Công cụ tìm kiếm (search engines) là phương tiện chính mà người dùng Internet tìm và truy cập thông tin. Chúng có vai trò quan trọng đối với quyền tự do ngôn luận trên Internet vì chúng hoạt động như một trung gian giữa những người tìm kiếm thông tin và những người cung cấp thông tin trên Web. Về vấn đề này, một tác giả đã cho rằng, công cụ tìm kiếm là một “nhà máy thực tế trực tuyến, giúp xác định những gì chúng ta thấy và làm thế nào mà chúng ta thấy.”
Mọi công cụ tìm kiếm đều sử dụng thuật toán tìm kiếm riêng của mình – là một công thức toán học phức tạp mà quyết định hiển thị kết quả nào và theo thứ tự nào, để trả lời câu hỏi cụ thể của người dùng. Các quyết định của thuật toán về những gì có liên quan nhất với người tìm kiếm được kích hoạt nhờ các yếu tố trong URL của trang web, dòng tiêu đề trên trang và những nội dung khác trong trang đó. Những người muốn nội dung của họ được nhiều người xem để có thể “tối ưu hóa” trang web của mình để nội dung của họ không chỉ được tìm thấy và lập chỉ mục mà còn để tối đa hóa xác suất xuất hiện ở trên đầu của danh mục kết quả tìm kiếm.
Không có hai công cụ tìm kiếm nào có thể tạo ra cùng một kết quả — hoặc cùng một số kết quả cho cùng một câu hỏi, trừ khi các thuật toán, trình thu thập thông tin và các chỉ mục của chúng giống nhau. Đây là lý do tại sao nếu tìm kiếm cùng một cụm từ trên Google.com và Bing của Microsoft.com, trên cùng một máy tính trong cùng một vị trí và cùng một lúc, vẫn sẽ thu được những kết quả không giống nhau.
Tự do ngôn luận liên quan đến công cụ tìm kiếm ở ba khía cạnh cơ bản đó là: 1) cá nhân người dùng Internet đang tìm kiếm thông tin; 2) người kiến tạo và nhà điều hành trang web hoặc có khả năng công cụ tìm kiếm được lập chỉ mục; 3) các công cụ tìm kiếm. Bài viết này chỉ tập trung đề cập đến mối liên hệ giữa công cụ tìm kiếm và việc hạn chế nội dung thông tin trên Internet, cũng như cách thức các công ty cung cấp công cụ tìm kiếm xử lý những thách thức liên quan đến tự do ngôn luận trực tuyến.
Hiện tại, có ba công ty cung cấp công cụ tìm kiếm lớn nhất trên thế giới đó là:
– Baidu thống trị ở Trung Quốc với 63,1% thị phần người dùng Internet lớn nhất thế giới với hơn 600 triệu người,
– Yandex chiếm ưu thế tại Nga với 62% thị phần tại một quốc gia có 84,4 triệu người dùng Internet.
– Google là công cụ tìm kiếm lớn nhất thế giới. Thị phần của nó ở riêng tại Hoa Kỳ đã có 279,8 triệu người dùng Internet, chiếm 67,5%, còn ở các quốc gia khác cũng vượt trội so với hai đối thủ cạnh tranh nêu trên. Ví dụ, thị phần của Google ở Ấn Độ và các thị trường châu Âu tương ứng là 97% và 90%. Tuy nhiên, thị phần của Google ở Nga chỉ là 27,6%, ở Trung Quốc chỉ là 1,6% thị phần, chủ yếu là do chính sách của chính phủ hai nước này
