Mẹo nhỏ: Để tìm kiếm chính xác tin bài của nhanquyenvn.org, hãy search trên Google với cú pháp: "Từ khóa" + "nhanquyenvn.org". Tìm kiếm ngay
12428

Thông tin về dịch COVID-19: Nghiên cứu mới về thông tin sai lệch liên quan đại dịch COVID-19

Giữa tháng 2/2020, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã tuyên bố: song hành cùng đại dịch viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus Corona gây ra còn có một đại dịch thông tin – từ tiếng Anh gọi là “infodemic”. Thông tin giả mạo và thông tin sai lệch về các vấn đề khoa học, công nghệ và y tế vốn không phải là mới. Nhưng trong lúc xảy ra một cuộc khủng hoảng toàn cầu chưa từng thấy như hiện nay, nhiều nhà lập pháp, học giả và nhà báo cũng đồng quan điểm với WHO là tin giả về đại dịch COVID-19 đang gây ra mối đe dọa vô cùng nghiêm trọng đối với cộng đồng.

 

Bạc Liêu: Thêm một trường hợp đăng thông tin sai sự thật về dịch COVID-19
Thông tin sai sự thật về dịch COVID-19 đăng trên trang Facebook của một cá nhân ở Bạc Liêu

Giám đốc Mạng lưới kiểm chứng thông tin quốc tế (IFCN) Cristina Tardáguila đã gọi COVID-19 là “thách thức lớn nhất mà các đơn vị kiểm chứng thông tin phải đối mặt”. Các cơ quan báo chí đang cố gắng đưa tin về đại dịch này với lượng thông tin nhiều và chính xác nhất bên cạnh nỗ lực phát hiện thông tin sai lệch. Các nền tảng công nghệ cũng đang thắt chặt tiêu chuẩn cộng đồng của mình để kịp thời phản ứng trước tình trạng tin giả tràn lan. Một số chính phủ đã thành lập các đơn vị trực thuộc để đối phó với những nội dung gây hại.

Ngày 8/4, Viện nghiên cứu báo chí Reuters đăng tải một nghiên cứu về cách thức thông tin sai lệch về đại dịch COVID-19 lan tràn trên toàn thế giới. Nghiên cứu này phân tích những mẫu bằng tiếng Anh đã được các công cụ kiểm chứng thông tin xác định là sai lệch hoặc giả mạo trong thời gian từ tháng 1 đến tháng 3/2020.

Xét về quy mô, các công cụ kiểm chứng thông tin (fact-check) độc lập đã nhanh chóng phản hồi với tình trạng tin sai lệch tăng mạnh xung quanh dịch COVID-19. Số lượng trang fact-check tiếng Anh đã tăng hơn 900% trong thời gian từ tháng 1 đến tháng 3/2020. Tuy nhiên, do các trang này có nguồn lực hạn chế và không thể kiểm chứng tất cả thông tin, nên tổng số thông tin sai lệch về virus Corona còn cao hơn rất nhiều.

Xét về hình thức, gần 60% thông tin sai lệch được “chế biến”, tức là những thông tin có thật bị bóp méo, thêm bớt hoặc đặt vào ngữ cảnh khác, trong khi nội dung giả mạo hoàn toàn chiếm 12%. Tin sai lệch, nhào nặn hiện chiếm đến 87% lượng tương tác trên các nền tảng truyền thông xã hội.

Tuy rất đáng lo ngại, nhưng các nhà nghiên cứu chưa phát hiện được nội dung “deep fake” (tin giả và các trò lừa bịp độc hại) hoặc sự tham gia của trí tuệ nhân tạo (AI) vào sản xuất tin sai lệch. Nội dung sai lệch mới chỉ được tạo ra bằng những công cụ vô cùng đơn giản, thậm chí thô sơ và cũ kỹ, gọi là “cheap fake” (tin giả rẻ tiền).

