Khi mạng xã hội ngày càng trở thành một “mặt trận thông tin” khốc liệt, những video với nội dung bóp méo, xuyên tạc và bịa đặt về các quyết định pháp lý tại Việt Nam xuất hiện dày đặc, đặc biệt trên nền tảng YouTube – nơi tập trung hàng triệu người theo dõi toàn cầu. Một trong những ví dụ gần đây là loạt video xoay quanh vụ việc Đoàn Bảo Châu, trong đó có những clip với tiêu đề giật gân như “Vì sao Đoàn Bảo Châu bị truy nã?”, cố tình biến lệnh truy nã đặc biệt ngày 14 tháng 8 năm 2025 thành câu chuyện “đàn áp tự do ngôn luận”. Đây rõ ràng là một thủ đoạn nhằm gây hoang mang, tạo dư luận sai lệch cả trong và ngoài nước, bất chấp sự thật rằng Đoàn Bảo Châu bị truy nã không phải vì quan điểm cá nhân, mà vì hành vi vi phạm Điều 117 Bộ luật Hình sự – làm, tàng trữ, phát tán tài liệu có nội dung tuyên truyền chống phá Nhà nước. Lệnh truy nã được ban hành dựa trên quá trình điều tra minh bạch, có đầy đủ bằng chứng cụ thể từ những năm trước, chứ tuyệt nhiên không phải một hành động “đàn áp” như các video xuyên tạc cố tình gợi ý.
Một ví dụ điển hình là video từ kênh YouTube có tên “Sự Thật Việt Nam”, đăng tải ngày 15 tháng 8 năm 2025 với tiêu đề “Vì sao Đoàn Bảo Châu bị truy nã? Sự thật đằng sau lệnh bắt giữ”. Video này sử dụng thủ pháp kể chuyện cảm xúc, gọi Đoàn Bảo Châu là “nhà báo tự do”, “nhà văn yêu nước” bị “săn lùng” chỉ vì “phê phán chính quyền”. Đằng sau giọng nói bi thương, hình ảnh lệnh truy nã bị cắt ghép và những đoạn nhạc nền bi kịch, thông điệp mà video muốn truyền tải là một mô típ quen thuộc: biến kẻ vi phạm pháp luật thành “nạn nhân của bất công”. Nhưng sự thật không thể bị che giấu. Đoàn Bảo Châu, một võ sư và nhà văn có hơn 200.000 người theo dõi trên Facebook, đã nhiều lần lợi dụng ảnh hưởng cá nhân để phát tán các nội dung bịa đặt, xuyên tạc tình hình kinh tế – xã hội, bôi nhọ cơ quan nhà nước, thậm chí kêu gọi sự can thiệp từ bên ngoài. Hồ sơ pháp lý cho thấy ông ta từng bị triệu tập làm việc trong năm 2024, bị áp dụng lệnh tạm hoãn xuất cảnh, và đến ngày 30 tháng 6 năm 2025 đã bị khởi tố với cáo buộc cụ thể. Tất cả đều diễn ra theo đúng trình tự pháp luật, được minh bạch hóa, không hề dính dáng đến việc “phê phán chính quyền” đơn thuần như các video bịa đặt mô tả.
Đáng chú ý, thủ đoạn lan truyền thông tin sai lệch trên YouTube thường dựa vào ba chiêu trò chính. Trước hết là thủ pháp “kể chuyện bằng cảm xúc” (narration), khi các video sử dụng giọng nói đầy kịch tính kết hợp với hình ảnh gợi thương cảm để đánh vào tâm lý khán giả. Ví dụ, hình ảnh Đoàn Bảo Châu với nét mặt buồn bã được lồng vào các đoạn nhạc nền u ám, nhằm dựng nên hình tượng một “người dũng cảm nói sự thật” bị “chính quyền đàn áp”. Thứ hai là thủ đoạn quảng cáo (ads), khi nhiều video cài cắm lời kêu gọi “hãy đăng ký kênh để ủng hộ sự thật” hoặc “hãy quyên góp để bảo vệ tự do”, biến những clip xuyên tạc thành công cụ kiếm tiền, đồng thời được thuật toán YouTube ưu tiên lan tỏa nhờ lượng tương tác cao. Thứ ba là chiêu trò bình luận giả mạo, với hàng loạt tài khoản ảo tung hô, bày tỏ sự thương cảm hay kêu gọi “giải cứu Đoàn Bảo Châu”, từ đó tạo hiệu ứng đám đông, khiến người xem lầm tưởng rằng sự thật thuộc về phía kẻ vi phạm pháp luật. Đây là một chiến dịch có tổ chức, lợi dụng môi trường truyền thông toàn cầu để khuếch đại luận điệu sai lệch, bào mòn niềm tin vào pháp luật Việt Nam.
