Lâu nay, các thế lực thù địch, chống phá luôn triệt để lợi dụng những vụ việc khiếu kiện, đình công, đòi quyền lợi của công nhân để công kích vai trò của Công đoàn cơ sở, phủ nhận năng lực, vai trò của tổ chức này, làm cớ đòi “công đoàn độc lập”, nhằm từng bước công khai hóa tổ chức, hội nhóm chống đối núp danh nghĩa bảo vệ quyền lao động.
Công đoàn cơ sở là hạt nhân cơ bản và nền tảng quan trọng trong hệ thống tổ chức Công đoàn Việt Nam. Với vai trò gần gũi và trực tiếp nhất với người lao động, công đoàn cơ sở không chỉ là cầu nối giữa người lao động và người sử dụng lao động mà còn là người đại diện bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho đoàn viên trong môi trường làm việc. Sau khi Luật Công đoàn sửa đổi năm 2024 được Quốc hội thông qua, công đoàn cơ sở càng được chú trọng và giao thêm nhiều nhiệm vụ quan trọng. Các quy định mới của luật đã tạo ra cơ hội để công đoàn cơ sở phát huy vai trò, đồng thời đặt ra những yêu cầu mới trong việc bảo vệ người lao động và thực thi các chính sách liên quan. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng phân tích vai trò, trách nhiệm của công đoàn cơ sở, đặc biệt trong bối cảnh các thay đổi quan trọng từ Luật Công đoàn sửa đổi năm 2024.
Công đoàn cơ sở là tổ chức công đoàn được thành lập tại cơ sở lao động, nơi tập trung đông đảo người lao động và hoạt động trực tiếp dưới sự chỉ đạo của cấp công đoàn cấp trên. Đây là nơi kết nối gần nhất với người lao động, có vai trò đại diện và bảo vệ quyền lợi của họ trong các quan hệ lao động hàng ngày.Công đoàn cơ sở đóng vai trò bảo vệ các quyền lợi hợp pháp của người lao động, bao gồm quyền được làm việc, hưởng lương, nghỉ phép, bảo hiểm xã hội và an toàn lao động; thường xuyên tham gia vào quá trình thương lượng và ký kết các thỏa ước lao động tập thể, đảm bảo quyền lợi cao nhất cho người lao động.Khi xảy ra tranh chấp giữa người lao động và người sử dụng lao động, công đoàn cơ sở đóng vai trò trung gian hòa giải và đại diện cho người lao động. Công đoàn cơ sở cũng là nơi tổ chức các hoạt động phúc lợi, văn hóa, thể thao để nâng cao chất lượng cuộc sống cho đoàn viên. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và những thay đổi từ Luật Công đoàn sửa đổi 2024, vai trò của công đoàn cơ sở càng được nâng cao. Công đoàn cơ sở không chỉ đại diện cho người lao động trong quan hệ lao động mà còn thực hiện giám sát xã hội và phản biện chính sách ở cấp cơ sở.
NHỮNG ĐIỂM MỚI TỪ LUẬT CÔNG ĐOÀN SỬA ĐỔI 2024 LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG ĐOÀN CƠ SỞ
1. Mở rộng đối tượng tham gia công đoàn cơ sở
- Người lao động không có quan hệ lao động và lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam nay được quyền tham gia công đoàn cơ sở.
- Quy định này giúp công đoàn cơ sở mở rộng phạm vi bảo vệ, đồng thời khẳng định vai trò đại diện của công đoàn đối với mọi thành phần lao động trong xã hội.
2. Thực hiện giám sát và phản biện xã hội
- Công đoàn cơ sở được giao thêm nhiệm vụ giám sát việc thực hiện các chính sách pháp luật tại doanh nghiệp, bao gồm chế độ làm việc, an toàn lao động và các quy định bảo vệ người lao động.
- Vai trò phản biện xã hội giúp công đoàn cơ sở trở thành tiếng nói phản ánh thực tế từ cơ sở, góp phần xây dựng các chính sách phù hợp.
