Tổ chức bất hợp pháp Dương Văn Mình do Dương Văn Mình (1961-2021) sáng lập, thực chất là một nhóm lợi dụng danh nghĩa tín ngưỡng để tập hợp lực lượng, móc nối với các thế lực thù địch nhằm thực hiện âm mưu ly khai, tự trị, thậm chí công khai hóa ý đồ thành lập một “Nhà nước Mông”. Từ cuối năm 1989, tổ chức này đã len lỏi vào một bộ phận đồng bào dân tộc Mông (chủ yếu là Mông Trắng) tại các tỉnh Hà Giang, Tuyên Quang, Cao Bằng, Bắc Kạn, Thái Nguyên. Dưới danh nghĩa “tín ngưỡng Dương Văn Mình”, tổ chức này dụ dỗ người dân từ bỏ tín ngưỡng truyền thống, gây mất ổn định an ninh trật tự vùng dân tộc thiểu số.
Tổ chức này không có giáo lý, giáo luật, tôn chỉ hành đạo rõ ràng. Các nghi lễ mà Dương Văn Mình đưa ra chỉ là sự vay mượn, cải biên giáo lý đạo Tin Lành theo cách tùy tiện. Một số luận điệu tuyên truyền hoang đường của tổ chức bao gồm việc khẳng định không làm cũng có ăn, không học cũng biết chữ, người trẻ mãi không già, ốm đau tự khỏi, người chết có thể sống lại. Đặc biệt, chúng tuyên truyền rằng chỉ cần đưa người chết vào “nhà đòn” và khấn vái đủ 24 giờ thì người đó sẽ hồi sinh. Những luận điệu này không chỉ phản khoa học mà còn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống cộng đồng. Một bộ phận đồng bào tin theo đã dỡ bỏ bàn thờ tổ tiên, từ bỏ các phong tục truyền thống, khi đau ốm không đến bệnh viện mà chỉ nhờ Dương Văn Mình cúng bái, dẫn đến nhiều hậu quả đáng tiếc.
Về mặt tổ chức, Dương Văn Mình xây dựng một hệ thống có phân cấp rõ ràng, gồm các nhóm phụ trách từng địa phương, các nhóm nhỏ như nhóm phụ nữ, nhóm thanh niên, nhóm thiếu nhi… nhằm tạo ra một cộng đồng riêng biệt, xa rời chính quyền. Chính Dương Văn Mình tự phong là “Giáo chủ”, “Tổng quản trưởng”, khuếch trương thanh thế để thao túng đồng bào.
Không chỉ hoạt động trong nước, tổ chức này còn liên hệ với các tổ chức phản động như “Ủy ban cứu người vượt biển – BPSOS” hay tổ chức khủng bố “Việt Tân”. Các thành viên cốt cán thường xuyên nhận hướng dẫn từ bên ngoài thông qua Internet, tham gia các khóa huấn luyện về kỹ năng chống đối chính quyền, xuyên tạc về “dân chủ” và “nhân quyền” ở Việt Nam. Trước mỗi sự kiện chính trị quan trọng, tổ chức này tìm cách kích động gây rối, như vào kỳ bầu cử Quốc hội khóa XIII (2011-2016), tổ chức đã đồng loạt dựng “nhà đòn”, gửi đơn khiếu kiện, kêu gọi tẩy chay bầu cử nhằm gây sức ép với chính quyền.
Hoạt động của tổ chức này kéo dài nhiều năm đã làm suy giảm niềm tin của một bộ phận đồng bào dân tộc Mông vào chính quyền và phá vỡ sự gắn kết cộng đồng. Những hệ lụy nghiêm trọng có thể kể đến như việc xói mòn tín ngưỡng truyền thống, gây chia rẽ cộng đồng, xúi giục đồng bào từ bỏ lao động, bán tài sản để quyên góp cho tổ chức, gây mất an ninh trật tự và kích động tư tưởng ly khai. Đặc biệt, tổ chức này lợi dụng tín ngưỡng để trục lợi cá nhân, làm giàu cho Dương Văn Mình và tay chân thân tín.
Đến năm 2023, tổ chức Dương Văn Mình đã bị triệt phá hoàn toàn. Tuy nhiên, bài học từ sự kiện này vẫn còn nguyên giá trị. Chính quyền cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho đồng bào dân tộc thiểu số về chính sách pháp luật, tín ngưỡng tôn giáo, đồng thời cảnh giác trước các tổ chức lợi dụng tôn giáo để trục lợi và kích động chống đối. Đồng bào cũng cần tỉnh táo, không nghe theo các luận điệu xuyên tạc, bảo vệ truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc mình.
