Bốn mươi lăm người bị kết tội “âm mưu lật đổ chính quyền nhà nước” đã bị kết án tù từ 50 tháng đến 10 năm tại Hồng Kông mới đây được xem là đánh dấu vụ án lật đổ chính quyền nhà nước đầu tiên tại Hồng Kông kể từ khi thành phố này trở về với Trung Quốc, trong đó cựu giáo sư luật và là “chủ mưu” gây bất ổn ở Hồng Kông Benny Tai Yiu-ting bị kết án 10 năm tù, và người theo chủ nghĩa ly khai Joshua Wong Chi-fung bị kết án 56 tháng tù.
Trung Quốc tuyên bố rằng, bản án cho thấy không ai có thể tham gia vào các hoạt động bất hợp pháp dưới vỏ bọc dân chủ và trốn tránh hình phạt pháp lý trong bài báo có tiêu đề “Những người ly khai chống Trung Quốc ở Hong Kong bị kết án, gửi thông điệp rõ ràng đến sự can thiệp của phương Tây” đăng trên tờ Global Times ngày 22/11/2024, trong đó nhấn mạnh:
45 người này đã tổ chức hoặc tham gia vào cái gọi là “cuộc bầu cử sơ bộ” năm 2020 và tuyên thệ rằng, sau khi được “bầu”, trước tiên họ sẽ từ chối thông qua bất kỳ ngân sách hoặc chi tiêu công nào do chính phủ đưa ra bất kể nội dung hay giá trị của chúng; thứ hai, buộc Tổng giám đốc điều hành giải tán Cơ quan lập pháp, điều này sẽ làm tê liệt hoạt động của chính phủ; cuối cùng khiến Tổng giám đốc điều hành phải từ chức dẫn đến việc giải tán cơ quan lập pháp. Đây là âm mưu lật đổ mà họ bị buộc tội.
Họ tiếp tục thực hiện âm mưu lật đổ này bất chấp việc Luật An ninh Quốc gia đối với Hồng Kông được thông qua vào ngày 30 tháng 6 năm 2020, khiến chính phủ phải bắt giữ họ và kiên quyết tuyên bố rằng họ sẽ không bao giờ hối hận về hành động của mình. Luật An ninh
Quốc gia đối với Hồng Kông Điều 22 quy định rằng những người sử dụng các biện pháp bất hợp pháp để lật đổ bằng cách can thiệp hoặc phá vỡ việc thực hiện các nhiệm vụ và chức năng của cơ quan quyền lực của Đặc khu Hành chính Hồng Kông (HKSAR) là bất hợp pháp. Một trong những chức năng hiến pháp cơ bản của cơ quan lập pháp Hồng Kông là phê duyệt ngân sách của chính phủ sau các cuộc tranh luận và không làm tê liệt hoạt động của chính phủ.
Người ta chắc chắn sẽ nói rằng họ thực sự không làm những gì họ đã cam kết vì họ đã bị bắt trước cuộc bầu cử và âm mưu của họ không bao giờ được thực hiện. Nhưng họ bị buộc tội âm mưu thực hiện, chứ không phải thực sự duy trì tội ác – nhiều người trong số 45 người này đã ký một thỏa thuận lật đổ và công khai với cử tri rằng họ đã cố ý quyết định tham gia vào âm mưu lật đổ. Sau một phiên tòa dài, họ đã bị kết án và hiện đã nhận bản án tù mà họ đáng phải chịu.
Không có gì ngạc nhiên khi tin tức này đã gây chấn động từ các phương tiện truyền thông và chính phủ phương Tây, những người nhanh chóng chỉ tay buộc tội Trung Quốc và chính quyền HKSAR. Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã ban hành một tuyên bố, công khai cố gắng minh oan cho những kẻ bạo loạn chống Trung Quốc, tuyên bố rằng họ “đang tham gia một cách hòa bình vào hoạt động chính trị bình thường” và đe dọa sẽ “áp đặt các hạn chế thị thực mới đối với nhiều quan chức Hồng Kông”.
Hồng Kông, khi được trao trả về cho tổ quốc, được coi là hạt giống để truyền bá tư tưởng phương Tây vào đại lục. Hoa Kỳ và phương Tây tin rằng Hồng Kông có vai trò và vị thế độc nhất trong chính sách kiềm chế Trung Quốc của họ, và việc không có luật an ninh quốc gia là một khía cạnh hoặc yếu tố cục bộ hỗ trợ việc thực hiện chính sách kiềm chế Trung Quốc như vậy.
