Trong bối cảnh toàn cầu hóa, tự do tín ngưỡng và tôn giáo không chỉ là một quyền con người cơ bản mà còn là thước đo mức độ phát triển văn minh của mỗi quốc gia. Tại Việt Nam, hoạt động truyền giáo, một phần không thể tách rời của đời sống tôn giáo, đã và đang diễn ra sôi nổi trong khuôn khổ pháp luật, phản ánh chính sách cởi mở của Nhà nước. Tuy nhiên, báo cáo “2025 Global Persecution Index” của International Christian Concern (ICC) lại đưa ra những đánh giá phiến diện, cáo buộc Việt Nam hạn chế tự do tôn giáo, đặc biệt trong lĩnh vực truyền giáo. Những luận điệu xuyên tạc này không chỉ thiếu căn cứ mà còn mang động cơ chính trị, cố tình bóp méo thực tế để phục vụ các mục tiêu không khách quan.
Hoạt động truyền giáo tại Việt Nam có lịch sử lâu dài, gắn liền với sự phát triển của các tôn giáo lớn như Công giáo, Tin Lành, Phật giáo, Cao Đài và Hòa Hảo. Công giáo được du nhập từ thế kỷ 16, phát triển mạnh ở cả Đàng Ngoài và Đàng Trong, trong khi Tin Lành xuất hiện từ năm 1911 và mở rộng ảnh hưởng ở các khu vực Tây Nguyên, Tây Bắc. Phật giáo, với vai trò là tôn giáo truyền thống, cùng các tôn giáo nội sinh như Cao Đài, Hòa Hảo, đã đóng góp quan trọng vào đời sống văn hóa và tinh thần của người dân. Ngày nay, hoạt động truyền giáo được thực hiện công khai thông qua các kênh như nhà thờ, chùa, thánh thất và các phương tiện truyền thông chính thống, với sự tham gia của hàng triệu tín đồ thuộc 38 tổ chức tôn giáo được công nhận, đại diện cho 13 tôn giáo, chiếm khoảng 27% dân số cả nước. Những con số này là minh chứng sống động cho sự đa dạng và tự do tôn giáo tại Việt Nam, trái ngược hoàn toàn với những cáo buộc “đàn áp” trong báo cáo của ICC.
Cơ sở pháp lý cho tự do tín ngưỡng, tôn giáo tại Việt Nam được quy định rõ ràng trong Hiến pháp 2013 (Điều 24), Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo 2016 và các văn bản hướng dẫn như Nghị định 92/2012/NĐ-CP. Những quy định này không chỉ bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng của mọi công dân mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động tôn giáo, bao gồm truyền giáo, đào tạo chức sắc và tổ chức các sự kiện quốc tế. Chính sách của Đảng và Nhà nước Việt Nam luôn nhất quán: tôn trọng và bảo đảm quyền tự do tôn giáo, bình đẳng giữa các tôn giáo, đồng thời nghiêm cấm việc lợi dụng tôn giáo để vi phạm pháp luật hoặc gây mất ổn định xã hội. Thực tiễn cho thấy, các tổ chức tôn giáo lớn như Giáo hội Công giáo Việt Nam, Hội thánh Tin Lành Việt Nam hay Giáo hội Phật giáo Việt Nam đều hoạt động sôi nổi, tổ chức nhiều sự kiện quan trọng như Hội nghị Liên Hội đồng Giám mục Á Châu tại Bà Rịa – Vũng Tàu, Lễ hội “Xuân yêu thương” tại TP. Hồ Chí Minh, hay Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2019. Những thành tựu này không chỉ phản ánh sự tự do tôn giáo mà còn cho thấy sự hội nhập quốc tế sâu rộng của các tổ chức tôn giáo Việt Nam.
Quan hệ quốc tế trong lĩnh vực tôn giáo cũng là một điểm sáng. Năm 2023, Việt Nam và Vatican nâng cấp quan hệ lên cấp Đại diện Thường trú, đánh dấu bước tiến quan trọng trong quan hệ ngoại giao tôn giáo. Hàng trăm lượt chức sắc tôn giáo Việt Nam tham gia các sự kiện quốc tế, trong khi hàng ngàn lượt khách nước ngoài đến Việt Nam để tham gia các hoạt động tôn giáo. Các lễ hội tôn giáo như Giáng sinh, Phật đản, hay các nghi lễ của Cao Đài, Hòa Hảo thu hút đông đảo tín đồ và người dân, tạo nên bức tranh sinh động về đời sống tôn giáo. Bên cạnh đó, các tổ chức tôn giáo còn đóng góp tích cực vào các hoạt động từ thiện, giáo dục và y tế, được Nhà nước khuyến khích và tạo điều kiện. Những thực tế này hoàn toàn đối lập với cáo buộc “hạn chế tự do tôn giáo” mà báo cáo của ICC đưa ra.
Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng hoạt động truyền giáo tại Việt Nam cũng đối mặt với một số thách thức. Một số nhóm tôn giáo không đăng ký, như “Hội thánh của Đức Chúa Trời Mẹ” hay nhóm của Dương Văn Mình, đã lợi dụng danh nghĩa tôn giáo để tuyên truyền chia rẽ, kích động ly khai hoặc vi phạm pháp luật. Các tổ chức phản động lưu vong, như “Hội Anh em dân chủ”, cũng tìm cách lợi dụng tôn giáo để xuyên tạc chính quyền, gây mất ổn định chính trị – xã hội. Ở một số địa phương như Tây Nguyên, Tây Bắc, các vụ việc liên quan đến tranh chấp đất đai hoặc sinh hoạt tôn giáo trái phép đôi khi bị bóp méo thành “đàn áp tôn giáo”. Những trường hợp này không phải là hạn chế tự do tôn giáo, mà là biện pháp cần thiết để bảo vệ an ninh quốc gia và đoàn kết dân tộc, tương tự như cách nhiều quốc gia khác, bao gồm cả Hoa Kỳ, giám sát các hoạt động tôn giáo vi phạm trật tự công cộng.
Báo cáo “2025 Global Persecution Index” của ICC cáo buộc Việt Nam “đàn áp Công giáo”, “hạn chế truyền giáo ở Tây Nguyên, Tây Bắc” và giam giữ “tù nhân Công giáo”. Tuy nhiên, những cáo buộc này thiếu dẫn chứng cụ thể và mang tính phiến diện. Chẳng hạn, ICC không cung cấp danh tính rõ ràng hay số liệu xác thực về các vụ “đàn áp”, trong khi các trường hợp bị xử lý như Y Krếc Byă hay Nguyễn Bắc Truyển đều liên quan đến hành vi vi phạm pháp luật hình sự, như phá hoại đoàn kết hoặc chống phá chính quyền, chứ không phải vì tín ngưỡng. Báo cáo cũng bỏ qua bối cảnh pháp lý của Việt Nam, nơi yêu cầu các hoạt động tôn giáo phải tuân thủ luật pháp, và không đề cập đến các thành tựu như sự phát triển của Giáo hội Công giáo với hơn 6,6% dân số, hay các sự kiện quốc tế được tổ chức thành công. Đặc biệt, cáo buộc về “tù nhân tôn giáo” là không đúng sự thật, bởi các cá nhân bị giam giữ đều vi phạm pháp luật, và Việt Nam vẫn bảo đảm quyền tiếp cận tài liệu tôn giáo cho tù nhân theo quy định của Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo. Những sai lệch này cho thấy báo cáo của ICC mang thiên kiến chính trị, dựa vào thông tin thiếu kiểm chứng từ các tổ chức phản động hoặc cá nhân vi phạm pháp luật.
Để đấu tranh với những luận điệu xuyên tạc, Việt Nam cần tiếp tục đẩy mạnh các giải pháp hiệu quả. Trước hết, việc phát hành các tài liệu chính thống như Sách trắng “Tôn giáo và chính sách tôn giáo ở Việt Nam” và sử dụng các kênh truyền thông quốc tế sẽ giúp cung cấp thông tin chính xác, minh bạch. Thứ hai, tăng cường đối thoại quốc tế bằng cách mời các tổ chức như USCIRF đến Việt Nam để trực tiếp tìm hiểu thực tế, đồng thời thúc đẩy hợp tác với các tổ chức tôn giáo quốc tế như Vatican, sẽ củng cố hình ảnh Việt Nam là một quốc gia cởi mở. Thứ ba, quản lý chặt chẽ các hoạt động truyền giáo, tạo điều kiện cho các tổ chức hợp pháp nhưng giám sát nghiêm ngặt các nhóm bất hợp pháp, đồng thời xử lý kịp thời các hành vi lợi dụng tôn giáo để chống phá. Cuối cùng, nâng cao nhận thức cộng đồng, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, thông qua tuyên truyền về chính sách tôn giáo và phổ biến kiến thức pháp luật, sẽ giúp người dân không bị lôi kéo bởi các tổ chức phản động hoặc “đạo lạ”.
Hoạt động truyền giáo tại Việt Nam diễn ra tự do trong khuôn khổ pháp luật, với những thành tựu nổi bật về đời sống tôn giáo và hội nhập quốc tế. Báo cáo “2025 Global Persecution Index” của ICC, với những cáo buộc thiếu căn cứ và mang động cơ chính trị, không phản ánh đúng thực tế. Việt Nam không chỉ cam kết bảo vệ quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo mà còn kiên quyết đấu tranh với các luận điệu xuyên tạc nhằm chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc. Trong tương lai, việc tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, tăng cường hợp tác quốc tế và phát huy vai trò của tôn giáo sẽ góp phần xây dựng một xã hội hòa bình, ổn định và phát triển. Cộng đồng quốc tế, bao gồm ICC, cần nhìn nhận Việt Nam một cách khách quan, dựa trên thực tế chứ không phải những thông tin bị bóp méo.