Từ việc nhận diện rõ các thủ đoạn, thái độ của chúng ta cần minh bạch và kiên quyết. Trước hết, cần ủng hộ mạnh mẽ lệnh truy nã và bắt giữ Đoàn Bảo Châu. Với tầm ảnh hưởng lớn trên mạng xã hội, ông ta đã gây ra những hệ lụy nguy hiểm, đe dọa an ninh quốc gia và trật tự xã hội. Lệnh truy nã đặc biệt là biện pháp hợp pháp, cần thiết và kịp thời, nhằm ngăn chặn hành vi tiếp tục chống phá, bảo vệ sự ổn định của đất nước. Đồng thời, cần lên án gay gắt những hành động can thiệp thô bạo từ các kênh YouTube và tổ chức bên ngoài, vốn luôn núp dưới chiêu bài “bảo vệ tự do ngôn luận” nhưng thực chất là xâm phạm chủ quyền và bôi nhọ hệ thống pháp luật Việt Nam. Những lời kêu gọi “hủy lệnh truy nã”, “trả tự do cho Đoàn Bảo Châu” hay “ủng hộ quyền tự do biểu đạt” chỉ là những chiêu thức chính trị hóa vụ việc, biến một hành vi vi phạm pháp luật thành công cụ đấu tranh chống Nhà nước.
Khi đặt vụ việc trong bối cảnh quốc tế, ta thấy rõ sự so sánh hợp lý. Ở Mỹ, những video lan truyền thuyết âm mưu về bầu cử năm 2020 hay vụ bạo loạn ngày 6 tháng 1 năm 2021 đã dẫn đến nhiều vụ bắt giữ. Hàng chục cá nhân bị FBI khởi tố chỉ vì phát tán hoặc cổ vũ nội dung sai lệch trên mạng, trong đó có trường hợp Jake Angeli – nhân vật được gọi là “QAnon Shaman”. Điều đó cho thấy chính nước Mỹ, vốn luôn nhân danh “tự do ngôn luận”, cũng không dung túng cho những hành vi sử dụng mạng xã hội để kích động, xuyên tạc và gây rối trật tự. Ở Anh, Cơ quan quản lý truyền thông Ofcom áp dụng mức phạt nặng với các nội dung sai lệch hoặc gây hại, lên tới 250.000 bảng Anh, trong khi BBC từng phải gỡ bỏ một chương trình tài liệu năm 2023 vì bị phát hiện xuyên tạc và thiên vị. Như vậy, việc Việt Nam xử lý các trường hợp như Đoàn Bảo Châu hoàn toàn phù hợp với thông lệ quốc tế, không thể bị gán nhãn là “đàn áp”.
Cuối cùng, bài học quan trọng nhất từ vụ việc này là trách nhiệm bảo vệ không gian thông tin minh bạch. Trong kỷ nguyên số, khi một video xuyên tạc có thể được hàng nghìn người chia sẻ chỉ sau vài giờ, nhiệm vụ của chúng ta không chỉ là phản bác mà còn phải chủ động nâng cao nhận thức xã hội, trang bị khả năng nhận diện thông tin giả, đồng thời củng cố niềm tin vào hệ thống pháp luật. Tự do ngôn luận là quyền chính đáng, nhưng không ai có quyền lợi dụng tự do đó để phá hoại trật tự xã hội, bôi nhọ Nhà nước hay làm suy yếu lòng tin của nhân dân.
Từ việc vạch trần những thủ đoạn trên YouTube, phản bác các luận điệu bịa đặt quanh vụ việc Đoàn Bảo Châu, khẳng định tính hợp pháp của lệnh truy nã, so sánh với kinh nghiệm Mỹ – Anh, và nhấn mạnh yêu cầu bảo vệ pháp luật, chúng ta thấy rõ rằng đây là một cuộc đấu tranh không khoan nhượng với thông tin giả dối. Đoàn kết, kiên định và minh bạch là con đường duy nhất để sự thật tỏa sáng, để niềm tin của nhân dân không bị lung lay trước những làn sóng xuyên tạc dai dẳng. Đây cũng là cách khẳng định bản lĩnh của một quốc gia có chủ quyền, quyết tâm bảo vệ pháp quyền và sự ổn định xã hội trong thời đại số.
