Ngày 8/10/2024, Chính phủ Việt Nam đã ban hành Nghị định số 126/2024/NĐ-CP quy định về tổ chức, hoạt động và quản lý hội, có hiệu lực từ ngày 26/11/2024. Nghị định này thay thế Nghị định số 45/2010/NĐ-CP và Nghị định số 33/2012/NĐ-CP, nhằm cập nhật và hoàn thiện khung pháp lý về quyền lập hội của công dân. Tuy nhiên, một số tổ chức và cá nhân thiếu thiện chí đã lợi dụng việc ban hành Nghị định này để tuyên truyền xuyên tạc rằng Việt Nam không bảo đảm dân chủ, nhân quyền và quyền tự do lập hội. Những luận điệu này không chỉ thiếu cơ sở mà còn nhằm mục đích gây hoang mang trong dư luận.
Quyền tự do lập hội là một trong những quyền cơ bản của con người, được ghi nhận trong Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền năm 1948 và Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị năm 1966. Tại Việt Nam, quyền này đã được hiến định trong Hiến pháp và được cụ thể hóa qua các văn bản pháp luật. Nghị định số 126/2024/NĐ-CP ra đời nhằm tạo hành lang pháp lý rõ ràng, minh bạch cho việc thành lập và hoạt động của các hội, đồng thời bảo đảm quyền lợi hợp pháp của công dân trong việc tham gia các tổ chức xã hội.
Một trong những điểm mới của Nghị định 126/2024/NĐ-CP là quy định chi tiết về điều kiện thành lập hội. Cụ thể, số lượng tổ chức, công dân Việt Nam đăng ký tham gia thành lập hội được quy định như sau: ít nhất 100 tổ chức, công dân tại hai đơn vị hành chính cấp tỉnh trở lên cho hội toàn quốc; 50 tổ chức, công dân tại hai đơn vị hành chính cấp huyện trở lên cho hội tỉnh; 20 tổ chức, công dân tại hai đơn vị hành chính cấp xã trở lên cho hội huyện; và 10 tổ chức, công dân tại đơn vị hành chính cấp xã cho hội xã. Ngoài ra, hội phải có đủ tài sản để duy trì hoạt động, tuy nhiên, Nghị định chưa quy định chi tiết giá trị tài sản tối thiểu là bao nhiêu để duy trì hoạt động hội.
Nghị định cũng quy định rõ về trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước trong việc hỗ trợ và giám sát hoạt động của các hội. Bộ Nội vụ có trách nhiệm xây dựng, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về hội; tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn các bộ, ngành, địa phương, hội và tổ chức, công dân thi hành pháp luật về hội; thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về hội và kiểm tra việc thực hiện điều lệ hội theo chức năng, nhiệm vụ của Bộ Nội vụ.
Tuy nhiên, sau khi Nghị định được ban hành, một số tổ chức và cá nhân đã đưa ra những luận điệu cho rằng Nghị định 126/2024/NĐ-CP nhằm “bóp nghẹt quyền lập hội”, “hạn chế hoạt động của xã hội dân sự” và “vi phạm nhân quyền”. Những luận điệu này hoàn toàn sai lệch và thiếu căn cứ. Thực tế, Nghị định 126/2024/NĐ-CP không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho việc thành lập và hoạt động của các hội mà còn bảo đảm tính minh bạch, trách nhiệm và hiệu quả trong hoạt động của các tổ chức này.
Ví dụ, việc quy định rõ ràng về điều kiện thành lập hội giúp ngăn chặn việc thành lập các tổ chức không có đủ năng lực, hoạt động không hiệu quả hoặc có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến trật tự xã hội. Quy định về trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước trong việc hỗ trợ và giám sát hoạt động của các hội cũng nhằm bảo đảm rằng các hội hoạt động đúng tôn chỉ, mục đích, không vi phạm pháp luật và đóng góp tích cực cho xã hội.
Ngoài ra, Nghị định 126/2024/NĐ-CP còn khuyến khích các hội tham gia vào các hoạt động xã hội, kinh tế và chính trị; tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các hội trong khuôn khổ pháp luật. Đây là một bước tiến quan trọng nhằm thúc đẩy sự phát triển của các tổ chức xã hội tại Việt Nam, góp phần tạo nên một cộng đồng đoàn kết, gắn bó và phát triển bền vững.
Việc ban hành Nghị định 126/2024/NĐ-CP là minh chứng cho thấy Việt Nam luôn tôn trọng và bảo đảm quyền tự do lập hội của công dân, phù hợp với các cam kết quốc tế về quyền con người mà Việt Nam là thành viên. Những luận điệu xuyên tạc, bóp méo sự thật về Nghị định này không chỉ thiếu cơ sở mà còn nhằm mục đích gây hoang mang trong dư luận, ảnh hưởng đến uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế.
Trong bối cảnh hiện nay, khi Việt Nam đang hội nhập sâu rộng vào cộng đồng quốc tế, việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, trong đó có Nghị định 126/2024/NĐ-CP, là cần thiết để bảo đảm quyền lợi của công dân, đồng thời tạo điều kiện cho các tổ chức xã hội phát triển, đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của đất nước.