Xét về nguồn tung tin, những thông tin sai lệch từ các chính trị gia, những người nổi tiếng tuy chỉ chiếm 20% trong tổng số nhưng lại chiếm phần lớn lượng tương tác trên mạng xã hội. Một số thông tin sai lệch được đăng tải trên truyền thông xã hội nhưng có đến 36% ý kiến của các chính trị gia, phát biểu công khai hoặc nói với báo chí.

Ví dụ, New York Times và các cơ quan báo chí khác cho hay, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có nhiều tuyên bố sai lệch về chủ đề này tại các sự kiện, trên kênh truyền hình Fox News và trên Twitter. Dữ liệu nghiên cứu của Reuters không xác định được mức ảnh hưởng của thông tin sai lệch thuộc loại này thông qua truyền hình nhưng nó chiếm tới 69% lượng tương tác trên truyền thông xã hội.

Đương nhiên, không nên đánh giá thấp ảnh hưởng từ thông tin sai lệch do người dùng bình dân đăng tải và lan truyền. Loại thông tin này không chỉ chiếm số lượng lớn mà một số nội dung cụ thể có thể tạo ra lượng tương tác khổng lồ, ví dụ một status nói rằng xông hơi và máy sấy tóc có thể ngăn COVID-19. Rất khó đánh giá động cơ bởi người dùng có rất nhiều lý do khi chia sẻ thông tin sai lệch. Có thể là họ định trêu chọc (troll) ai đó hoặc họ thực sự tin vào thông tin sai lệch đó, thậm chí là ủng hộ đảng phái của mình.

Cần lưu ý rằng, nghiên cứu của Reuters không thể xác định được mức độ lan tỏa trong các nhóm kín hoặc các ứng dụng nhắn tin và đây có thể là những nền tảng chứa đựng rất nhiều thông tin sai lệch của người dùng bình thường.

Đáng chú ý là có một số ít thông tin sai lệch được tạo ra để thu lợi nhuận. Có 3% nội dung dẫn dụ người dùng đến những trang bán vaccine, thiết bị bảo hộ và 4% thuộc loại câu view để đưa đến các trang web hòng tăng nguồn thu quảng cáo.

Xét về nội dung, hầu hết những thông tin sai lệch liên quan đến các hành động hoặc chính sách mà các cơ quan chức năng đang thực thi để đối phó với dịch COVID-19. Loại nội dung phổ biến thứ hai là những lo ngại về sự lây lan của virus Corona trong cộng đồng, từ những kiểu lo sợ rằng chỗ nọ chỗ kia đã có ca nhiễm đầu tiên cho đến những chỉ trích nhằm vào những nhóm sắc tộc nhất định là nguyên nhân làm lây lan dịch bệnh.

Đáng lưu ý là những thông tin sai lệch về hành động của chính phủ và về sự lây lan của virus thường thách thức những thông tin từ các cơ quan chức năng. Những loại thông tin này rất dễ kiểm chứng nhưng nó cho thấy không phải lúc nào chính quyền cũng thành công sẵn sàng trong việc cung cấp các thông tin rõ ràng, hữu ích và tin cậy để đáp ứng những câu hỏi cấp bách của công chúng. Nếu thiếu thông tin chính xác thì thông tin sai lệch sẽ ngay lập tức lấp đầy chỗ trống mà công chúng đòi hỏi và những người có quan điểm bất bình với chính phủ sẽ không tin vào những chính sách này nữa.

Xét về mức độ phản hồi, một số nền tảng truyền thông xã hội đã thực thi các biện pháp hạn chế tình trạng lan truyền tin giả về dịch COVID-19. Họ loại bỏ những nội dung sai lệch hoặc có nguy cơ gây hại bằng cách đưa ra các tiêu chuẩn cộng đồng. Trong một số trường hợp, Facebook đã dán nhãn cảnh báo đối với những nội dung mà các công cụ fact-check độc lập xác định là sai lệch.

Các nền tảng truyền thông xã hội đã xử lý phần lớn những nội dung được đánh giá là sai lệch nhưng mức độ giữa từng nền tảng có sự khác biệt. Tin sai lệch vẫn còn tồn tại tới 59% trên Twitter, 27% trên YouTube và 24% trên Facebook.

Bài viết cùng chủ đề:

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *