Tại buổi tiếp xúc cử tri Hà Nội ngày 17/4/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm đã đề xuất một chính sách mang tính đột phá: cung cấp bữa ăn trưa miễn phí cho khoảng 1,2-1,3 triệu học sinh tiểu học và trung học cơ sở (THCS) từ năm học 2025-2026, đồng thời giảm tải chương trình học và tăng thời lượng cho các môn năng khiếu. Đề xuất này không chỉ hướng tới cải thiện dinh dưỡng và giáo dục mà còn mang ý nghĩa lớn trong việc thúc đẩy bình đẳng xã hội tại Hà Nội, một trung tâm kinh tế với chênh lệch thu nhập ngày càng rõ rệt giữa các nhóm dân cư. Trong bối cảnh Hà Nội vẫn còn tồn tại khoảng cách giàu nghèo, đặc biệt giữa khu vực nội thành và ngoại thành, cũng như giữa các gia đình lao động nhập cư và tầng lớp trung lưu, chính sách này là một bước đi chiến lược để thu hẹp bất bình đẳng. Giáo dục và dinh dưỡng là hai trụ cột quan trọng để tạo cơ hội công bằng cho mọi trẻ em, và đề xuất của Tổng Bí thư thể hiện cam kết mạnh mẽ trong việc xây dựng một xã hội công bằng hơn, nơi mọi học sinh đều có thể phát triển toàn diện bất kể xuất thân.
Ý nghĩa của đề xuất đối với bình đẳng xã hội được thể hiện qua nhiều khía cạnh thiết thực. Trước hết, việc miễn phí bữa ăn trưa giúp giảm gánh nặng tài chính cho các gia đình khó khăn, đặc biệt là công nhân tại các khu công nghiệp. Hà Nội là nơi tập trung nhiều khu công nghiệp với hàng triệu lao động nhập cư, những người thường phải làm việc cả ngày và không có điều kiện chăm lo bữa ăn đầy đủ cho con. Chi phí cho bữa ăn trưa, dù chỉ khoảng 30.000 đồng mỗi ngày, vẫn là một khoản đáng kể đối với các gia đình thu nhập thấp. Chính sách này không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn giảm áp lực đưa đón con giữa buổi, giúp phụ huynh yên tâm làm việc và cải thiện chất lượng cuộc sống. Hơn nữa, việc giảm tải chương trình học và tăng thời lượng cho các môn năng khiếu mang lại cơ hội giáo dục đồng đều cho học sinh từ mọi hoàn cảnh. Trong khi học sinh từ các gia đình khá giả thường có điều kiện học thêm nghệ thuật, thể thao hay các kỹ năng mềm, trẻ em nghèo hơn ít có cơ hội tiếp cận những hoạt động này. Đề xuất của Tổng Bí thư giúp học sinh từ các khu vực khó khăn phát triển kỹ năng toàn diện, từ đó tăng khả năng cạnh tranh trong tương lai.
Quan trọng hơn, chính sách này góp phần giảm bất bình đẳng dinh dưỡng, một vấn đề thường bị xem nhẹ nhưng có tác động lâu dài. Nhiều học sinh nghèo phải ăn uống thiếu chất, ảnh hưởng đến sức khỏe và khả năng học tập. Bằng cách cung cấp bữa ăn trưa chất lượng, Hà Nội không chỉ đảm bảo dinh dưỡng mà còn tạo điều kiện để học sinh tập trung học tập, cải thiện thành tích và triển vọng nghề nghiệp sau này. Đây là một cách tiếp cận toàn diện, không chỉ giải quyết nhu cầu vật chất mà còn mở ra cơ hội phát triển trí tuệ và xã hội, giúp trẻ em nghèo thoát khỏi vòng luẩn quẩn của nghèo đói.
