Triệu Vi Hoa, Giám đốc Trung tâm Quan hệ Trung Quốc với các nước láng giềng tại Đại học Phúc Đán mới có bài bình luận về chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Mỹ và xung quanh nội dung truyền thông phương Tây bàn về chuyến thăm nay. Bài viết khẳng định, lập trường ngoại giao của Việt Nam là cân bằng giữa Mỹ và Trung Quốc, tối đa hóa lợi ích của đất nước trong việc thúc đẩy quan hệ với Mỹ, không dại gì biến mình thành công cụ tấn công Trung Quốc cho Mỹ. Bài viết thể hiện phản bác thông tin trên truyền thông phương tây bình luận về chuyến thăm, chỉ rõ những bình luận, định hướng thông tin kiểu này mang tính kích động, chia rẽ quan hệ Việt Trung, nhưng xa rời thực tế, không hiểu hết chính sách ngoại giao của Việt Nam. Bài viết ít nhiều phản ánh quan điểm của một học giả Trung Quốc, thể hiện rõ Trung Quốc tin tưởng và ủng hộ cách thức ngoại giao của Việt Nam, không rơi vào bẫy chia rẽ của một số cơ quan truyền thông phương Tây. Góc nhìn này, ít nhiều rất tích cực, có lợi cho Việt Nam, thể hiện sự tin tưởng vào chính sách ngoại giao của Việt Nam, trấn an dư luận Trung Quốc và khu vực trước việc Việt Nam và Hoa Kỳ tiến tới quan hệ chiến lược toàn diện.
Điều này ít nhiều cho thấy, thành công của Đảng, Nhà nước ta là khiến cho các đối tác quan hệ của Việt Nam như Trung Quốc hoàn toàn đặt niềm tin, tín nhiệm với chính sách ngoại giao khôn ngoan, đúng đắn, được lòng các đối tác của Việt Nam hiện nay. Bất chấp xung đột giữa các nước lớn, như Mỹ với Nga, Mỹ với Trung Quốc, Việt Nam đều hướng tới thúc đẩy quan hệ với các nước lớn, cân bằng lợi ích, giữ độc lập trong chính sách, không để bị bất cứ nước nào chi phối, thao túng.
Dù bài viết thể hiện góc nhìn của chuyên gia Trung Quốc, thể hiện lập trường Bắc Kinh trong đánh giá về chuyến thăm cũng như nâng cấp quan hệ Việt – Mỹ, được Hoàn Cầu Thời báo đăng tải trên chuyên mục Ý kiến, bình luận, tức phản ánh ít nhiều quan điểm của Nhà nước Trung Quốc trước sự kiện Việt – Mỹ nâng tầm quan hệ. Gạt bỏ một số góc nhìn xuất phát từ lợi ích Trung Quốc, xung đột giữa 2 bên này, bài báo có giá trị tham khảo. Để rộng đường dư luận, Ban Biên tập xin chuyển thể, gửi đến bạn đọc nghiên cứu, đánh giá và khuyến cáo đây không hoàn toàn phản ánh toàn diện, khách quan lập trường ngoại giao của Việt Nam.
===
Vào Chủ nhật, Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden sẽ bắt đầu chuyến thăm hai ngày tới Việt Nam, với mục đích nâng cấp mối quan hệ song phương giữa Hoa Kỳ và Việt Nam lên quan hệ đối tác chiến lược. Hiện nay, Mỹ đang mong muốn ve vãn Việt Nam và tăng cường hơn nữa quan hệ với nước này, nhằm mục tiêu nhắm vào Trung Quốc. Tuy nhiên, Hà Nội không có số phận trở thành “Philippines tiếp theo” trong chiến lược của Washington.
Mỹ đang khẩn trương tìm cách nâng cấp mối quan hệ với Việt Nam để đưa Việt Nam vào “vòng chống Trung Quốc”. Không thể phủ nhận rằng với việc nâng cấp quan hệ Mỹ-Việt, hợp tác an ninh và kinh tế giữa hai nước đã có sự cải thiện. Mỹ chuyển giao các tàu tuần dương lớp Hamilton cho Việt Nam vào năm 2017 và 2020, tuyên bố hỗ trợ nâng cao năng lực thực thi pháp luật trên biển của Việt Nam. Lần này, giới chức Mỹ đặc biệt đề cập đến hợp tác với Việt Nam trong lĩnh vực bán dẫn, hy vọng Hà Nội có thể trở thành mắt xích trong chuỗi cung ứng công nghệ để kiềm chế Trung Quốc. Mục tiêu của Mỹ là có Việt Nam đứng về phía mình.