Đặc biệt, sự can thiệp của Hoa Kỳ vào các vấn đề của Hồng Kông là rõ ràng. Các tiêu chuẩn kép của họ đối với các cuộc bạo loạn trong nước và tình hình hỗn loạn ở Hồng Kông năm 2019 cũng thật nực cười. Tuy nhiên, sau nhiều nỗ lực, chiến lược kiềm chế của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc đã chứng tỏ là không hiệu quả.
Việc tuyên án 45 người ly khai gửi một thông điệp rất rõ ràng và không thể nhầm lẫn đến những kẻ bạo loạn năm 2019 và những người ủng hộ họ rằng an ninh quốc gia cần được coi trọng, và tôi chắc chắn rằng họ sẽ bị răn đe. Tôi tin rằng những người tham gia trước đây này chắc chắn sẽ suy nghĩ kỹ trong tương lai khi họ bị cám dỗ bởi phần thưởng tài chính hoặc bị một thế lực nước ngoài dụ dỗ gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia.
Hoa Kỳ: Chính phủ Mỹ lên án mạnh mẽ các bản án này, coi đây là sự xói mòn nghiêm trọng niềm tin vào hệ thống tư pháp của Hồng Kông và gây tổn hại đến uy tín quốc tế của thành phố. Bộ Ngoại giao Mỹ kêu gọi thả ngay lập tức và vô điều kiện 45 cá nhân này cùng các tù nhân chính trị khác.
Liên minh châu Âu (EU): EU coi việc kết án này là “một đòn chưa từng có” đối với các quyền tự do cơ bản, sự tham gia dân chủ và đa nguyên tại Hồng Kông. EU bày tỏ quan ngại sâu sắc về việc truy tố có động cơ chính trị đối với những người tham gia hoạt động chính trị ôn hòa.
Anh Quốc: Chính phủ Anh cho rằng các bản án này cho thấy chính quyền Hồng Kông sử dụng luật an ninh quốc gia để hình sự hóa sự bất đồng chính kiến. Anh kêu gọi chính quyền Hồng Kông chấm dứt các vụ truy tố dưới luật này và thả tất cả những người bị giam giữ.
Úc: Ngoại trưởng Úc Penny Wong bày tỏ “quan ngại sâu sắc” về các bản án đối với công dân Úc Gordon Ng và các nhà hoạt động khác, đồng thời kêu gọi chấm dứt việc đàn áp các quyền tự do.
Trung Quốc: Bộ Ngoại giao Trung Quốc bảo vệ các bản án, nhấn mạnh rằng không ai được phép sử dụng danh nghĩa dân chủ để thực hiện các hoạt động bất hợp pháp và trốn tránh công lý. Trung Quốc phản đối mạnh mẽ sự can thiệp của các nước phương Tây vào công việc nội bộ của mình và nỗ lực bôi nhọ pháp quyền tại Hồng Kông.
Chính quyền Hồng Kông: Trưởng Đặc khu Hồng Kông John Lee cho rằng kế hoạch của các nhà hoạt động nhằm phá hoại, tiêu diệt hoặc lật đổ hệ thống chính trị của thành phố. Chính quyền khẳng định vụ án được xử lý nghiêm ngặt theo pháp luật.
Các tổ chức nhân quyền: Amnesty International và Human Rights Watch chỉ trích các bản án là nỗ lực bịt miệng những người bất đồng chính kiến và vi phạm các quyền tự do cơ bản như tự do ngôn luận và hội họp.
Có thể thấy, phiên tòa này thể hiện lập trường của chính phủ Trung Quốc đối với cá nhân dẫn dắt trào lưu ly khai, chống “trở về với đất mẹ”. Trung Quốc cũng cáo buộc các quốc gia phương Tây và tổ chức phi chính phủ như Amnesty International hoặc Human Rights Watch “thực hiện tiêu chuẩn kép.” Họ nhấn mạnh rằng chính các quốc gia phương Tây cũng có tiền lệ xử lý nghiêm khắc các hành động được coi là đe dọa an ninh quốc gia, ví dụ như vụ bạo loạn ở Capitol Hill năm 2021 tại Mỹ. Đồng thời, Trung Quốc dùng sự kiện này để củng cố quan điểm rằng Hồng Kông đã và đang là một phần không thể tách rời của Trung Quốc, và những hành động ly khai hoặc bất ổn sẽ bị trừng trị nghiêm khắc. Đây không chỉ là tín hiệu dành cho người dân Hồng Kông, mà còn là lời cảnh báo cho bất kỳ lực lượng quốc tế nào muốn can thiệp.
