Những luận điệu xuyên tạc cho rằng Việt Nam có mức thuế “cao ngất ngưởng” hoàn toàn thiếu căn cứ, thậm chí họ còn chua ngoa thổi phồng. “Sống tại Việt Nam với muôn vàn thuế phí, ai chịu nổi” qua đó họ muốn phác họa bức tranh về một đất nước Việt Nam đầy rẫy những bất công, tiêu cực, đói nghèo… đồng thời, đề cao những giá trị ngoại, coi những thứ ngoại lai mà chủ yếu là các “giá trị phương Tây” mới là chuẩn mực, là tiêu chuẩn cần hướng tới. Vậy thực tế tại các nước phương Tây, mức thuế phí có là “thiên đường” như họ nói hay không?
Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) tại Việt Nam hiện nay được xây dựng trên nguyên tắc công bằng, đảm bảo tính nhân văn và phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội. Cụ thể:
- Mức giảm trừ gia cảnh cao: Theo quy định hiện hành, mỗi người lao động được giảm trừ 11 triệu VNĐ/tháng cho bản thân và 4,4 triệu VNĐ/tháng cho mỗi người phụ thuộc. Điều này đồng nghĩa với việc người có thu nhập dưới 15 triệu VNĐ/tháng (khoảng 600 USD) nếu có một người phụ thuộc sẽ không phải đóng thuế.
- Mức thuế lũy tiến từng phần: Thuế suất TNCN tại Việt Nam dao động từ 5% đến 35%, áp dụng lũy tiến theo bậc thu nhập. Đây là cơ chế công bằng, giúp giảm gánh nặng thuế cho người thu nhập thấp.
- Miễn thuế trong một số trường hợp đặc biệt: Các khoản trợ cấp khó khăn, trợ cấp thôi việc, mất việc làm, hoặc các khoản thu nhập từ các hoạt động khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh đều không tính vào thu nhập chịu thuế.
Khi so sánh với nhiều nước phát triển, đặc biệt là các nước phương Tây, có thể thấy mức thuế thu nhập tại Việt Nam thấp hơn đáng kể:
- Châu Âu: Ở nhiều quốc gia như Đan Mạch, Pháp, Bỉ, mức thuế suất cao nhất lên tới 55%. Người lao động tại đây thường phải đóng tới 1/3 hoặc thậm chí hơn một nửa thu nhập để chi trả thuế.
- Hoa Kỳ: Thuế suất thu nhập liên bang dao động từ 10% đến 37%, chưa kể thuế bang và thuế địa phương. Ngoài ra, người lao động còn phải đóng các khoản an sinh xã hội (Social Security) và bảo hiểm y tế (Medicare) với mức tương đối cao.
- Các quốc gia trong khu vực ASEAN: Một số nước như Singapore và Malaysia có thuế suất TNCN tương đối thấp, nhưng không áp dụng giảm trừ gia cảnh linh hoạt như Việt Nam.
Theo dữ liệu từ Tax Foundation (một tổ chức nghiên cứu quốc tế có trụ sở tại Washington, D.C. chuyên thu thập dữ liệu và xuất bản các nghiên cứu về chính sách thuế của Hoa Kỳ ở cả cấp liên bang và tiểu bang), những người lao động làm công ăn lương trung bình ở Châu Âu phải trả thuế khoảng 1/3 tiền lương của họ vào năm 2024. Đan Mạch (55,9%), Áo (55%), Tây Ban Nha (54%), Pháp (55,4%) và Bỉ (53,5%) là một số quốc gia có mức thuế thu nhập cá nhân cao nhất. Ví dụ như tại Bỉ, mặc dù quốc gia này tự hào với chất lượng chăm sóc sức khỏe hàng đầu thế giới, nhưng việc đăng ký dịch vụ này có thể là một quá trình lâu dài và phức tạp, liên quan đến quỹ an sinh xã hội và đăng ký quỹ bảo hiểm y tế công cộng. Lý do này đã khiến người Bỉ ngày càng thất vọng trong những năm gần đây khi họ cảm thấy không nhận được quyền lợi tương xứng với khoản đóng thuế của mình, nếu so sánh với một số quốc gia láng giềng khác. Hay như ở Đức, nhiều trường hợp ra khỏi nhà thờ mà vẫn phải đóng thuế nhà thờ. Và khoản thuế đó không phải ít, mỗi năm hai vợ chồng mất 2 hay 3 ngàn Euro cho nhà thờ là chuyện thường, một khoản khá lớn đối với nhiều cặp vợ chồng trẻ. Đó ít nhất là cả tháng lương với người thu nhập trung bình và gần hai tháng lương với người thu nhập thấp.
Thay vì đưa ra những chính sách giảm thuế, hỗ trợ người lao động, các quốc gia châu Âu lại lựa chọn…tăng thuế. Trong đó, có những nước áp dụng đồng loạt cho mọi mức thu nhập (tức là thu nhập 1 đồng cũng bị đánh thuế; mua nhà đóng thuế, bán nhà đóng thuế; trúng số đóng thuế; lãnh lương đóng thuế…). Xin lưu ý: đây là thuế đánh vào thu nhập, còn rất nhiều loại thuế khác cũng áp dụng như Việt Nam và hơn Việt Nam.
Đánh giá mức thuế thu nhập tại Việt Nam
- Mức thuế hợp lý: Việt Nam thuộc nhóm các quốc gia có mức huy động thuế, phí trung bình thấp trên thế giới. Chính sách thuế lũy tiến kết hợp với giảm trừ gia cảnh giúp người lao động thu nhập thấp và trung bình không phải chịu áp lực tài chính nặng nề.
- An sinh xã hội được đảm bảo: Nguồn thu từ thuế được phân bổ vào các lĩnh vực y tế, giáo dục, và hỗ trợ an sinh xã hội. Trong đại dịch Covid-19, Việt Nam đã thực hiện các biện pháp gia hạn, miễn giảm thuế để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp.
- Khuyến khích sản xuất và kinh doanh: Chính sách thuế tại Việt Nam không chỉ nhắm đến huy động nguồn thu mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các doanh nghiệp và người lao động.
Những luận điệu xuyên tạc cho rằng Việt Nam có mức thuế “cao ngất ngưởng” hoàn toàn thiếu căn cứ. Thực tế cho thấy:
- Phần lớn người lao động Việt Nam không phải nộp thuế thu nhập do mức giảm trừ gia cảnh linh hoạt.
- Các chính sách miễn, giảm thuế được áp dụng rộng rãi trong các giai đoạn khó khăn, đặc biệt trong đại dịch Covid-19.
- Mức sống tại Việt Nam, xét về chi phí sinh hoạt, thấp hơn nhiều so với các quốc gia có mức thuế cao, tạo điều kiện cho người dân duy trì mức sống ổn định và có cơ hội tích lũy.
Chính sách thuế thu nhập tại Việt Nam không chỉ đảm bảo tính công bằng và nhân văn mà còn thể hiện sự ưu việt của hệ thống kinh tế xã hội chủ nghĩa. Khi so sánh với các nước khác, có thể khẳng định rằng mức thuế tại Việt Nam nằm trong ngưỡng hợp lý, không tạo áp lực lớn lên người lao động và vẫn đảm bảo nguồn lực để phát triển đất nước. Những luận điệu xuyên tạc về mức thuế tại Việt Nam không chỉ thiếu cơ sở mà còn mang tính áp đặt, phiến diện, cần được nhìn nhận một cách khách quan và toàn diện hơn.