Trên thực tế, chuyến thăm của Biden là chủ đề đã được thảo luận từ lâu giữa Mỹ và Việt Nam. Các báo cáo chỉ ra rằng Biden khoe rằng Việt Nam nói với ông rằng họ hy vọng sẽ nâng quan hệ ngoại giao Mỹ-Việt lên mức quan trọng như quan hệ của Việt Nam với Trung Quốc và Nga. Tuy nhiên, cũng có những thông điệp được gửi từ Hà Nội trong đó nêu rõ Bắc Kinh là ưu tiên hàng đầu của họ. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam cũng khẳng định, Việt Nam sẽ chỉ nỗ lực nâng cấp quan hệ song phương khi điều kiện chín muồi.
Đạt được sự nâng cấp trong quan hệ Mỹ – Việt là vấn đề cấp bách đối với Washington. Truyền thông Mỹ đã công bố rộng rãi việc Việt Nam chuyển hướng sang Mỹ và phóng đại cái gọi là mối đe dọa từ Trung Quốc. Một bài báo trên tờ Washington Post nhận định việc thiết lập “quan hệ đối tác chiến lược toàn diện” giữa Mỹ và Việt Nam cho thấy Hà Nội sẵn sàng chấp nhận rủi ro chọc giận Bắc Kinh và coi động thái hướng tới Washington là cần thiết.\
Tuy nhiên, Việt Nam không thể hoàn toàn nghiêng trọng tâm ngoại giao về phía Mỹ như The Washington Post gợi ý. Mặc dù có những tranh chấp nhất định với Trung Quốc về lợi ích hàng hải nhưng Việt Nam có mối quan hệ lịch sử rất chặt chẽ với nước này và chia sẻ quan hệ văn hóa. Từ góc độ lợi ích quốc gia, nước này sẽ không đi chệch khỏi chính sách cân bằng giữa Trung Quốc và Mỹ.
Không còn nghi ngờ gì nữa, Việt Nam rất chú trọng đến quan hệ ngoại giao với cả Trung Quốc và Mỹ. Nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Quang Vinh bày tỏ, bản chất của cuộc cạnh tranh Mỹ – Trung là cuộc tranh giành quyền lãnh đạo toàn cầu giữa hai nước. Dù Mỹ có lợi thế trong cạnh tranh nhưng không thể đánh bại hoàn toàn Trung Quốc.
Trên thực tế, Việt Nam đang thận trọng thúc đẩy những tiến bộ hơn nữa trong mối quan hệ với Mỹ. Một mặt, nước này muốn xích lại gần hơn với Mỹ. Mặt khác, nước này coi trọng quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện với Trung Quốc. Việt Nam nỗ lực duy trì quan hệ hữu nghị với Trung Quốc, học hỏi công nghệ Trung Quốc và hợp tác với Trung Quốc trên nhiều lĩnh vực để tối đa hóa lợi ích của mình.
Dù quan hệ Mỹ-Việt có thể được nâng cấp nhưng Hà Nội khó có thể trở thành con tốt tiếp theo của Washington ở Đông Nam Á. Trong chiến lược Đông Nam Á mới của Mỹ, nước này hy vọng biến Việt Nam thành trục chiến lược nhằm kiềm chế Trung Quốc ở Đông Nam Á. Tuy nhiên, Hà Nội sẽ không để mình bị ảnh hưởng bởi Washington và có nhiều khả năng tối đa hóa lợi ích của mình bằng cách khai thác ý định chống Trung Quốc của Mỹ.
Trong suốt quá trình phát triển, thách thức lớn nhất trong quan hệ song phương Mỹ-Việt xuất phát từ việc Việt Nam mất lòng tin vào Mỹ. Nhiều quan chức cấp cao của Mỹ đã công khai bày tỏ nước họ không tìm cách lật đổ chế độ cộng sản Việt Nam và muốn thấy một nước Việt Nam hùng mạnh, độc lập và thịnh vượng. Lãnh đạo cao nhất Việt Nam thấy rõ Hà Nội tạm thời được an toàn trước cuộc cạnh tranh chiến lược Mỹ – Trung hiện nay. Tuy nhiên, họ cũng cho rằng Mỹ không có uy tín trong việc cạnh tranh với Trung Quốc, thậm chí còn thiếu uy tín đối với các đồng minh.
Việt Nam cho rằng Mỹ chỉ cần tạm thời phát huy, nếu tình hình cạnh tranh chiến lược Mỹ – Trung thay đổi trong tương lai thì khó xác định được thái độ của Mỹ đối với Việt Nam. Hà Nội sẽ vẫn thận trọng với Washington. Điều này xác định sẽ có những thách thức không nhỏ đối với Mỹ trong việc phát triển hơn nữa mối quan hệ với Việt Nam.
