Các tỷ phú giàu nhất nước Mỹ trong nhiều năm qua đã thực hiện 1001 cách trốn hoặc né thuế. Phát hiện này vừa được tổ chức báo chí phi lợi nhuận ProPublica có trụ sở tại New York (Mỹ) công bố vào trug tuần tháng 6.
Vậy làm cách nào để các tỷ phú trả tiền cho hàng loạt công ty của họ trong khi chọn mức lương 1 USD và để treo cổ phiếu của mình? Theo các tài liệu công khai và các chuyên gia, câu trả lời là vay tiền – rất nhiều tiền. Đối với những người bình thường, vay tiền thường mua một chiếc ô tô hay một ngôi nhà là một việc gì đó không cần thiết nhưng đối với những người siêu giàu, nó có thể là một cách để tiếp cận hàng tỷ USD mà không tạo ra thu nhập và do đó trốn được thuế thu nhập. Bài toán thuế cung cấp động cơ rõ ràng cho việc này. Nếu bạn sở hữu một công ty và nhận mức lương cao ngất ngưởng, bạn sẽ phải trả 37% thuế thu nhập cho phần lớn công ty đó. Bán cổ phiếu và bạn sẽ phải trả 20% thuế lợi tức vốn và mất một số quyền kiểm soát đối với công ty của bạn. Nhưng hãy vay một khoản tiền và những ngày này bạn sẽ phải trả lãi suất một chữ số và không phải trả thuế; vì các khoản vay phải được trả lại, IRS không coi đó là thu nhập. Các ngân hàng thường yêu cầu tài sản thế chấp, nhưng những người giàu có thì có rất nhiều. Phần lớn các khoản vay của giới siêu giàu không xuất hiện trong hồ sơ thuế do ProPublica thu được vì chúng thường không được tiết lộ cho IRS. Nhưng đôi khi, các khoản vay được tiết lộ trong hồ sơ chứng khoán. Ví dụ, năm 2014, Oracle tiết lộ rằng Giám đốc điều hành của họ, Ellison, có hạn mức tín dụng được đảm bảo bằng khoảng 10 tỷ USD cổ phiếu của ông. Năm 2020, Tesla báo cáo rằng Musk đã thế chấp khoảng 92 triệu cổ phiếu, trị giá khoảng 57,7 tỷ USD làm tài sản thế chấp cho các khoản vay cá nhân. Ngoại trừ một năm khi ông thực hiện quyền chọn cổ phiếu hơn 1 tỷ USD, các hóa đơn thuế của Musk không hề phản ánh khối tài sản mà ông có. Năm 2015, ông đã trả 68.000 USD tiền thuế thu nhập liên bang. Năm 2017, con số này là 65.000 USD và năm 2018, ông không phải trả thuế thu nhập liên bang. Từ năm 2014 đến 2018, Musk có thuế suất thực là 3,27%.
Hồ sơ IRS cung cấp cái nhìn sơ lược về các khoản vay khổng lồ khác. Trong cả hai năm 2016 và 2017, nhà đầu tư Carl Icahn, người được xếp hạng là người Mỹ giàu thứ 40 trong danh sách của Forbes, không phải trả thuế thu nhập liên bang mặc dù báo cáo tổng thu nhập đã điều chỉnh là 544 triệu USD. Icahn có một khoản vay chưa thanh toán là 1,2 tỷ USD với Bank of America trong số các khoản vay khác. Về mặt kỹ thuật, đó là một khoản thế chấp vì nó được bảo đảm, ít nhất là một phần, bằng các căn hộ áp mái ở Manhattan và các tài sản khác. Việc đi vay mang lại nhiều lợi ích cho Icahn: ông ấy nhận được những khoản tiền mặt khổng lồ để tăng lợi nhuận đầu tư của mình rồi lại được khấu trừ tiền lãi từ thuế của mình.
Chưa hết, dữ liệu do ProPublica thu được còn cho thấy các tỷ phú có một loạt các lựa chọn tránh thuế để bù đắp lợi nhuận của họ bằng cách sử dụng các khoản tín dụng, khoản khấu trừ (có thể bao gồm các khoản đóng góp từ thiện) hoặc các khoản lỗ để giảm hoặc thậm chí không hóa đơn thuế của họ. Một số đội thể thao của riêng họ cung cấp các khoản xóa nợ sinh lợi đến mức chủ sở hữu thường phải trả mức thuế thấp hơn nhiều so với các cầu thủ triệu phú của họ. Những người khác sở hữu các tòa nhà thương mại tăng đều đặn về giá trị nhưng có thể được sử dụng để bù đắp khoản lỗ trên giấy tờ để bù đắp thu nhập. Michael Bloomberg, người Mỹ giàu thứ 13 trong danh sách của Forbes, thường báo cáo thu nhập cao vì lợi nhuận của công ty tư nhân mà ông kiểm soát chủ yếu đến với ông. Năm 2018, Bloomberg báo cáo thu nhập 1,9 tỷ USD. Khi nói đến thuế của mình, Bloomberg đã tìm cách cắt giảm hóa đơn bằng cách sử dụng các khoản khấu trừ có thể thực hiện được nhờ các đợt cắt giảm thuế được thông qua trong chính quyền Trump, quyên góp từ thiện 968,3 triệu USD và các khoản tín dụng cho việc nộp thuế nước ngoài. Kết quả cuối cùng là ông đã trả 70,7 triệu USD tiền thuế thu nhập cho gần 2 tỷ USD thu nhập đó. Con số đó chỉ bằng mức thuế thu nhập thông thường 3,7%. Khoảng thời gian 2014 – 2018, Bloomberg có mức thuế thực là 1,30%…
Những tiết lộ về việc đóng thuế của giới siêu giàu nước Mỹ một lần nữa đã phơi bày sự bất bình đẳng giàu nghèo. Có vẻ người dân ở các vùng nghèo của nước Mỹ bị kiểm toán nhiều hơn những người ở các vùng giàu có. Hiện Tổng thống và Quốc hội Mỹ đang xem xét các đợt tăng thuế tham vọng nhất trong nhiều thập kỷ đối với những người có thu nhập cao. Dữ liệu của ProPublica cho thấy rằng trong khi một số người Mỹ giàu có, chẳng hạn như các nhà quản lý quỹ đầu cơ, sẽ trả nhiều thuế hơn theo đề xuất của chính quyền Biden hiện tại, thì phần lớn mức thuế của nhiều người trong số 25 người hàng đầu sẽ không thấy thay đổi nhiều.