22 triệu người đã giảm xuống dưới mức nghèo trong năm 2020, đạt tổng số 209 triệu người, tức hơn 1/3 dân số của khu vực Mỹ Latinh và Caribe. 78 triệu hay 12,5% được phân loại là sống trong cảnh nghèo cùng cực, con số cao nhất trong hai thập kỷ.
Trong báo cáo Toàn cảnh xã hội năm 2020 được công bố hồi trung tuần tháng 5, Ủy ban Kinh tế Mỹ Latinh và Caribe của Liên hợp quốc (ECLAC) ghi nhận sự tàn phá xã hội “chưa từng có” trong đại dịch COVID-19, gây ra cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất trong lịch sử của khu vực. Cụ thể, sau nhiều năm tăng trưởng kinh tế không đáng kể kể từ khi kết thúc thời kỳ bùng nổ hàng hóa vào năm 2014, GDP của khu vực này đã giảm 7,7% vào năm ngoái. Con số này còn tồi tệ hơn nhiều so với mức giảm 5% vào năm 1930, ở đỉnh điểm của cuộc đại suy thoái, hay mức giảm 4,9% năm 1914 – thời kỳ đầu của Thế chiến thứ nhất.
Chưa hết, với 8,4% dân số thế giới, khu vực này chiếm 27,8% số ca tử vong do COVID-19. Brazil và Mexico có tỷ lệ người chết cao thứ hai và thứ ba trên thế giới, trong khi Colombia, Argentina và Peru đứng trong top 15. Phần lớn lao động của khu vực này làm việc trong khu vực phi chính thức, trong khi nguồn công quỹ đã cạn kiệt trong nhiều thập kỷ do cắt giảm chi tiêu xã hội và các khoản thanh toán cho “kền kền” Phố Wall. Với sự lan rộng của COVID-19, các tập đoàn xuyên quốc gia phản đối một cách linh hoạt bất kỳ việc đóng cửa kéo dài nào ảnh hưởng đến các nhà máy, đồn điền, ngân hàng và chuỗi cửa hàng của họ. Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc (FAO) cho biết trong báo cáo cuối cùng của mình hồi năm 2019, 47,7 triệu người sẽ đói trên khắp châu Mỹ Latinh và Caribe, nhiều hơn 9 triệu so với năm 2015. Tổ chức này kết luận rằng với xu hướng hiện tại, con số này sẽ tăng thêm 20 triệu người trong thập kỷ tới. Cơ quan này cũng cảnh báo rằng, đại dịch sẽ khiến mức tăng đột biến vượt quá dự đoán của họ và kêu gọi “các biện pháp đặc biệt” chống lại một thảm họa xã hội sắp xảy ra.
Theo ECLAC, 22 triệu người đã chính thức giảm xuống dưới mức nghèo trong năm 2020, đạt tổng số 209 triệu người, tức hơn 1/3 dân số của khu vực. 78 triệu hay 12,5% được phân loại là sống trong cảnh nghèo cùng cực, con số cao nhất trong hai thập kỷ. Báo cáo cho thấy thu nhập của nhóm 5 người nghèo nhất giảm trung bình 42%. Cứ 10 người Mỹ Latinh thì có 8 người thuộc loại mà ECLAC gọi là “dễ bị tổn thương về kinh tế”, kiếm được chỉ bằng 1/3 mức lương tối thiểu. Tỷ lệ thất nghiệp tăng từ 8,1% lên 10,7%. Con số này không bao gồm số lượng lớn người trong độ tuổi lao động ngừng tìm kiếm việc làm, chiếm 10,3% lực lượng lao động ở Argentina, 10,8% ở Chile, 12,8% ở Mexico và 26,7% ở Peru.
ECLAC nhận thấy rằng vào năm 2020, trợ giúp xã hội dưới hình thức chuyển tiền hoặc mặt hàng chủ lực đã mang lại lợi ích cho 326 triệu người hoặc gần một nửa dân số. Tuy nhiên, trong khoảng thời gian từ tháng 3 đến tháng 12-2020, không có chính phủ nào đưa ra mức chuyển tiền trung bình hàng tháng lớn hơn mức chuẩn nghèo và Brazil, Chile, Panama cùng Cộng hòa Dominica đã vượt quá ngưỡng nghèo cùng cực. Thư ký điều hành ECLAC Alicia Bárcena đã kêu gọi giới tinh hoa cầm quyền trong khu vực xây dựng một nhà nước phúc lợi mới dựa trên “bình đẳng và bền vững”, bắt đầu với mức thu nhập cơ bản phổ cập khẩn cấp. Trong phần trình bày của báo cáo, một đại diện của UNICEF đã chỉ ra sự chênh lệch rất lớn trong việc tiếp cận các nguồn tài nguyên trực tuyến, nhưng thay vì yêu cầu đầu tư lớn vào máy tính, truy cập internet, đào tạo và thuê giáo viên và chuyên gia. Trên khắp châu Mỹ Latinh và Caribe, theo công ty Wealth X, có 8.260 cá nhân với tài sản hơn 30 triệu USD, tính tổng tài sản là 1,13 nghìn tỷ USD. Điều này được thể hiện rõ ràng ở São Paulo, nơi có 33 tỷ phú và 106.333 triệu phú khiến nó trở thành khu vực đô thị bất bình đẳng nhất trong khu vực và cũng là nơi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi COVID-19. Đồng thời, nơi đây đã chứng kiến cảnh hàng ngàn gia đình phải rời bỏ nơi cư trú giữa lúc đại dịch đang hoành hành. Một phụ nữ không thể trả 120 đô la tiền thuê nhà của mình nói với hang AP: “Đối với chính phủ, những người như chúng tôi chỉ là cát bụi”.
Trước đó, hồi tháng 12 năm ngoái, Liên hợp quốc (LHQ), Liên minh châu Âu (EU) và một số tổ chức nhân đạo quốc tế cũng cảnh báo cuộc khủng hoảng lương thực tại khu vực Trung Mỹ đã trở lên trầm trọng hơn, đặc biệt tại Guatemala và Honduras, khi số người rơi vào tình trạng mất an ninh lương thựcnghiêm trọng trong năm 2020 đã tăng lên 11,8 triệu người, tăng hơn 3,7 triệu so với năm 2019.
S.Thương