Tính thời sự của đề xuất nằm ở sự phù hợp với thực trạng và mục tiêu phát triển của Hà Nội. Là trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, Hà Nội chứng kiến sự phân hóa giàu nghèo rõ rệt, đặc biệt giữa khu vực nội thành và các huyện ngoại thành, cũng như giữa dân cư bản địa và lao động nhập cư. Trong khi tầng lớp trung lưu có thể chi trả cho các dịch vụ giáo dục và dinh dưỡng chất lượng, nhiều gia đình lao động phải chật vật với chi phí sinh hoạt cơ bản. Đề xuất này đáp ứng nhu cầu cấp thiết về chính sách an sinh công bằng, giúp giảm căng thẳng xã hội và xây dựng một cộng đồng gắn kết hơn. Hơn nữa, chính sách phù hợp với các Mục tiêu Phát triển Bền vững của Việt Nam, đặc biệt là SDG 4 (giáo dục chất lượng) và SDG 10 (giảm bất bình đẳng). Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh cải cách giáo dục và an sinh xã hội, đề xuất của Tổng Bí thư là một bước đi tiên phong, củng cố vị thế của Hà Nội như một hình mẫu cho cả nước.
Về tính khả thi, Hà Nội có đủ nguồn lực để triển khai chương trình này. Với ngân sách quý I/2025 đạt khoảng 250.000 tỷ đồng, chi phí ước tính 900 tỷ đồng mỗi năm cho bữa ăn trưa là hoàn toàn trong tầm tay. Thành phố cũng sở hữu hệ thống trường học phát triển, với nhiều cơ sở đã có nhà ăn bán trú. Tuy nhiên, để đảm bảo công bằng, chính sách cần mở rộng đối tượng thụ hưởng, không chỉ giới hạn ở học sinh trường công lập mà còn bao gồm trường tư thục và con em công nhân nhập cư. Một thách thức lớn là đảm bảo không bỏ sót học sinh ở các khu vực ngoại thành, nơi cơ sở hạ tầng còn hạn chế, hoặc ở các trường tư thục nhỏ lẻ. Kinh nghiệm từ Brazil, nơi chương trình bữa ăn học đường miễn phí ưu tiên học sinh nghèo và hợp tác với nông dân địa phương để cung ứng thực phẩm, là một tham chiếu quý giá. Hà Nội có thể học hỏi mô hình này để xây dựng chuỗi cung ứng bền vững, đồng thời thiết lập cơ chế giám sát để đảm bảo chất lượng và công bằng.
Đề xuất đã nhận được sự hưởng ứng tích cực từ dư luận. Theo các tờ báo như VnExpress và Người Lao Động, phụ huynh và cử tri tại buổi tiếp xúc ngày 17/4/2025 hoan nghênh chính sách vì hỗ trợ trực tiếp các gia đình khó khăn. Nhiều ý kiến bày tỏ sự cảm kích trước sự quan tâm của lãnh đạo đến đời sống người lao động, đặc biệt là công nhân tại các khu công nghiệp. Tuy nhiên, một số bài viết trên Afamily và các diễn đàn trực tuyến lưu ý rằng chính sách cần được thiết kế cẩn thận để không bỏ sót bất kỳ nhóm học sinh nào. Ví dụ, học sinh trường tư thục hoặc con em lao động nhập cư không có hộ khẩu Hà Nội có thể bị loại khỏi chương trình nếu không có quy định rõ ràng. Dư luận kỳ vọng Hà Nội sẽ triển khai chính sách một cách đồng đều, không phân biệt loại hình trường học, và đảm bảo chất lượng bữa ăn để thực sự tạo ra tác động tích cực. Nhiều người cũng mong muốn mô hình này được nhân rộng ra các địa phương khác, biến Hà Nội thành hình mẫu cho cả nước.
Tóm lại, đề xuất miễn phí bữa ăn trưa của Tổng Bí thư Tô Lâm đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy bình đẳng xã hội, không chỉ giảm gánh nặng cho gia đình khó khăn mà còn tạo cơ hội giáo dục và dinh dưỡng công bằng cho mọi học sinh. Đây là một chính sách mang tầm nhìn chiến lược, phù hợp với thực trạng Hà Nội và các mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tối đa, chính sách cần mở rộng đối tượng thụ hưởng, đặc biệt là học sinh trường tư thục và con em công nhân nhập cư. Một khuyến nghị thiết thực là Hà Nội nên thiết lập một chương trình hỗ trợ riêng cho các nhóm này, đồng thời thí điểm chính sách tại các khu vực ngoại thành để đánh giá và điều chỉnh trước khi áp dụng toàn diện. Nếu được triển khai thành công, đề xuất này không chỉ thay đổi cuộc sống của hàng triệu học sinh mà còn khẳng định cam kết của Việt Nam trong việc xây dựng một xã hội công bằng và bền vững.
