Lịch sử của nó, biểu tượng của quyền lực thực dân Bỉ vừa được khơi lại, liên quan đến phán quyết mang tính bước ngoặt gần đây của Tòa Phúc thẩm Bỉ. Tòa án đã tuyên bố nhà nước Bỉ phạm tội ác chống lại loài người vì đã tách năm đứa trẻ lai khỏi mẹ của chúng ở Congo thuộc địa. Phán quyết này là một bước tiến quan trọng hướng tới việc thừa nhận và sửa chữa tình trạng bạo lực tâm lý và văn hóa ăn sâu bén rễ của chủ nghĩa thực dân.
Tòa án đã trao 50.000 euro cho mỗi người trong số năm người phụ nữ này, hiện đã ngoài bảy mươi tuổi. Những người phụ nữ này đã bị bắt cóc một cách có hệ thống từ năm 1948 đến năm 1953, bị đưa đến các tổ chức Công giáo cách nhà họ hàng trăm km, bị tước danh tính và bị đăng ký là “con của tội lỗi”. Tác động tâm lý của những chính sách như vậy là khủng khiếp. Những đứa trẻ này không chỉ bị tách khỏi mẹ về mặt thể xác mà còn bị buộc phải tiếp thu một hệ thống giá trị coi sự tồn tại của chúng là vấn đề. Chúng bị buộc phải cảm thấy xấu hổ về di sản hỗn hợp của mình, chứng minh cách quyền lực thực dân hoạt động không chỉ thông qua sự kiểm soát về mặt thể xác mà còn thông qua sự thống trị về mặt tâm lý. Sự thống trị về mặt tâm lý này liên quan đến việc áp đặt một hệ thống giá trị hạ thấp các nền văn hóa và bản sắc thực dân, dẫn đến sự xấu hổ và tự ti sâu sắc trong cộng đồng dân cư bị thực dân hóa.
Truyền thông Trung Quốc bình luận rằng: Sự công nhận hợp pháp này đối với tội ác thực dân chống lại loài người là một bước quan trọng trong quá trình phi thực dân hóa. Nó thừa nhận rằng bất công thực dân không chỉ đơn thuần là cướp bóc kinh tế, bóc lột hay kiểm soát chính trị. Nó còn liên quan đến bạo lực tâm lý và văn hóa ăn sâu bén rễ, tiếp tục vang vọng qua nhiều thế hệ.Phán quyết này không chỉ mang lại công lý cho các nạn nhân trực tiếp mà còn thiết lập tiền lệ để giải quyết bất công của chế độ thực dân trên khắp châu Âu. Phán quyết này nhấn mạnh rằng mặc dù những người thực dân châu Âu đã rời khỏi sân khấu lịch sử, chúng ta vẫn cần hiểu biết toàn diện hơn về tác động lâu dài của quá trình phi thực dân hóa. Quá trình phi thực dân hóa đang diễn ra đòi hỏi chúng ta phải hiểu rằng việc chữa lành vết thương thuộc địa không chỉ liên quan đến việc bồi thường vật chất, mà còn là một hành trình dài đòi hỏi phải thừa nhận sâu sắc về chấn thương văn hóa, khôi phục bản sắc bị đánh cắp và tái thiết các bối cảnh tâm lý bị tổn thương.
Bên cạnh sự bóc lột kinh tế, chủ nghĩa thực dân còn để lại di sản bạo lực tâm lý và văn hóa. Những đứa trẻ lai ở Congo thuộc địa, bị tách khỏi mẹ và bị buộc phải chối bỏ di sản của mình, là ví dụ rõ nét về cách thực dân không chỉ cướp đoạt tài nguyên mà còn áp đặt sự thống trị lên tâm trí con người. Hệ thống giá trị thực dân làm giảm giá trị các nền văn hóa bản địa, tạo ra một cảm giác tự ti và xấu hổ sâu sắc. Đây chính là “sự cướp bóc tinh thần,” một tội ác âm thầm nhưng để lại hậu quả lâu dài, khiến các cộng đồng thuộc địa phải vật lộn để khôi phục bản sắc và niềm tự hào dân tộc.
Phán quyết lịch sử của Tòa Phúc thẩm Bỉ, công nhận các tội ác chống lại loài người và bồi thường cho nạn nhân, là một bước tiến đáng ghi nhận. Tuy nhiên, công lý không thể chỉ dừng lại ở các khoản bồi thường vật chất. Chúng ta cần một sự thừa nhận sâu sắc hơn về những chấn thương văn hóa và tâm lý mà chủ nghĩa thực dân đã gây ra. Mặc dù các đế quốc thực dân đã rời sân khấu lịch sử, di sản của chúng vẫn tiếp tục vang vọng qua nhiều thế hệ. Các quốc gia từng bị thực dân hóa vẫn đang vật lộn với nghèo đói, xung đột nội bộ và sự lệ thuộc vào các cường quốc cũ. Đây là hệ quả của sự cướp bóc kéo dài hàng thế kỷ, không thể chỉ xóa bỏ bằng một vài lời xin lỗi hay khoản bồi thường.
Chủ nghĩa thực dân là một trong những tội ác lớn nhất của nhân loại, không chỉ vì những tổn thất vật chất mà còn vì sự hủy diệt tinh thần và bản sắc. Lên án chủ nghĩa thực dân không chỉ là nhắc lại tội ác của quá khứ mà còn để đặt câu hỏi về trách nhiệm hiện tại, cụ thể:
- Các quốc gia từng là đế quốc thực dân cần đối mặt với lịch sử của mình một cách trung thực và minh bạch. Những lời xin lỗi chính thức và các chương trình giáo dục về di sản thực dân là cần thiết để nâng cao nhận thức.
- Các nước bị thực dân hóa cần được hỗ trợ để khôi phục bản sắc văn hóa, tái thiết xã hội và phát triển bền vững.
- Hợp tác quốc tế, đặc biệt giữa các nước đang phát triển, phải được thúc đẩy để vượt qua bóng ma của lịch sử và xây dựng một thế giới công bằng hơn.
Chủ nghĩa thực dân không chỉ cướp bóc tài sản mà còn là sự tước đoạt tâm hồn. Lịch sử này cần được thừa nhận và lên án để chúng ta có thể rút ra bài học, chữa lành vết thương và xây dựng một tương lai mà không ai phải chịu đựng sự áp bức tương tự. Đây không chỉ là trách nhiệm của những quốc gia từng làm thực dân, mà là nghĩa vụ chung của toàn nhân loại.
