Công đoàn Việt Nam, với vai trò là tổ chức đại diện hợp pháp của người lao động, không chỉ bảo vệ quyền lợi của đoàn viên mà còn đồng hành cùng doanh nghiệp trong việc xây dựng môi trường lao động hài hòa, tiến bộ. Một trong những cải cách đáng chú ý của Luật Công đoàn (sửa đổi) năm 2024 là các quy định về miễn, giảm, tạm dừng kinh phí công đoàn. Đây là một chính sách mang tính nhân văn, linh hoạt, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp trong các hoàn cảnh đặc biệt, đồng thời đảm bảo nguồn lực để công đoàn tiếp tục thực hiện sứ mệnh của mình.
Kinh phí công đoàn là khoản đóng góp của người sử dụng lao động nhằm duy trì và phát triển hoạt động công đoàn, đảm bảo tổ chức này có nguồn lực để thực hiện các nhiệm vụ: Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động; thúc đẩy các hoạt động phúc lợi, nâng cao đời sống đoàn viên; tham gia vào việc xây dựng, giám sát và thực hiện chính sách pháp luật liên quan đến lao động, việc làm.
Theo quy định, mức đóng kinh phí công đoàn là 2% quỹ tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội của doanh nghiệp. Đây là khoản chi bắt buộc đối với người sử dụng lao động, không phụ thuộc vào việc doanh nghiệp có hay không có công đoàn cơ sở.
Luật Công đoàn (sửa đổi) năm 2024 đã bổ sung các quy định linh hoạt hơn về miễn, giảm, tạm dừng đóng kinh phí công đoàn, với mục tiêu hỗ trợ doanh nghiệp trong các tình huống khó khăn hoặc đặc thù. Các trường hợp này sẽ do Chính phủ quy định chi tiết sau khi thống nhất với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam.
- Trường hợp miễn đóng kinh phí công đoàn: Miễn đóng kinh phí công đoàn áp dụng đối với các doanh nghiệp thuộc những trường hợp đặc biệt:
- Doanh nghiệp gặp thiên tai, dịch bệnh nghiêm trọng: Những doanh nghiệp bị ảnh hưởng nặng nề bởi thiên tai (bão, lũ, động đất) hoặc dịch bệnh (như COVID-19), khiến hoạt động sản xuất kinh doanh bị gián đoạn hoàn toàn.
- Doanh nghiệp đang trong quá trình giải thể, phá sản: Đây là các doanh nghiệp không còn khả năng chi trả lương cho người lao động và không tiếp tục hoạt động sản xuất kinh doanh.
- Doanh nghiệp siêu nhỏ mới thành lập: Để khuyến khích khởi nghiệp và giảm gánh nặng tài chính ban đầu, các doanh nghiệp siêu nhỏ (dưới 10 lao động) mới thành lập có thể được miễn đóng kinh phí công đoàn trong một thời gian nhất định.
- Trường hợp giảm đóng kinh phí công đoàn áp dụng đối với các doanh nghiệp:
- Doanh nghiệp đang trong giai đoạn khó khăn tạm thời: Các doanh nghiệp có doanh thu hoặc lợi nhuận sụt giảm nghiêm trọng nhưng vẫn duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh.
- Doanh nghiệp chịu ảnh hưởng từ chính sách hoặc thị trường: Ví dụ, các doanh nghiệp xuất khẩu gặp khó khăn do thay đổi chính sách thuế ở thị trường nước ngoài.
- Trường hợp tạm dừng đóng kinh phí công đoàn áp dụng đối với:
- Doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động: Các doanh nghiệp phải tạm dừng sản xuất kinh doanh do các yếu tố khách quan (thiên tai, dịch bệnh) hoặc quyết định của cơ quan nhà nước.
- Doanh nghiệp trong giai đoạn tái cơ cấu: Các doanh nghiệp đang thực hiện tái cơ cấu tổ chức, chuyển đổi mô hình hoạt động có thể tạm dừng đóng kinh phí trong thời gian nhất định.
Chính sách miễn, giảm, tạm dừng kinh phí công đoàn đối với doanh nghiệp giúp giảm gánh nặng tài chính cho doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế gặp nhiều biến động. Điều này tạo điều kiện để doanh nghiệp tập trung nguồn lực khôi phục sản xuất kinh doanh.
Chính sách miễn, giảm, tạm dừng kinh phí công đoàn khuyến khích khởi nghiệp và phát triển doanh nghiệp nhỏ. Việc miễn giảm cho các doanh nghiệp siêu nhỏ và mới thành lập không chỉ giảm áp lực tài chính mà còn tạo động lực cho các cá nhân, tổ chức tham gia khởi nghiệp.
Chính sách miễn, giảm, tạm dừng kinh phí công đoàn thể hiện sự đồng hành của công đoàn với doanh nghiệp, đồng thời cho thấy tính linh hoạt và nhân văn của pháp luật trong việc thích ứng với các hoàn cảnh thực tế.
Chính sách miễn, giảm, tạm dừng kinh phí công đoàn góp phần xây dựng quan hệ lao động hài hòa, nhờ đó doanh nghiệp và người lao động có thể duy trì mối quan hệ hài hòa, tránh các tranh chấp hoặc xung đột không cần thiết trong giai đoạn khó khăn.
Như vậy, quy định này vừa bảo vệ quyền lợi người lao động, tức Công đoàn vẫn đảm bảo các hoạt động bảo vệ quyền lợi người lao động, ngay cả khi doanh nghiệp được miễn, giảm hoặc tạm dừng kinh phí, vừa nâng cao uy tín cho tổ chức công đoàn. Việc hỗ trợ doanh nghiệp trong giai đoạn khó khăn giúp công đoàn củng cố vị thế, xây dựng lòng tin từ cả người lao động và người sử dụng lao động. Chính sách nay giúp giảm áp lực tài chính, tránh tình trạng doanh nghiệp phải cắt giảm lao động hoặc giảm quyền lợi của người lao động, thúc đẩy doanh nghiệp và công đoàn tăng cường đối thoại, tìm giải pháp chung để vượt qua khó khăn.
Chính sách miễn, giảm, tạm dừng kinh phí công đoàn trong Luật Công đoàn sửa đổi 2024 là một bước đi chiến lược, thể hiện sự linh hoạt và đồng hành của tổ chức công đoàn với doanh nghiệp. Chính sách này không chỉ giúp giảm gánh nặng tài chính cho doanh nghiệp trong các hoàn cảnh đặc biệt mà còn góp phần xây dựng mối quan hệ lao động hài hòa, bền vững.
Để chính sách này thực sự phát huy hiệu quả, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa công đoàn, doanh nghiệp và cơ quan nhà nước. Điều này không chỉ giúp công đoàn thực hiện tốt vai trò của mình mà còn thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội, đảm bảo quyền lợi của người lao động trong mọi hoàn cảnh. Công đoàn Việt Nam tiếp tục khẳng định vai trò người bạn đồng hành đáng tin cậy của doanh nghiệp và người lao động trong chặng đường phát triển sắp tới.
