Thông tin cá nhân là loại thông tin giá trị nhất, là tài sản của cá nhân và tổ chức, được coi như “mỏ vàng” và mục tiêu săn tìm của tội phạm mạng. Hiện nay, tình trạng mua bán thông tin cá nhân ngày càng phổ biến và công khai trên mạng.
Sự cần thiết bảo vệ “mỏ vàng” trong kỷ nguyên số
Vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/7/2023. Theo đó, Nghị định quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân và trách nhiệm bảo vệ dữ liệu cá nhân của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.
Trước thực tế một số doanh nghiệp, công ty kinh doanh dịch vụ thu thập thông tin cá nhân của khách hàng và cho phép các đối tác thứ ba tiếp tận thông tin cá nhân của khách. Việc mua bán thông tin cá nhân không chỉ diễn ra đơn lẻ giữa các cá nhân mà có sự tham gia cả tổ chức của các doanh nghiệp, mang tính hệ thống, thậm chí như món hàng có bảo hành và khả năng cập nhật dữ liệu.
Bối cảnh đó đặt ra sự cần thiết ban hành Nghị định bảo vệ dữ liệu cá nhân nhằm thể chế hóa quy định của Hiến pháp và pháp luật về quyền bảo vệ bí mật cá nhân, quyền con người, quyền công dân, an ninh mạng; thể hiện rõ nỗ lực bảo vệ quyền con người trong chuyển đổi số ở Việt Nam.
Đồng thời, đây cũng là bước đi thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật. Theo thống kê của Bộ Công an, có tổng số 68 văn bản quy phạm pháp luật liên quan trực tiếp đến bảo vệ dữ liệu cá nhân tại Việt Nam nhưng tất cả đều chưa thống nhất về khái niệm và nội hàm dữ liệu cá nhân, bảo vệ dữ liệu cá nhân.
Hài hoà với quốc tế, phù hợp với thực tiễn Việt Nam
Bảo vệ dữ liệu cá nhân là vấn đề được các tổ chức và nhiều quốc gia trên thế giới quan tâm và đi trước trong thời gian khá dài, có nhiều kinh nghiệm pháp lý và thực tiễn triển khai thi hành để tiếp thu. Do hệ thống pháp luật, trình độ nhận thức, kinh tế, xã hội khác nhau nên việc tiếp thu cần bảo đảm yếu tố hài hòa, trên cơ sở phù hợp với thực tiễn của Việt Nam.
| Việt Nam là một trong những quốc gia có tốc độ phát triển và ứng dụng Internet cao nhất thế giới. Số lượng người sử dụng đã đạt hơn 70 triệu người, tương đương 73% tổng dân số. Dữ liệu cá nhân trở thành nguyên liệu chính cho hoạt động của các ngành, nghề, dịch vụ kinh doanh và ngày càng chiếm vị trí quan trọng trong tổng thể lĩnh vực tạo ra giá trị lợi nhuận cao trong nền kinh tế quốc dân. |
Theo thông tin từ Bộ Thông tin Truyền thông, Chính phủ đã nghiên cứu, tham khảo và thấy Nghị định 13/2023/NĐ-CP phù hợp với nguyên tắc chung của các công ước, khuyến nghị, trong đó có Nguyên tắc bảo mật của Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (OECD), bao gồm Công ước của Hội đồng châu Âu về bảo vệ cá nhân liên quan đến tự động xử lý thông tin và dữ liệu cá nhân (sau đây là Công ước 108), Hướng dẫn của Liên hợp quốc về các tệp thông tin và dữ liệu cá nhân được vi tính hóa, Khung bảo mật hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC), Các tiêu chuẩn quốc tế về quyền riêng tư và bảo vệ thông tin và dữ liệu cá nhân (Nghị quyết Madrid), Luật của Tổ chức các quốc gia Hoa Kỳ (OAS) về bảo vệ thông tin và dữ liệu cá nhân năm 2014, và gần đây là Quy định bảo vệ dữ liệu chung của EU (GDPR).
Hiện nay, đã có hơn 80 quốc gia ban hành văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân, nhiều văn bản có quy định áp dụng đối với tổ chức, cá nhân Việt Nam. Điều này đặt ra yêu cầu phải bảo đảm hài hòa với thông lệ quốc tế, đồng thời, tạo môi trường kinh doanh bình đẳng, thượng tôn pháp luật tại Việt Nam.
Việt Nam là một trong những quốc gia có tốc độ phát triển và ứng dụng Internet cao nhất thế giới. Số lượng người sử dụng Internet của Việt Nam đã đạt hơn 70 triệu người, tương đương 73% tổng dân số. Dữ liệu cá nhân trở thành nguyên liệu chính cho hoạt động của các ngành, nghề, dịch vụ kinh doanh và ngày càng chiếm vị trí quan trọng trong tổng thể lĩnh vực tạo ra giá trị lợi nhuận cao trong nền kinh tế quốc dân.
Thực trạng này đặt ra cho Chính phủ bài toán phải quản lý hiệu quả, tương đồng giữa sử dụng và bảo vệ dữ liệu cá nhân, ứng phó, hạn chế nguy cơ, xử lý vi phạm để giữ vững sự phát triển và giá trị do dữ liệu cá nhân tạo ra. Vì vậy, Nghị định số 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân sẽ góp phần giải bài toán khó, tạo điều kiện phát triển kinh tế xã hội, tạo nền tảng pháp lý cho hoạt động kinh doanh có liên quan tới dữ liệu cá nhân.
Với chủ thể dữ liệu (tức cá nhân), Nghị định giúp nâng cao nhận thức, ý thức về xử lý dữ liệu cá nhân hiện nay, khi có tình trạng chấp nhận đánh đổi quyền riêng tư, dữ liệu cá nhân lấy sự tiện ích về công nghệ mà không thấy rõ hậu quả, tác hại có thể xảy ra.
Như vậy, việc ban hành Nghị định 13/2023/NĐ-CP quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân là hết sức cần thiết nhằm đáp ứng yêu cầu bảo vệ quyền dữ liệu cá nhân; ngăn chặn các hành vi xâm phạm dữ liệu cá nhân, gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của cá nhân, tổ chức; nâng cao trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân, mà trước hết là của Bên xử lý dữ liệu đối với việc xử lý dữ liệu cá nhân. Đồng thời, việc triển khai thi hành Nghị định là tiền đề quan trọng để triển khai, nghiên cứu xây dựng Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân.
