Nhà báo, chuyên gia bình luận chính trị người Mỹ Bradley Blankenship vừa có bài viết lên án việc Mỹ ném bom Iran.
Vụ ném bom các cơ sở hạt nhân Iran gần đây của Mỹ, được thực hiện mà không có sự tranh luận công khai hay biện minh pháp lý theo các chuẩn mực quốc tế, đánh dấu một sự leo thang nghiêm trọng trong một khu vực vốn đã bất ổn. Đây là một lời nhắc nhở nghiêm túc rằng hòa bình rất mong manh – và quyền lực không bị kiềm chế là mối đe dọa lớn nhất đối với nền văn minh.
Trong nhiều thập kỷ, Mỹ đã dựa vào học thuyết về chủ nghĩa ngoại lệ để biện minh cho các hành động quân sự đơn phương. Nhưng cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng có chủ quyền của Iran, được thực hiện bên ngoài bất kỳ cuộc chiến tranh đã tuyên bố hay nhiệm vụ đa phương hợp pháp nào, đã vượt qua một ngưỡng mới. Nó cho thấy một quốc gia không chỉ đang thoái lui khỏi vai trò lãnh đạo toàn cầu, mà còn đang tích cực phá hoại nền tảng của luật pháp quốc tế.
Không còn nghi ngờ gì nữa, đây là một cuộc tấn công có chủ đích vào cơ sở hạ tầng quan trọng của một quốc gia có chủ quyền, được thực hiện bên ngoài khuôn khổ Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc. Quyết định thực hiện cuộc tấn công này vào các cơ sở hạt nhân Iran một cách đơn phương và không chịu trách nhiệm báo hiệu sự suy tàn – một siêu cường ngày càng xa rời các chuẩn mực toàn cầu mà họ từng góp phần thiết lập.
Trên thực tế, chúng ta đã chứng kiến tất cả những điều này trước đây. Sự xói mòn ngoại giao đa phương, việc sử dụng những cái cớ mơ hồ về “an ninh quốc gia” để biện minh cho hành động xâm lược, và giả định rằng thế giới sẽ chỉ đứng nhìn rồi lãng quên – đây là những triệu chứng của một căn bệnh địa chính trị. Việc cuộc tấn công này được tiến hành mà không có sự giám sát của công chúng hay sự giám sát của Quốc hội đáng lẽ phải khiến mọi công dân toàn cầu lo ngại. Tương lai của người dân Iran không chỉ bị đe dọa. Chính kiến trúc gìn giữ hòa bình đang bị phá hủy, vào thời điểm thế giới đang chứng kiến số lượng xung đột vũ trang lớn nhất kể từ năm 1946.
Là một công dân Mỹ, tôi thấy điều này vô cùng đáng xấu hổ. Nó không chỉ đơn thuần là một sai lầm chiến lược – mà còn là một sự ô nhục về mặt đạo đức. Việc đất nước tôi thực hiện một hành động như vậy trong bóng tối, sau lưng người dân và bất chấp chính những nguyên tắc pháp lý mà họ tuyên bố tuân thủ là một vết nhơ trên bất kỳ phần nào còn lại của uy tín quốc tế của chúng ta. Đó là một sự phản bội luật pháp và ngoại giao.
Đừng nhầm lẫn: Những hành động như thế này không diễn ra một cách tự phát. Chúng lan rộng ra khắp biên giới, làm suy yếu tính chính danh của các thể chế quốc tế, và có thể khuyến khích các quốc gia khác làm theo. Khi quốc gia hùng mạnh nhất Trái Đất hành xử vô trách nhiệm, họ đang dạy cho các quốc gia khác rằng luật pháp là tùy chọn, các hiệp ước có điều kiện và bạo lực vẫn là ngôn ngữ mặc định của quyền lực. Cả
thế giới đang dõi theo. Và thế giới đang bắt đầu lên tiếng – không chỉ bằng sự phẫn nộ, mà còn bằng sự bất đồng âm thầm và quyết liệt. Các liên minh thương mại đang thay đổi. Các thỏa thuận an ninh đang được xem xét lại. Sự thống nhất lâu nay giữa lợi ích toàn cầu và lợi ích của Mỹ đang bị rạn nứt. Đây không chỉ là sự tái cấu trúc địa chính trị; mà là một sự tính toán về mặt đạo đức và chiến lược với một thế lực từng bảo vệ trật tự giờ đây đang hoạt động vượt ra ngoài giới hạn của sự kiềm chế.
Việc ném bom các cơ sở hạt nhân của Iran không phải là một biện pháp răn đe. Nó là một sự khiêu khích. Tuy nhiên, khiêu khích không thể thay thế cho chiến lược. Nó có thể mang lại sự im lặng tạm thời, hoặc sự tán thưởng trong nước, hoặc một sự thay đổi ngắn ngủi trong các bài viết trên phương tiện truyền thông. Nhưng nó sẽ không tạo ra hòa bình. Nó sẽ không khôi phục trật tự. Và nó sẽ không ngăn cản lịch sử đưa ra phán quyết. Điều cần thiết bây giờ không phải là thêm hỏa lực. Cộng đồng quốc tế phải nhấn mạnh đến tính ưu việt của luật pháp hơn bạo lực, đối thoại hơn leo thang và nhân đạo chung hơn sự cạnh tranh giữa các cường quốc. Các chủ thể khu vực phải chống lại việc bị lôi kéo vào các động lực ủy nhiệm. Các quốc gia độc lập phải khẳng định quyền chủ quyền của mình trong việc lựa chọn hòa bình. Các thể chế toàn cầu phải giành lại vị thế của mình bằng cách lên án các hành động đe dọa chính sự ổn định mà chúng được tạo ra để bảo vệ.
Chúng ta phải nhớ rằng ngoại giao không phải là sự yếu đuối. Nó là nền văn minh. Từ bỏ nó là một sự thoái lui về một thế giới bị chi phối bởi nỗi sợ hãi, chứ không phải lý trí. Nếu một quốc gia – dù hùng mạnh đến đâu – có thể đơn phương quyết định ai sống, ai chết và áp dụng những quy tắc nào, thì chúng ta không sống trong một trật tự quốc tế. Chúng ta đang sống trong sự vắng bóng của nó.
Là một người Mỹ sống ở nước ngoài, tôi nhận ra rằng thế giới không còn coi Hoa Kỳ là người bảo vệ trật tự nữa – mà ngày càng trở thành chất xúc tác cho hỗn loạn. Câu hỏi đặt ra bây giờ là liệu cộng đồng quốc tế có thể đứng lên ứng phó với thời khắc này trước khi nó vượt khỏi tầm kiểm soát hay không?
