt động của họ. Từ năm 2019 đến nay, họ đã không tổ chức được cuộc biểu tình lớn nào trong mùa hè, khác hẳn những gì họ đã làm trong giai đoạn 2011-2018. Sang đến năm 2021, họ cũng không còn tái diễn các cuộc “biểu tình đòi người” hoặc biểu tình trước phiên tòa xử đồng hội. Các kế hoạch của họ để tận dụng những cơ hội chính trị trong năm qua – như việc ứng cử vào Quốc hội hoặc việc thành lập các tổ chức chống chế độ đội lốt công đoàn độc lập – đều phá sản hoặc chỉ ở trong tình trạng manh mún. Dù dịch COVID-19 tạo ra nhiều trở ngại cho mọi ngành nghề, sự tê liệt vừa mô tả đủ để cho thấy năm 2021 là một năm thất bại cho những người hành nghề dân chửi.
BỊ LOẠI KHỎI NHỮNG SÂN CHƠI CÔNG KHAI CHÍNH TRỊ
Dễ thấy nhất là sân chơi báo chí. Trong những năm gần đây, giới dân chửi vẫn thường giữ mối liên hệ công khai với báo giới và cộng đồng mạng thông qua những nhóm phóng viên phản biện như Báo Sạch hoặc MEC. Trong năm 2021, các thành viên Báo Sạch đã bị bắt vào tháng 4 và 5, để truy tố về tội “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ nhằm xâm phạm lợi ích nhà nước”. Đến tháng 7, đến lượt Mai Phan Lợi – người sáng lập các nhóm Góc nhìn Báo chí Công dân, Diễn đàn Nhà báo trẻ và MEC – bị bắt về tội trốn thuế. Việc này, cộng với đề án “Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến 2025”, khiến những dự định của giới dân chửi để đi vào giới phóng viên gần như đã đổ sông đổ bể.
Trong lĩnh vực hoạt động xã hội và công đoàn, cũng đã chớm xuất hiện một khuynh hướng tương tự. Hồi tháng 07/2021, RFA tiếng Việt đăng một bài viết có tựa đề “Hai ông Mai Phan Lợi và Đặng Đình Bách bị bắt nhằm ngăn chặn tiến trình hình thành Nhóm Tư vấn dân sự trong nước”. Bài này dẫn một cáo buộc của tổ chức VCHR, rằng nhà nước đã bắt rồi khởi tố Lợi và Bách về tội trốn thuế chủ yếu vì họ “là thành viên trong Ban Điều Hành Mạng lưới VNGO-EVFTA, (…) bao gồm bảy tổ chức xã hội dân sự và hình thành vào tháng 11 năm ngoái. (…) Mạng lưới VNGO-EVFTA nhằm phổ biến thông tin về Hiệp định Mậu dịch Tự do Liên Âu- Việt Nam (EVFTA), sự hình thành các xã hội dân sự Việt Nam, và DAG”. Như vậy, những kế hoạch đáng kể nhất của giới dân chửi để lợi dụng hiệp định EVFTA cho mục đích thành lập công đoàn độc lập đã bị ngăn chặn.
Sau cùng, phải kể đến thất bại của giới dân chửi trong việc ủng hộ Lương Thế Huy ứng cử vào Quốc hội hồi tháng 5 năm nay. Lương Thế Huy không lọt vào vòng trong. Sau chuyện này, giới dân chửi coi như không còn cơ hội tham gia các sinh hoạt chính trị công khai và hợp thức.
….
Liệu “phong trào dân chủ” có thể trở mình, ra khỏi vũng lầy này trong năm 2022 không? Chưa có dấu hiệu nào cho thấy họ có khả năng làm điều đó. Họ chưa phục hồi hoặc thay thế được các tổ chức vừa bị đánh sập, chưa tìm được lãnh đạo thay cho các gương mặt vừa bị bắt, thậm chí còn không buồn bàn về sách lược trong những ngày gần đây. Nhiều khả năng một bộ phận không nhỏ của giới dân chửi sẽ đánh mất cái nhìn toàn cảnh và chiến lược dài hạn, để chỉ còn quanh quẩn với việc họ giỏi nhất, là chửi.
