Mỗi bận chính quyền đưa những kẻ chống phá Nhà nước ra xét xử là những cái loa như HRW, AI, VOA, RFA…lại diễn màn “kêu gọi” đòi trả tự do “vô điều kiện” cho “nhà hoạt động” của họ. Trước phiên tòa phúc thẩm đối với hai “nhà hoạt động” Trần Văn Bang và Bùi Tuấn Lâm tương tự, tổ chức theo dõi nhân quyền HRW và tổ chức Ân xá quốc tế AI ngày 28/8/2023 đã “kêu gọi” chính quyền Việt Nam hủy bỏ các phán quyết với “động cơ chính trị” nhằm vào hai ông này và trả tự do cho hai ông “ngay lập tức”. VOA dẫn lời ông Phil Robertson, Phó ban Á châu của HRW nói rằng “Hành vi bất đồng chính kiến một cách ôn hòa không phải là phạm tội và các vụ án xét xử hai người này cần bị hủy bỏ”… AI còn viết trên Twiter rằng “Việt Nam phải chấm dứt việc giam giữ các nhà hoạt động chỉ vì thực hiện quyền tự do ngôn luận và trả tự do ngay lập tức cho tất cả những người bị giam giữ tùy tiện”…
Vậy những “nhà hoạt động” này là ai? Vì sao bị kết án?
Trần Văn Bang (62 tuổi) bị tòa sơ thẩm kết án 8 năm tù về tội “Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước CHXHCN Việt Nam”; áp dụng phạt quản chế tại địa phương trong 3 năm sau khi thi hành xong hình phạt tù. Cơ quan điều tra đã thống kê Trần Văn Bang sử dụng 3 tài khoản facebook đăng tải hàng chục bài viết có thông tin bịa đặt, nội dung xuyên tạc sự thật, nói xấu chính quyền, đưa nhiều thông tin sai sự thật gây nghi ngờ, hoang mang cho dư luận; trước đó chúng còn xuyên tạc, kích động, kêu gọi tẩy chay việc tổ chức bầu cử đại biểu Quốc hội. Mục đích của Bang là để nhiều người khác có thể đọc được nội dung các thông tin bài viết xuyên tạc độc hại để từ đó tác động đến suy nghĩ, thái độ, quan điểm, tư tưởng, thúc đẩy hành vi tiêu cực, tạo nên lòng thù ghét, kích động bất mãn đối với chính quyền, Đảng và nhân dân. Bang còn tàng trữ nhiều sách, tài liệu, bài báo có nội dung thông tin chống Nhà nước Việt Nam; chia rẽ, phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân; xuyên tạc sự thật lịch sử; phủ nhận thành quả cách mạng; vu khống, xúc phạm dân tộc; xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức và danh dự, nhân phẩm của cá nhân; xúc phạm danh nhân, lãnh tụ, anh hùng dân tộc; xúc phạm uy tín, danh dự của Đảng; kích động bạo lực, truyền bá tư tưởng phản động; những thông tin bịa đặt, sai sự thật xúc phạm danh dự, uy tín của Tòa án nhân dân, lực lượng Công an nhân dân… Theo Điều 117 Bộ luật Hình sự 2015, hành vi của Bang là rất nghiêm trọng và nguy hiểm cho xã hội, đã xâm phạm đến an ninh quốc gia, cần phải được xử lý nghiêm mới có tác dụng giáo dục đối với bị cáo và răn đe, phòng ngừa chung. Trong quá trình điều tra và tại phiên tòa, Bang khai báo quanh co, không ăn năn, hối cải. Tuy nhiên, Tòa án đánh giá bị cáo đã lớn tuổi, bản thân mang bệnh, phạm tội lần đầu nên xem xét giảm nhẹ một phần hình phạt, thể hiện sự khoan hồng của pháp luật.
Đối với Bùi Tuấn Lâm (Peter Lam Bui, 39 tuổi) được TAND Tp. Đà Nẵng xét xử sơ thẩm hồi tháng 5/2023. Trước đó, trong thời gian hơn 3 năm đến khi bị bắt giữ vào tháng 9/2022, Bùi Tuấn Lâm đã có nhiều hành vi đăng tải, phát tán hàng chục bài viết, video lên tài khoản facebook “Peter Lam Bui” và YouTube với thông tin, nội dung không đúng sự thật, xuyên tạc, bôi nhọ Nhà nước Việt Nam. Bùi Tuấn Lâm bị truy tố và xử về tội làm, tàng trữ, phát tán, tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm chống phá Nhà nước Việt Nam theo điểm a, b của khoản 1, Điều 117, Bộ luật Hình sự; các điểm a, b, khoản 1, Điều 117; Điều 122; Điều 38; Điều 43; và các điểm, quy định khác trong Bộ luật Hình sự… với hình phạt 5,5 năm tù; phạt quản chế 4 năm kể từ ngày chấp hành xong hình phạt tù.
Bất chấp hành vi phạm tội và hồ sơ vụ án, chứng cứ kết án rõ ràng, HRW, AI, VOA…vẫn tự cho cho mình cái quyền đứng trên pháp luật của các quốc gia, phán xét cơ quan công quyền, bôi nhọ chính quyền, “kêu gọi” trả tự do cho các đối tượng bất chấp tinh thần thượng tôn pháp luật, văn hóa xây dựng quốc gia dân tộc, vi phạm ngang nhiên quyền, lợi ích chính đáng và hợp pháp của Nhà nước và Nhân dân Việt Nam.
Trên bình diện các hội, nhóm ở nước ngoài, các tổ chức quốc tế cần có cái nhìn khách quan, hiểu biết, công tâm, đánh giá cẩn trọng, không thể nhân danh bảo vệ nhân quyền để bao che, dung túng cho các tội phạm hình sự, tài chính, kinh tế; tệ hơn là lợi dụng vụ việc, hiện tượng để “kêu gọi”, “phán xét” sai sự thật… Nguyên tắc văn hóa tối thiểu cần có là các cá nhân, tổ chức, hội nhóm nếu hoạt động vì cộng đồng cần nghiêm túc xác định rõ các mục tiêu, quy tắc hành động phải trong khuôn khổ pháp luật, cần loại bỏ những cá nhân mưu trục lợi, ý đồ đen tối, để giúp các hội, nhóm có thể đạt những giá trị tốt hơn, góp phần thúc đẩy tiến bộ xã hội. Việc làm của những cái loa trên xâm hại phương châm của UNHRC là “Tôn trọng và hiểu biết. Đối thoại và hợp tác. Tất cả các quyền con người cho tất cả mọi người”.