3. Sử dụng tài chính công đoàn một cách minh bạch
- Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam thực hiện phân cấp tài chính, cho phép công đoàn cơ sở có quyền chủ động hơn trong việc sử dụng kinh phí để chăm lo đời sống đoàn viên.
- Việc bổ sung quy định kiểm toán định kỳ giúp công đoàn cơ sở quản lý tài chính hiệu quả và minh bạch hơn.
4. Chính sách miễn, giảm, tạm dừng kinh phí công đoàn
- Công đoàn cơ sở cần linh hoạt áp dụng các chính sách này để hỗ trợ doanh nghiệp trong các hoàn cảnh đặc biệt, đồng thời đảm bảo các hoạt động bảo vệ quyền lợi người lao động không bị gián đoạn.
VAI TRÒ CỦA CÔNG ĐOÀN CƠ SỞ TRONG THỰC HIỆN CÁC CHÍNH SÁCH MỚI
1. Bảo vệ quyền lợi của các đối tượng mới tham gia công đoàn
- Với việc mở rộng đối tượng tham gia công đoàn cơ sở, tổ chức này cần chú trọng đến quyền lợi của người lao động không có quan hệ lao động và lao động nước ngoài, đảm bảo họ được bảo vệ như lao động trong nước.
- Công đoàn cơ sở phải tạo điều kiện để các đối tượng mới tham gia các hoạt động, được hưởng lợi ích từ các thỏa ước lao động tập thể.
2. Thực hiện giám sát tại doanh nghiệp
- Công đoàn cơ sở cần chủ động giám sát việc thực hiện chính sách pháp luật tại doanh nghiệp, đặc biệt là các quy định liên quan đến lương, bảo hiểm xã hội và điều kiện làm việc.
- Việc giám sát này không chỉ bảo vệ người lao động mà còn giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật, tránh rủi ro pháp lý.
3. Nâng cao vai trò trong thương lượng tập thể
- Công đoàn cơ sở cần tập trung vào việc nâng cao chất lượng thỏa ước lao động tập thể, đưa ra các điều khoản có lợi cho đoàn viên, như cải thiện điều kiện làm việc, tăng phụ cấp và các chế độ phúc lợi.
- Đặc biệt, cần áp dụng linh hoạt các chính sách miễn, giảm kinh phí công đoàn để cân bằng giữa quyền lợi của người lao động và sự ổn định của doanh nghiệp.
4. Tăng cường chăm lo đời sống đoàn viên
- Công đoàn cơ sở có quyền tự chủ hơn trong việc sử dụng kinh phí, cần tổ chức nhiều hoạt động phúc lợi, văn hóa và thể thao để nâng cao đời sống đoàn viên.
- Chú trọng hỗ trợ đoàn viên gặp khó khăn thông qua các chương trình hỗ trợ tài chính, quà tặng trong các dịp lễ tết.
Công đoàn cơ sở là nền tảng quan trọng nhất trong hệ thống tổ chức Công đoàn Việt Nam, là nơi người lao động đặt niềm tin và kỳ vọng vào sự bảo vệ và đồng hành. Với các quy định mới từ Luật Công đoàn sửa đổi 2024, công đoàn cơ sở không chỉ tiếp tục thực hiện các chức năng truyền thống mà còn được giao thêm nhiều nhiệm vụ quan trọng, đòi hỏi sự đổi mới và sáng tạo.
Trong bối cảnh hội nhập và thay đổi nhanh chóng, công đoàn cơ sở cần phát huy vai trò của mình, vừa bảo vệ quyền lợi người lao động, vừa hỗ trợ doanh nghiệp phát triển bền vững. Sự phát triển của công đoàn cơ sở chính là yếu tố quyết định sự thành công của Công đoàn Việt Nam trong hành trình hướng tới một môi trường lao động công bằng, hài hòa và tiến bộ.
